11
zenginleşmesi olmakta ve o bölgelerde aşırı fitoplankton gelişmesi
görülmektedir.
Kaynak sularında çok temiz derelerde ve göllerde nitrifikasyon
bakterilerine nerede ise hiç rastlanmamaktadır. Halbuki ötrof akarsularda
ve göllerde her zaman bu bakteriler bulunabilmektedir (1-100 ml/H
2
0).
Miktarları mevsimlere göre değişmekte sıcak aylarda artarken, soğuk aylarda
azalmakta; yani çürütme bakterilerinin tersi söz konusu olmaktadır. Nitrit
bakterileri sularda sadece yaz aylarında çoğalmakta ve ancak o zaman tayin
edilebilmekte, amonyak oksidasyonu olmaktadır. Nitratbakterilerinin gelişmesi
akarsular da engellenmektedir.
Nitrifikasyon 0
2
'nin bulunması halinde olurken, 0
2
'nin olmaması halinde
de denitrifikasyon olayı olmaktadır. Nitrat nitrit üzerinden azot oksitlerine
(N0,N
2
0) ve moleküler azota indirgenmektedir. Denitrifikasyonun çok canlı ve
yoğun olması halinde, orada önce bol miktarda nitrit görülmektedir.
Denitrifikasyon bakterilerine bütün sularda rastlanmaktadır. Fakültatif anaerob
organizmalardan olduklarından oksijence zengin yerlerde de rastlamak olasıdır.
Burada oksijeni tüketmektedirler. 0
2
azalınca enzim sistemi nitrat solunumuna
kendini ayarlamaktadır. Bunun için belirli bir süreye gereksinim vardır, zira bu
esnada yeterli derecede nitrat reduktazları gelişme esnasında anaerob ortamda
oluşmaktadır :
Nitrat solunumunun iki yolu
NO
2
O -------> N
2
(1)
NO
3
-
+ ------> NO
2
-
----> NO
NH
2
OH ------> NH
3
(2)
(1) denitrifikasyon (2) nitratamonifikasyon
Oksijen miktarı fazla olan sularda denitrifikasyon olayına rastlanmamaktadır.
Suyun içindeki askıda ve çökebilir ölmüş organizma miktarının çok olması
halinde de, ancak 0
2
doygunluğu %50 nin altına düşmesi halinde kanıtlanabilir
nitrat redüksiyonu görülmektedir. Nitratamonifikasyonu çeşitli
Bacillus türleri
ve Esherichia coli'nin bazı cinsleri tarafından oluşturulmaktadır.
1.3.2. Suda Kükürt Dolanımı
Proteinlerin anerob ayrıştırılmasında amonyağın yanısıra (H
2
S) hidrojen sülfür
de açığa çıkmaktadır. Bunlar genellikle
Cystin, Methionin gibi kükürt içeren
12
aminoasitlerden kaynaklanmaktadır.
Hidrojen sülfür aerob ortamda kalıcı değildir. Kimyasal olarak veya
mikroorganizmalarca oksitlenmektedir. Mikrobiyel oksidasyon anında oluşan
birçok ara ürün sülfata kadar devam eder, sülfatlar stabil olup bitkiler tarafından
önemli besin kaynağı olarak kullanılmaktadır:
2H
2
S + O
2
---------> S
2
+ H
2
O + 80 kcal
Bazı kimyasal ototrof yaşayan bakterilerin kükürt, H
2
S, Thiosülfat ve sülfit gibi
kükürtlü bileşikleri oksitleme yetenekleri vardır. Buradan kazandıkları enerjiyi
karbondioksitin indirgenmesinde kullanmaktadırlar (Thiobacillus, Beggiatoa,
Thiothrix). Obligat ve fakültatif kimyasal beslenen mikroorganizmaların
yanısıra, kükürtlü bileşikleri oksitleyebilen bir dizi heterotrof mikroorganizmalar
vardır. Şndirgenmiş kükürtlü bileşikler fotoototrof kükürt purpur bakterileri ve
klorobakterileri tarafından kükürt veya sülfata oksitlenmektedir. Böylece C0
2
'ün
indirgenmesi için hidrojen kazanılmış olmaktadır.
Şekil 1'de suda kükürt çevrimi
verilmiştir.
Thiobacillus genellikle bütün sularda görülmekte, ancak H
2
S açığa çıkınca
kükürt dolanımındaki görevlerini tamamlamış olurlar. Böyle durumlarda hızla
çoğalmakta ve H
2
S'i oksitlemektedirler. Yüzeysel sularda protein parçalanması
sırasında çok az miktarda açığa çıkmasının yanısıra H
2
S anaerob ortamda sül-
fatın bakteriyel indirgenmesi sonucunda oluşmaktadır. Sülfatın indirgenmesi için
ortamda reduksiyon hidrojenini veren organik maddelerin de bulunması
gerekmektedir. Hidrojen genellikle organik asitler, alkoller tarafından
verilmektedir. Sonuçta son ürün olarak sirke asiti oluşmaktadır. Moleküler
hidrojenden de bu sırada yararlanılmaktadır. Bazı araştırıcılara göre gelişmenin
sitimule edilmesi için bazı
nucleotidlerin ve aminoasitlerin bulunması
gerekmektedir. Bakteriyel sülfat indirgenmesi olayına
desülfürifikasyon
denir. Sülfat indirgeyen mikroorganizmalar obligat anaerobturlar. Şndirgenme
disimilasyon yolu ile olmaktadır. Bu ise çok enerji gerektiren sülfat aktifleşti-
rilmesi ile başlamaktadır. ATP' sülfürülaz yolu ile sülfata karşı
değiştirilmektedir. Bu şekilde meydana gelen adenozin-S-fosfosulfat sonra sülfit
oluşturarak
ve
AMP'ye
parçalanması
ile
indirgenmektedir.
Sülfit
indirgenmesinin devamı ise sitokrom (Cytochrom) C 3 katkısı ile
olmaktadır. En yaygın olarak rastlanan sülfat indirgeyicileri
Desülfovibrio
desülfuricans'dır. Göl sedimentlerinde çok miktarda bulunmaktadır. Bu obligat
anaerob sülfat indirgiyenlerin yanısıra Pseudomonas zelinski adı verileni
Karadeniz'in çamurların da ve diğer yörelerde bulunan fakültatif anaerob