|
![](/i/favi32.png) 3-sinf Tabiatshunoslik A. Bahromov,Sh. Sharipov,M. Nabiyev Ona tili va o`qish savodxonligi tuzuvchilari 1-2-sinf Irodaob-havo
deb ataladi.Havo holatiga namligi va bosimi ham
kiradi.
ShamolAttestatsiya qo`llanma kitobiob-havo
deb ataladi.Havo holatiga namligi va bosimi ham
kiradi.
Shamol
-havoning harakati.Yer osti va yuzidagi tabiiy boyliklardan
odamlar foydalanadi,shuning uchun ular foydali qazilmalar deyiladi.Foydali
qazilma to`plangan joy
kon
deyiladi.Konlar xaritada shartli belgilar bilan
ko`rsatiladi.Yer ostidagi turli jarayonlar natijasida yer yuzasi yorilib,bu
yoriqlardan turli moddalar otilib chiqqan.Yer ostidan qaynoq suyuq holatda
otilib chiqadigan modda
vulqon
( lava) deb ataladi.Ba`zi tog`lar ana shu
vulqonlarning otilishi natijasida hosil bo`lgan.
Yoqilg`i sifatida foydalaniladigan qazilmalar.
Ko`mir ikki xil bo`ladi
:tosh
kabi qattiq tosh ko`mir va qo`ng`ir ko`mir,u toshko`mirga nisbatan
yumshoqroq va oson maydalanadi.Ko`mir yoqilganda undan gaz ajralib
chiqadi.Gaz maxsus qurilmalar yordamida suyuqlikka aylantirib undan turli
mahsulotlar tayyorlanadi,Surxondaryo viloyatida toshko`mir,Toshkent
viloyatida qo`ng`ir ko`mir konlari mavjud.
Neft
-suyuq holatdagi yonilg`i hisoblanadi.Neftdan toshko`mirdan
olinadigan mahsulotlarni ham olish mumkin.Neft nasoslar yordamida yer
ostidan tortib olinadi.
Tabiiy gaz neft bor joyda bo`ladi.Tabiiy gaz deb gaz holatidagi yoqilg`iga
aytiladi.
Temir,oltin,kumush,mis,alyumniy metallardir.Temir qora metal
hisoblanadi.Konlarda temir boshqa moddalar bilan aralashgan qotishma
holda,ya`ni tosh shaklida bo`ladi.Bunday tosh temirtosh deyiladi.Qora
metal rudasi 3 xil-magnitli temirtosh,qo`ng`ir temirtosh,qizil temirtoshdan
iborat.
Rangli metallarga
oltin,kumush,mis,alyumniy,qo`rg`oshin kiradi.Oltin va
kumush qum zarralari orasida sof holda,rudalar tarkibida ham uchraydi.Mis
va alyumniy faqat ruda shaklida uchraydi.
Qurilishda ishlatiladigan qazilma boyliklar.Marmar eng qattiq va
mustahkam qurilish materiali.Toshkent,Samarqand,Navoiy va Jizzax
tog`laridan oq va pushti marmar qazib olinadi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|