13
bakteriler de vardır.
Desülfirikasyon olayında etkin olan mikroorganizma türleri, doğada az olmasına
karşın önemi çok büyüktür. Şiddetli sülfat indirgenme olayı için en uygun
koşullar, sulardaki çamurda en iyi şekilde bulunmaktadır. Desulfirifikasyon
olayları ötrofik göl ve göletler ve bunların dip çamurlarında olduğu kadar,
de-nizlerin kapalı körfezlerinde de şiddetli bir şekilde görülmektedir. Bu
durumda bol miktarda H
2
S oluşmaktadır. Karadenizdeki var olan H
2
S'lerin
desülfirifikasyon yolu ile oluştuğu zannedilmektedir ve bir tartışma konusudur.
(Kriss, 1961; Gunkel und Oppenheimer 1963). H
2
S'in oluşma kaynağı ile
sıcaklık arasında bir ilişkinin bulunduğu ortaya konmuştur (
Nedwell und
Flocdgate 1972). Bazı Rus göllerinde ve limanlarında oluşan H
2
S'in kaynakları
(
Kusnezow, 1959):
Malotschni Kujalnizki Slawianski Golopristanskoje
Liman (Haff) Liman (Haff)
gölleri gölü
---------------------------------------------------------------------------------------------
Çürütme bakterileri 100 - 1000 10 - 1000 1000 100 - 1000
Desülfüfikasyon bakt. 10 - 100 10 - 10 000 1000 - 10 000 100 - 1000
1.3.3. Suda Fosfor Dolanımı
Fosfor (P) bütün sularda bitki yaşamı için sınırlayacı faktördür. Fosfor
Nucleosid fosfatın önemli bir kısım olarak bütün canlılar için yaşam değeri olan
bir elementtir. Bir dizi bakteriler fosforik asit polifosfatlar şeklinde Volutin
taneciklerin de depo edebilmektedir. Sulardaki fosfor noksanlığı bakterile-rin
ve mantarların organik maddeleri parçalamalarını sınırlayabilmektedir.
Fosforlu organik bileşiklerin ayrıştırılmasında mikroorganizmalar önemli rol
oynamaktadır. Bakteri ve mantarlar fosfatları açığa çıkararak dolanımına
yardımcı olmaktadır. Fosfor, sularda katı şekilde (kemik ve Ca
3
(P0
4
)
2
olarak)
bulunmaktadır. Organik asitlerin üretilmesi kalsiyum fosfatın ve amonyumlu
bileşiklerin oluşması bazı bakteriler az miktarda da olsa çözünmemiş kalsiyum
fosfatı alabilmektedirler(Wood, 1965).
Fosfor dolanımı azot ve kükürte göre daha kolay takip edilebilmektedir. Fosfor
bitkiler tarafından pirofosfat şeklinde alınmakta ve organik fosforlu bileşikler
oluşturulmaktadır. Şekil 1.3'de fosfor döngüsü görülmektedir.
14
1.3.4. Suda Demir ve Mangan Dolanımı
Fe dünyanın her yerinde bol miktarda bulunan önemli enzimlerin (Cytochrom)
yapı taşını oluşturan bir element olup, yaşam değeri büyüktür.
Demir (II)' yi
demir (III)' e yükseltgiyen bazı bakteri grupları vardır:
Fe
2+
--------------------> Fe
3+
+ e + 11,5 kcal
Bu şekilde açığa çıkan enerji demir bakterileri tarafından C0
2
indirgenmesi için
kullanılmaktadır. Kemoototrof canlı türlerin çoğunluğu fakültatif ototrof
yaşamakta
ve
organik
besin
maddelerini
kullanmaktadırlar.
Demir
oksidasyonunda oluşan enerji miktarı az olduğundan, oldukça çok
parçalanmaya gereksinme vardır. Bu da çok miktarda demiroksithidratın
(Fe(0H)
3
birikmesine neden olmaktadır. Bu bakterilerden bazıları demir
yerine manganı da kullanmakta, analog olarak mangano bileşiklerini
mangani bileşiklerine oksitlemektedirler.
Thiobacillus (Ferrobacillus) ferrooxidans asitik reaksiyonlarda ferro
bileşiklerini ferri bileşiklerine oksitlemektedirler. Bu azidofil organizmalar
obligat kimyasal ototrofturlar. Özellikle demirin kendi kendini oksitleyemediği
asidik ortamda demir bileşiklerini oksitleyebilmektedir.
İpliksi bakterilerden (Chalamydabacteriales) olan Leptothrix ochracea ve
Crenothrix polyspora bakterileri fakultatif kimyasal ototrof olduklarından
organik maddelerden peptonları kullanılabilmektedir. Her hücre birbirine
eklenerek iplikleri oluşturmakta ve aralıklarda da demir ve mangan bileşikleri
birikmektedir. Bu türlerde iplikler dallanmadan devam ederken Clonothrix
fusca'larda yalancı dallanmalar oluşmaktadır.
Demir bakterileri tatlı sularda özellikle kuyu ve kaynak sularında yaygın
olarak bulunmaktadır. Suda az miktarda ferro tuzlarının bulunması borularda
demir bakterileri birikmesine ve devamlı demiroksithidratların salgılanması
zamanla borularda tıkanmalara neden olmaktadırlar. Aynı şekilde mangan
birikimi
de
olmaktadır.
Tyler
ve
Marshall
(1967)
tarafından
Hyphomikropların aktiviteleri sonucu hidroelektrik santrallarının boru hatların
da oluşan tıkanmalar gözlenmiştir.
Demir bakterileri gelişmeleri için normal olarak demir (II)-tuzlarına, 0
2
ve C0
2
'e
gereksinim duymaktadırlar. Demir (II)'nin demir (III)'e yükseltgenmesi tamamen
inorganik olarak çok yavaş olabilmekte ancak demir (II) bileşiklerinin biyolojik