3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Iroda

2-bob-o`simliklar
-daraxt( poyasi bitta yog`ochlashgan,poyasi har yili 
yo`g`onlashadi,shox-shabbaga ega,ko`p yillik o`simlik),o`t o`simliklar ( 
yashil poyaga ega,bir yillik,ikki yillik va ko`p yillik bo`ladi),buta ( bir nechta 
yog`ochlashgan poyaga ega,shox-shabbali,ko`p yillik o`simlik),ildiz ( 
tuproqdan suv va mineral tuzlarni shimib oladi),poya ( suv va oziq 
moddalarni o`tkazadi),barg ( yorug`lik va havo yordamida oziq moddalar 
hosil qiladi),urug` ( urug`dan yangi o`simlik rivojlanadi), meva ( urug`ni 
himoya qiladi va tarqalishiga yordam beradi), gul ( o`simlikning ko`payishi 
uchun xizmat qiladi),o`simliklar oziq hosil qilish vaqtida havoga kislorod 
ajratadi,o`simliklar yoru`glik va karbonat angidrid yordamida oziq 
moddalar hosil qilaadi,oziq modda poya orqali o`simlik guli,mevasi,ildiziga 
yetib boradi,osimlik oziqlanishi uchun suv,havo,tuproq zarur,tirik 
organizmlar hayotidagi jarayonlarning takrorlanishi hayot sikli deyiladi,tirik 
organizmlar hayot sikli davomida o`sadi,rivojlanadi,nasl qoldiradi,urug` 
po`sti ( urug`ni tashqi ta`sirlardan himoya qiladi),urug` palla ( oziq modda 
to`planadi),murtak( murtakdan yangi o`simlik rivojlanadi). 
3-bob hayvonlar
-Umurtqali hayvonlar tayanch avazifasini bajaaruvchi 
umurtqaga ega( yo`lbars,delfin,laylak,timsoh,baqa),umurtqasiz 
hayvonlarda tayanch vazifasini bajaruvchi umurtqa bo`lmaydi( bronza 
qo`ng`izi,o`rgimcha,meduza).Asalarining boshida kozlari va mo`ylovlari 
joylashgan,ikkita mo`ylovi hid bilish organi,mo`ylovlari yordamida gullarni 
izlaydi,ishchi asalarilar uyani tozalaydi,qo`riqlaydi,gul change va nectar 
yig`adi,nektarni xartumchasi bilan so`rib oladi,gul changini esa oyoqlaridagi 
savatchaga yig`adi,nectar as alga aylanadi,tuxumdan chiqqan qurtlarni gul 
change va asal bilan boqadi.O`simliklar bilan oziqlanadigan hayvonlar 
o`txo`r hayvonlar,yirtqich hayvonlar esa boshqa hayvonlar bilan oziqlanadi. 

---

4-bob odam
-Odam organizmi organlardan tuzilgan,bosh miya 
harakat,fikrlash va sezgilarni boshqaradi,o`pkalar havodan kislorod qabul 
qiladi,jigar qonni zararli moddalardan tozalaydi,yurak qonning tomirlar 
bo`ylab harakatini ta`minlaydi,oshqozon va ichaklar oziqni 
parchalaydi,buyrak va qovuq zararli moddalarni tanadan chiqarib 
yuboradi.Sog`lom turmush tarzi ( to`g`ri ovqatlanish,tanani chiniqtirish,kun 
tartibiga rioya qilish,shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish,jismoniy 
tarbiya bilan shug`ullanish,zararli odatlaardan saqlanish).