35-ci prezidentin faciəli ölümünün 50 illiyinə Con F. Kennedi Mərdliyin profilləri
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
71 mübarizə aparıb aydın və kabus səsi ilə iftixarla elan etdi ki, “Cənubi Karolinadan olan Senator öz yerindədir”. Uebster tutuldu və gözlərindəki yaşla Kalhouna tərəf əyildi, axırıncı taqətdən düşmüş və zəifləmiş kimi kürsüyə batan kimi oldu, Massaçusets natiqinə sfinksə bənzər bir ifadə ilə baxdı, bu, onun bəyənib ya bəyənmədiyini adi bir işarə ilə də hiss etdirmirdi. Üç saat on bir dəqiqəlik çıxışında yalnız öz geniş qeydlərinə hərdən baxıb Deniel Uebster Birliyin səbəbini müdafiə edirdi. Hər iki tərəfdən olan kədərlə əlaqədar o, vətənpərvərlik adı naminə barışmağı və bir-birini başa düşməyi xahiş edirdi. Senatın başlıca qayğısı, o, təkid edirdi ki, nə quldarlığı irəli aparmaq, nə də onu qadağan etmək deyildir, yalnız Amerika Birləşmiş Ştatlarını qoruyub saxlamaqdır. Məntiq və ustalıqla irəlini görmək qaydasında danışmaqla o, “dinc şəkildə ayrılma” ideyasına sərt hücumlar edirdi: “Ser, sizin və mənim gözlərimə heç vaxt həmin möcüzəni görmək nəsib olmayacaqdır. Bu geniş ölkənin parçalanması konvulsiyasız mümkün olmayacaqdır! Kim o qədər səfehdir ki, belə bir şeyi görməyi gözləsin?... Ayrılmanın mümkünlüyü və ya faydalılığı barədə danışmaq əvəzinə, cəhalətin belə macəralarında məskunlaşmaq əvəzinə... Qoy biz azadlığın və birliyin təzə havasından həzz alaq... Qoy biz öz nəslimizi layiq olduğu qızıl zəncirin güclü və aydın həlqələrindən biri edək. Mən bir sevən adam kimi inanıram ki, bu Konstitusiya üçün bütün ştatların xalqlarının birləşib mübarizə aparması illər ərzində gələcəkdir”. Heç bir alqış səslənmədi. Hay-küy və təəccüblü pıçıldaşma var idi, lakin alqış yox idi. Reportyor teleqraf idarəsinə cumdu. “Mister Uebster öz üzərinə böyük məsuliyyət götürdü” sözlərini öz qəzetinə göndərdi və o, uğur qazansa və uğursuzluğa düçar olsa, onun mərdliklə özünü irəli verməsi ən azı ona bütün ölkənin hörmətini qazandıracaqdır. Deniel Uebster məqsədinə çatdı. Onun çıxışının Şimalda çoxları tərəfindən təkzib olunmasına baxmayaraq, fakt orasında idi ki, belə döyüşən seçiciləri təmsil edən adam birlik və vətənpərvərliyi başa düşmək naminə çağırış edirdi, bu isə Vaşinqtonda və bütün Cənubda Cənubun hüquqlarının bona fide (vicdanla – latın 72 dilində, tərcüməçi) sığortalanması kimi qəbul ediləcəkdi. Kalhounun özünün barışmazlığının əksinə onun Çarlstondakı “Mercuri” qəzeti Uebsterin müraciətini “dildə nəcib, tonunda alicənab və barışıqlıq” kimi tərifləyirdi. “Mister Kalhounun aydın və qüdrətli izahatı, əgər mister Uebsterin ustalıqla oynadığı roldan az sonra gəlməsəydi, müəyyən həlledici effektə malik olardı”. Və Nyu-Orleanın “Picayune” qəzeti Uebsteri özlüyündə ədalətli hesab etdiyi sülh və ölkə üçün, təhlükəsizlikdən ötəri isə zəruri olmağa inandığı bir şeyi etmək üçün göstərdiyi mənəvi mərdliyə görə təbrik etdi. Və beləliklə, tez parçalanma və qan tökmə təhlükəsi ötüb keçdi. Senator Uintropun qeyd etdiyi kimi, Uebsterin çıxışı “Cənubu tərksilah etdi, sakitləşdirdi (və) Neşvill qurultayını xoruz damına soxdu”. “Journal of Commerce” qəzeti sonrakı aylarda qeyd etməyi lazım bildi ki, “Uebster bütün ölkədə hansısa bir başqa adamın gördüyündən daha çox iş görmüşdür və öz şəxsi populyarlığını böyük risqə qoymuşdur ki, 1850-ci ildə Konstitusiyanın və Birliyin dayaqlarını uçurmaqla hədələyən sektsionalizm axınını dayandırsın və geri döndərsin”. Bəzi tarixçilər – xüsusən, on doqquzuncu əsrin sonrakı yarısında yazanlar abolitsionist düşmənlərinin, Uebsterin mənəvi qazancları barədə tələffüz etdiklərinin təsiri altında idilər və Allan Nevins, Henri Still Kommager, Cerald Conson və digərləri ilə razılaşmırdılar, axı axırıncılar Yeddi Mart çıxışını “yüksək dövlət xadiminə xas olan kimi,... Uebsterin millətə axırıncı böyük xidməti kimi” tərifləmişdilər. Çoxları parçalanmanın belə kompromisslər olmadan 1850-ci ildə baş tutmasını danırdılar; və digərləri kompromissin nəyə nail olduğuna məhəl qoymadan, sonrakı hadisələrin parçalanmanın labüd olduğunu sübut etdiyi barədəki fikri dəstəkləyirdilər. Lakin indiyədək digərləri təkid edirlər ki, müharibənin on il təxirə salınması Şimalla Cənub arasındakı nəticəni daraltdı və uzun müddətli davam etmə Birliyi qoruyub saxlamağa kömək etdi. Uebsterin çıxışındakı barışıq ruhu Şimala düzgün bir hiss verdi ki, bu da Cənubla yaxşı münasibətin hər bir cəhdini etməyə imkan verdi və Birliyin müdafiəçilərini, bununla da on il sonra həmin kompromisslərə qarşı onların hiss etdikləri kimi, Cənubluların zorakılıqlarına qarşı daha möhkəm birləşdirdi. Hətta Şimalın hərbi 73 nöqteyi-nəzərindən döyüşün on il təxirə salınması Şimal ştatlarını öz əhalisinin sayında, səsvermə gücündə, istehsalda və dəmir yollarında aparıcılığını nəhəng qaydada yüksəltməyə qadir etdi. Heç şübhəsiz bunu Uebsteri dəstəkləyənlərin çoxu başa düşürdü, - bura Massaçusetsin biznes və professional adamları daxil idi, onlar Yeddi Mart nitqinin yüz minlərlə nüsxəsinin bütün ölkədə paylanmasına kömək etdilər. Deniel Uebsterin köməyi ilə onlar anladılar ki, o, Massaçusets əhalisi8nə ünvanlanmış və çap olunmuş nüsxələrə bu sözləri həsr etdi: “Zərurət məni çox şeylər barədə olandan daha çox həqiqət barədə danışmağa məcbur etdi... Mən həqiqətən də sizə xoş olmağı sevirəm; lakin sizin mənə necə münasibət göstərməyinizdən asılı olmayaraq, mən sizi xilas etməyə üstünlük verirəm”. Lakin bunu Abolitsionistlər və 1850-ci ilin Azad Torpaqçıları (Azad Torpaq partiyasının üzvləri. 1848-1854-cü illərdə mövcud olan bu partiya Vətəndaş müharibəsindən əvvəlki dövrdə Birləşmiş Ştatlar tarixində kiçik partiya olsa da, siyasi nüfuza malik idi, Qərb ərazilərində quldarlığın genişlənməsinin əleyhinə idi. Respublikaçı Deyvis Uilmot 1846-cı ildə məşhur Uilmot Provizo qanun layihəsini Konqressə təqdim etmişdi. Uilmot konsepsiyası Azad Torpaq partiyası üçün birbaşa ideoloji cəhətdən öndə gedən sənəd olmuşdu. Azad Torpaq partiyasının şüarı “Azad torpaq, azad nitq, azad əmək və azad adam” idi. Bu şüar kiçik fermerləri, borcluları, kənd tacirlərini, ev sahiblərini və fabrik işçilərini özünə cəlb edirdi – tərcüməçi) başa düşmədilər. Az sayda siyasətçi belə istedadlı seçicilər tərəfindən söyülmək ləyaqətinə malik oldular. Möhtərəm Teodor Parker (keşiş – tərcüməçi) bölünmənin təhlükəsinə laqeyd olmaqla, qaçmış qullara öz zirzəmisində sığınacaq verməsilə öyünürdü və öz moizələrini mürəkkəbə batırılan qılıncla yazırdı və onun stolunun üstündə “patronla doldurulmuş və müdafiə üçün artıq hazır olan tapança” dururdu. O, Uebsteri öz moizəçi kafedrasından rəhmsiz qaydada məhkum edirdi və öz hücumlarını hətta Uebsterin vəfatından sonra da davam etdirirdi. O, qışqırdı ki, “heç bir canlı adam millətin vicdanı ilə dava salmaq üçün onun qədər belə çox şey etməmişdir... Mən, Amerikan tarixində Yeni İngiltərənin oğlunun etdiyinə bənzər başqa bir işi bilmirəm. Bunu yalnız Benedikt Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|