3 Mikro Biyokim İşlevler doc

 

 

 

 

49 

kısmen arıtılan suyun değişik amaçlarla kullanılarak geri kazanılması düşüncesi 

günümüz  koşullarında  ön  plana  çıkmakta  ve  çok  büyük  bir  anlam 

kazanmaktadır. 

 

Bu amaca hizmet eden yöntemlerden birisi atık suyun arazide giderilmesidir. Bu 

tür  uygulamalarda;  tarımsal  sulamaya  uygun  arazilerde  atıksuyun  sulama  suyu 

olarak  kullanılması  uygun  olmayan  arazilerde  ise  yeraltı  suyunu  beslemesi  ve 

zenginleştirilmesi  amaçlanmaktadır.  Aynı  zamanda  atıksuyun  organik  ve 

inorganik  içeriğinin  toprak  ortamına  iyileştirici  ve  gübreleyici  etki  yaparak 

verimi arttıracağı da göz önünde bulundurulmaktadır. 

 

Ülkemiz,  yüzölçümünün  büyük  bir  yüzdesi  ile  yarı  kurak  bölgeye 

girmektedir.  Yeterli  ve  düzenli  yağış  alabilen  son  derece  küçük  birkaç 

bölge dışında kalan bölgelerde mutlak sulama yapılması zorunludur. Aynı 

zamanda sulanabilen sahanın ekonomik sulama arazisinin ancak % 36'sı olduğu 

düşünülürse  tarımsal  sulamada  toprağın  arıtma  özelliğinden  faydalanılarak  atık 

suyun kullanılmasının önemi daha iyi görülmektedir. 

 

 Toprak ortamında arıtma mekanizması 

 

Atık  suyun  arazide  giderimi  çeşitli  mekanizmalara  dayanmaktadır.  Eğer  arazi 

tarımsal  sulama  için  uygun  ise;  atık  suyun  organik  içeriği  bitkiler  tarafından 

besin  maddesi  olarak  kullanılabilir.  Bitki  örtüsü  olmayan  bir  arazide  ise; 

toprağın  özelliğine  bağlı  olarak  fiziksel,  kimyasal  ve  biyolojik  arıtma  meka-

nizmaları ile atık su arıtılarak yeraltı suyuna geçer ve belli bileşenleri ile yeraltı 

suyunu zenginleştirir. 

 

  Atıkların Toprakta Arıtılması Şu şekilde olur: 

 

             Arıtma Mekanizmaları 

-------------------------------------------------------------------------------------- 

Fiziksel              Kimyasal               Biyolojik 

1. Filitrasyon      1. Adsorbsiyon       1. Organik madde parçalanması 

2. Seyrelme        2. Çökelme             2. İnorganik dönüşüm 

                           3. Asimilasyon 

 

Atık  su  toprak  porları  arasına  ve  içine  nüfus  ettiği  için  süspanse  mataryal  bir 

süre sonra toprak porlarını tıkıyabilir. Buna bağlı olarak infiltrasyon hyızı azalır. 

Bu  tür  maddelerin  ortamdan  uzaklaştırılması  toprağın  filtre  özelliği  ile  kısmen 

mümkündür. Ancak, burada arıtma verimi; aynı zamanda süspanse partiküllerin 

---

 

 

 

 

50 

büyüklüğü, toprak bünyesi ve uygulama hızına bağımlıdır. 

 

Organik  maddenin  aerobik  ve  anaerobik  parçalanma  ürünleri  kısaca  şöyle 

özetlelnebilir: 

 

Aerobik parçalanma                   CO

2

           NO

3

-1

               SO

4

-2

 

Organik madde                        Karbon        Azot                 Kükürt 

Anaerobik parçalanma               CO

2

            NH

4

 

                                                   CH

4

            NO

2

                H

2

S 

                                                Organik  N

2

 

                                                Asitler 

                                                Alkoller 

 

Organiklerin parçalanması ile oluşan azot, fosfor, sülfür ve iz elementlerin çoğu 

mineralizasyon  işlemi  ile  inorganik  şekle  dönüştürülür.  Bu  şekildeki 

elementlerin  çoğu  toprakta  bitkiler  tarafından  asimile  edilir.  Bu  deyimden 

inorganik  formların  tekrar  canlı  dokularda  organik  şekle  dönüştürülmesi 

anlaşılır.  Böylece  bitki  örtüsü  azot  ve  fosfor  gibi  besin  maddelerinin ortamdan 

uzaklaştırılmasına hizmet eden bir araçtır. 

 

Atık su içindeki başlıca azot formları şunlardır: 

 

- Organik azot 

Protein gibi karbon içeren bileşiklere bağımlıdır. Bu şekli ile de bitki alımı için 

uygun değildir. 

 

- Amonyakla ilgili azot  

iki şekilde bulunur. Amonyak iyonu (NH

4

) ve gaz (NH

3

) 

 

Atık su uygulamaları dışında toprağa azot girdisi; 

 

1- Doğal yağışlarla (yağmur ve kar) 

2- Özel mikroorganizmalarca atmasfor azotunun fikse edilmesi ile olur. Yağışla 

gelen  azot  nitrat  ve  amonyak  azotudur.  Miktarı  mevsime,  iklime  ve  çevredeki 

endüstriyel aktiviteye bağımlıdır. 

 

Ancak  gerek  yağış  gerekse  atmosfer  azotunun  tespit  edilmesi  ile  olan  azot 

girdisi atık su içeriğindeki azotla karşılaştırıldığında çok düşük değerdedir. 

 

Topraktaki 

doğal 

organik 

bitkiler 

tarafından 

kullanılmadığı 

için, 

---

 

 

 

 

51 

mikroorganizma gruplarınca inorganik forma dönüştürülür (mineralizasyon). 

 

Toprağa  atık  su  içindeki  fosfor  girdisi  organik  yada  inorganik  şeklinde 

olmaktadır. Organik fosfor çamur ve gübrede daha fazladır. 

 

Toprağa verilen fosforun büyük bölümü toprak çözeltisindeki organik maddeye 

bağımlıdır.  Bitkiler  gereksinim  duydukları  fosforu  topraktaki  çözünmüş 

fosfordan  karşılarlar.  Ancak  bu  miktar  toplam  fosfor  miktarı  yanında  oldukça 

düşüktür. 

 

 Deneysel Çalışmalar 

 

Laboratuvar modeli kurulmuş ve süt fabrikası atık suyunun arazide arıtılabilirliği 

araştırılmıştır. Verilen atık suyun sızma hızı ise aşağıdaki gibi hesaplanmıştır. 

 

Debi =    3 lt/saat (Q) 

Çap  =   60 cm = 6 dm (D) 

 

                 3.14.D

3

        3.14.36          113.04 

Alan  =-----------  =  ---------  =  ----------    28.26  dm

2

  =  0.28  m

2

                                 

                   4                     5                    4 

 

        Q             3 

q = -------- =  ------- = 0.106 dm/saat=0.0106 m/saat 

       A            28.26                              ---------------------- 

                                                          =0.0106 m

3

/m

2

-saat 

                                                             ----------------------- 

 

Deney  bulgularında  tablolarda  verilen  parametre  değerleri  için  toprağın  ya  da 

arıtma  ortamının  arıtma  kapasitesini  belirleyecek  olan  arıtma  verimleri 

hesaplanmıştır.  Ancak  bu  değerlerin  sadece  toprağın  arıtma  olduğu 

unutulmamalıdır. 

 

Arazide  uygulama  sırasında  deney  modelinde  de  olduğu  gibi  atık  suyun 

mekanik  arıtmadan  geçirildikten  sonra  ortama  verileceğini  düşünecek  olursak, 

toplam arıtma veriminin daha yüksek olduğunu tablolar ve sonuçlar yardımı ile 

vurgulanabilir. 

 

6  uygulama  periyodu  boyunca  (her  periyod  3  gün  uygulama;  4  gün  dinlenme 

şeklindedir). Seçilen iki ayrı atık su içeriği için (SEK ve Mekanik Arıtmadan 

---