21
aşmamalıdır. Sulama suyunun bor içeriğini bitki duyarlılığına göre
Tablo 3'deki
gibi sınıflandırabilir.Şekil 4' de sulama uygulamaları görülmektedir.
Tablo
3:
Bor
Duyarlılığına
göre
Sulama
Suyunun
Sınıflandırılması
---------------------------------------------------------------------------------------------
Borluluk Duyarlı bitkiler Kısmen hoşgörülü Hoşgörülü bitkiler
sınıfı (ppm) bitkiler (ppm) (ppm)
---------------------------------------------------------------------------------------------
I 0.33 0.67 1.00
II 0.33-0.67 0.67-1.33 1.00-2.00
III 0.67-1.00 1.33-2.00 2.00-3.00
IV 1.00-1.25 2.00-2.50 3.00-3.75
V >1.25 >2.50 >23.75
--------------------------------------------------------------------------------------------
Örnek Elma, limon, Pamuk,patates, Şeker pancarı,
bitkiler portakal, şeftali turp, zeytin, havuç, hurma vb.
vb. mısır vb.
-------------------------------------------------------------------------------------------
Bor miktarı 0.75 mg/lt'den küçük olunca hiç bir sorun oluşturmaz. 2.0
mg/lt den büyük değerler büyük sorunlar oluştururlar. Klorür de önemli bir
iyondur. 4 meq/lt' den küçük olması arzu edilir (mg/lt= ekivalent ağırlığı x
meq/lt). En iyi pH aralığı 6.5-8.4 dir. NO
3
-N veya NH
4
-N'u 30 mg/lt den fazla
bulunmalıdır. Sorun yaratabilir (Ayers and Westcot, 1976).
Ayrıca alıcı ortamın kalitesini toprağın tekstürünü (fraksiyon analizini), yapısını,
tarla kapasitesini, devamlı solma noktasını; kullanılabilir su miktarını, hidrolik
geçirgenliğini geçirgenlik katsayısını, pH'sını; EC
25
10
6
değerini, suda çözünen
katyonları, suda çözünen anyonları; SAR değerini, toplam tuz miktarını (ppm
veya % olarak), CaCO
3
miktarını, organik madde miktarını, mikroflorasını,
mikrofaunasını, yetiştirilen bitki türleri, su ihtiyaçları, tuza ve bora
dayanıklılıkları, toprağın bor ve ağır metal içeriklerini bilerek ve saptayarak
belirlemek gerekmektedir. Menemen ovasında 1950'li yıllarından beri
yapılan Sulu Ziraat Araştırma Enstitüsü; Üniversite akademik ve DSŞ
çalışmalarında bu veriler üretilmiş Menemen Ovası Toprak Kalitesi
haritası oluşturulmuştur.
Arıtılmış atıksu fazlasını çalışma yapılmayan, boş bırakılan ekimsiz alanlarda
örneğin tuzlu topraklarda toprağın tuzunu yıkamada veya seyrelterek
22
azaltmasını sağlamak amacı ile yatay akışla "
Overland flow" veya dikey akışla
"Filtrasyon" (toprak pasajı) kullanarak gidermek mümkündür. Tablo 4'de
arıtılmış atıksuyun sulamada kullanılması, toprakta filtre edilmesi veya toprak
yüzeyine verilmesi halindeki BOŞ
5
, AKM, NH
4
- N, N- ve P- değerlerine
etkinlikleri görülmektedir. Ayrıca yöntemlere göre arazi gereksinimi de burada
verilmiştir.
Tablo 4 : Atıksuyu Arazide Arıtma Yöntemleri ve Etkinlikleri
---------------------------------------------------------------------------------------------
Parametre BOİ
5
AKM TCM NH
3
-N N
Topl
P
top.
Arazi
ihtiyacı
mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l ha/1000
m
3
.gün
---------------------------------------------------------------------------------------------
Ortalama 26 48 900 18.5 8.8 -
arıtılmış
atıksu değerleri
--------------------------------------------------------------------------------------------
Arazide
uygulama yöntemleri
--------------------------------------------------------------------------------------------
Sulama 1-2 1-2 - 0.5-1 2-4 0.1-0.5 10-20
--------------------------------------------------------------------------------------------
Filtrasyon 2-5 1-2 - 0.5-1 10-15 1-3 0.5-1
(sızdırma)
Yüzeysel 5-10 8-10 - 0.5-1 2-5 3-5 2.5-10
salma
"overland flow"
------------------------------------------------------------------------------------------
AKM = Askıda Katı Madde; TÇM = Toplam Çözünmüş Madde
- Hektara günde verilebilecek BOİ
5
yükü aşağıdaki gibidir :
20 kg BOİ
5
/ha.Gün
Bu değer sulama için ele alınan sınır yükleme değeridir.
75 m
3
/Gün debilik bir atıksuyun, eğer BOİ
5
değeri 8 000 mg/l ise ;
konsantrasyon çarpı debi kirlilik yüküne eşit olacağından :