9
mik-tarda bulunmaktadır. Uygun koşullarda ister iç sularda olsun ister
denizlerde çok sayıda bakteriler ve mantarlar çeşitli hidrokarbonları
oksitlemektedir. Uzun zincirli hidrokarbonlara saldırmayan bakteriler
(Methanomonas-Pseudomonas-methanica) metanı veya metanolu tek karbon
kaynağı olarak kullanmakta ve oksitliyerek parçalamaktadır.
Yüksek hidrokarbonlar metan ile birlikte oksitlenmektedir tek başlarına diğer
organik maddeler şeker alkol veya yağ asitleri gibi az değerlendirilme olanağına
sahiptirler. Metanın oksidasyonu metanol formaldehid ve karınca asiti üzerinden
C0
2
'e almaktadır.
Kısa zincirli alifatik hidrokarbonlar (etan, propan ve bütan) çeşitli ailelere ait
bakteriler tarafından oksitlenmektedir. Özellikle bunlar Pseudomonas
(Pseudomenadales)
Flavobacterium
(Eubacteriales)
ve
Nocardia
(Actinomycetales) ailesine ait olan bakterilerdir.
Uzun zincirli alifatik hidrokarbonlar çok sayıdaki bakteriler tarafından
parçalanmaktadır
(Pseudomonad, Mikrokokken, Coryne bakterileri ve
Nocardienler). Hidrokarbonlarda karbon sayısı arttıkça onu ayrıştırmaya
yetenekli mikroorganizma türünün sayısıda artmaktadır.
Yüksek parafinlerin mikrobiyel oksidasyonu terminal karbon ato-munda
başlamakta parafin alkolleri üzerinden yüksek yağ asitle-rin oluşmasını
sağlamakta,
oksidasyon
için
moleküler
oksijeni
kullanmaktadırlar.
Pseudomonadlar
alifatik
hidrokarbonları
tamamen
oksitlerlerken,
mikrokokken ve Nocardien'ler ürünlerin birikmesine neden olmaktadırlar.
Aromatik hidrokarbonlardan bir dizi bakteriler, mayalar ve mantarlar
tarafından
parçalanmaktadır(
Pseudomonas,
Vibrio,
Spiril-lum,
Flavobacterium, Achromobacter, Bacillus ve Nacartia). Önce aromatik
halkalar oluşmakta, bunlar sadece hidroksil grupları bulunmakta, sonra alifatik
asitlere parçalanmaktadır.
1.3. Suda Madde Dolanımı
1.3.1. Suda Azot Dolanımı
Proteinin yapıtaşı olan azon (N) yaşam için önemli bir elementtir. Yeşil bitkiler,
azotu NH
3
veya N0
3
şeklinde almaktadır. Sularda çok ışıklı bölgelerde, toplam
N canlılar tarafından bünyelerindeki proteinlerde depolanmaktadır. Anaerob
10
bakterile-rin aktiviteleri ile de sürekli NH
3
açığa çıkmaktadır. Bu da ya NH
3
ya
da oksitlendikten sonra nitrat olarak yeşil bitkilere azot kaynağını
oluşturmaktadır. Bazı mikroorganizmalar havadaki serbest azotu da
bağlayabilmekte ve biyotopdaki canlılarına yararlı yapabilmektedir. Diğerleri de
N0
3
'ın
indergenmesini
sağ-layarak
azotun
sistemden
uzaklaşmasını
gerçekleştirmektedirler. Serbest azotun sularda bağlanması toprakta olduğu gibi
çeşitli bakteriler ve Cyanophyceenler tarafından yürütülmektedir. Aerob
koşullarda özellikle Azotabacteragile ve Achroococcum önemli rol
oynamaktadır. Bunlar akarsularda ve göllerde bulunmaktadırlar. Anaerob
sedimentlerde ise Clostridium pastenrianum ve bazı akraba türleri en önemli
azot toplayıcılarıdır.Şekil 1'de suda azot çevrimi verilmiştir.
Obligat aerob Azotobacter türleri çok sayıdaki organik maddeyi enerji
kaynağı olarak kullanmaktadırlar. Bakterilerin 1 gr azotu bağlayabilmeleri
için 50 gr. glukoza gereksinim duyarlar (Denfel 1965).
Amonifikasyon olayı, sucul yaşamda önemli yer tutmaktadır. Bu Mantarlar ve
bakteriler tarafından yürütülmektedir. Bu olay yardımıyla sürekli olarak
amonyak madde dolanımına geri verilmektedir. Amonifikasyon optimum olarak
30-35
0
'C de gerçekleşmektedir. Kış aylarında anaerob bakterilerin
aktiviteleri azal-dığı için amonifikasyon yavaşlar, fakat durmaz, buz
tabakaları-nın altında bile devam eder. Kirlilik yükü fazla olan akarsu, göl ve
kıyı sularında anaerob bakterilerin soğuk mevsimlerdeki sayısı, yaz
aylarınınkinden daha fazladır. Elbe nehrinde maksimum değerler aralık mart
ayları arasında elde edilmiştir. Bu sonuç özellikle kirlenmiş sular için geçerlidir
(Rheinheimer 1975).
Protein çürümesi sonucu açığa çıkan NH
3
bir yandan birçok bitkiye besin
kaynağı oluştururken bir yanda da nitrit bakterierine enerji sağlamaktadır.
Bunlar aerob ortamda amonyağı nitrite nitrat bakterileride nitrata
yükseltgenmektedirler.
NH
4
+ 1 1/2 O
2
----> NO
2
-
+ H
2
O + 2H
+
+ 76 kcal (= 318 kjoule)
NO
2
+ 1/2 O
2
-------> NO
3
-
+ 24 kcal (= 100 kjoule)
Kemoototrof olan nitrat bakterileri nitrifikasyon sırasında elde edilen enerjiyi
C0
2
'tin indirgenmesinde ve dolayısıyle yeni organik maddelerin yapısında
kullanmaktadır. Nitrat (N0
3
) ile organik azotlu bileşiklerin son kademesine
erişmiş olunmaktadır. Nitratlar akarsularda denize ulaşmakta ve orada fitoplank-
tonlara azot kaynağı olarak önemli yer tutmaktadır. Afotik bölgelerde N0
3