3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

Hazm qilish a`zolari
.Og`izga tushgan ovqat so`lak bilan 
ho`llanadi,chaynalib,oshqozonga,ya`ni qopchaga o`xshash hazm qilish 
a`zosiga tushadi.Ingichka ichakning uzunligi 6-7 metr,undan ovqat 3-5 
soatda o`tadi,bu vaqt ichida ovqatdagi barcha kerakli moddalar hazm 
bo`ladi,oziq moddalar qon tomirlari va naychalari orqali tanamizning 
barcha a`zolariga yetib boradi.Qonga o`tgan oziq moddalar jigar va
buyrakda tozalanadi.Jigarda qonning tozalanishi natijasida hosil bo`lgan o`t 
suyuqligi o`t pufagi orqali ichakka tushadi,oziq moddalarning 
parchalanishida ishtirok etadi.Buyrak qondagi ortiqcha moddalarni tutib 
qoladiva siydik pufagiga yuboradi.Oshqozondagi ortiqcha suyuqliklar ham 
siydik pufagiga kelib tushadi.Ingichka ichakda hazm bo`lmagan ovqat 
qoldiqlari yo`g`on ichakda yig`iladi va tashqariga chiqariladi. 
O`pka
.Havo burunga kiradi.Changlardan tozalanadi,son`g o`pkaga 
boradi.Odamda bir juft o`pka bo`ladi,o`pkaga kelgan havodagi kislorod 
qonga o`tadi,kislorod bilan boyigan qon yurakka boradi,keyin arteriyadan 
tomir orqali butun tan abo`ylab oqadi.Vena orqali qaytib kelayotgan 
qondagi karbonat angidrid avval yurakka,so`ng o`pkaga o`tadi,nafas 
chiqarilganda tashqariga chiqariladi.O`pkaning vazifasi qonni kislorodga 
to`yintirish va kar.angidriddan tozalab turishdir.
Chaqaloq bir minutda 30-
45 marta
,
9-10 yoshli bola 20-25
 
marta,
katta yoshdagilar 16-18 marta
 
nafas oladi,yugurganda nafas olish 
40-45
 
martaga yetadi. 
“Qizil kitob” yo`qolib ketish xavfi bo`lgan o`simlik va hayvon turlari haqida 
ogohlantiruvchi kitobdir.”Ozbekiston Respublikasi Qizil kitobi” 1
-jildi 
o`lkamizdagi noyob o`simliklarga bag`ishlangan,undan