4 Modul Ma’ruza №3 Suyuqlik oqimining ikki xil harakat tartibi. Reja

O‘rtacha mahalliy tezlik. Tebranma tezlik. Bu 10.4-rasmda ifodalangan bo‘ylama tezlik tebranishi grafigidan t₁ vaqt oralig‘ini tanlab olib, unda AV to‘g‘ri chiziqni o‘tkazamiz. Bunda AV chiziqni shunday o‘tkazamizki, AVSD va AVSD yuzalarining tengligiga erishamiz, ya’ni
_AVSD = _AVSD
SHu shart bajarilganda, A nuqtada bo‘ylama tezlikning o‘rtacha u₁ qiymati mavjud bo‘ladi.
Xuddi shuningdek, t₂ vaqt oralig‘idau₂ bo‘ylama tezlik kattaligi mavjud bo‘ladi:
(vaqt bo‘yicha) (10.21)
Bunday turbulent harakat o‘rtacha barqaror yoki barqaror harakat deyiladi. Agar bunda, bo‘lsa, bunday harakat barqaror harakat deyiladi.
d elementar yuza orqali t vaqt oralig‘ida oqib o‘tgan suyuqlik hajmini dv deb belgilab olsak, barqaror harakatdagi o‘rtacha tezlikni quyidagicha aniqlash mumkin
(vaqt bo‘yicha) (10.22)

10.5-rasm. Turbulent oqimning bo‘ylama va ko‘ndalang yo‘nalishi a) A qo‘zg‘almas nuqtadagi ko‘ndalang aktual tezlikning grafigi sxemasi; b) dv hajmli suyuqlikning d elementar yuza orqali ko‘ndalang almashinuvi

10.4-rasmni tahlil qilib, bo‘ylama aktual tezlikni quyidagicha ifodalash mumkin:

(10.23)
bunda, - bo‘ylama tebranma tezlik yoki tebranma qo‘shimcha deyiladi.
Katta vaqt oralig‘i uchun
(10.24)
chunki, bu yig‘indi 10.4-rasmda chiziqchalar bilan belgilangan yuzalar yig‘indisiga teng.
Umuman, aktual tezlikni ko‘ndalang tashkil etuvchisi tebranishini qarayotganimizda (10.5-rasm) 0z o‘qqa ortogonal bo‘lgan d elementar yuzani nazarda tutishimiz kerak (10.5, b-rasm). CHunki, bu yuzadan o‘tayotgan suyuqlik (u_a)_z -tezlikning vaqt o‘zgarishi bilan kattaligi va yo‘nalishining o‘zgarishi hisobiga harakatda bo‘ladi. Bu suyuqlikni t vaqt mobaynida d yuzadan yuqoriga o‘tgan miqdorini dV  deb olamiz.
 (10.25)
bundan ko‘rinib turibdiki, t vaqt mobaynida d yuza orqali o‘tgan suyuqlik miqdori nolga teng.
(10.25)
Demak,
(10.26)
Bu ifodani nazarda tutib, quyidagini yozishimiz mumkin:
(10.27)
bunda, - ko‘ndalang tebranma tezlik.
Demak, aktual tezlikning tebranma tashkil etuvchisi deganda, ko‘ndalang tebranma tezlikni tushunamiz, ya’ni