A b d u m a jid m a d r a im o V g a V h a r fu z a IL o V a manbashunoslik



Yüklə 6,96 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə130/187
tarix27.04.2023
ölçüsü6,96 Mb.
#107226
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   187
Madraimov A. Manbashunoslik

5.2 .4 . «Tarixi muluki Ajam»
Alisher N av o iy n in g ikkinchi tarixiy asari «Tarixi m uluki Ajam» dir. 
8 9 0 /1 4 8 5 -y ild a n s o ‘ng yaratilgan bu asarda E ro n d a h u k m ro n lik qilgan 
to 'rt sulola: Peshdodiylar, Kayoniylar, Ashkoniylar va Sosoniylar t o ‘g ‘risida 
m a ’lu m o t keltirilgan. A sa r oxirida S u lto n H usayn M irzo m a d h i o ‘rin 
olgan. A g ar biz avvalroq yaratilgan «Saddi Iskandariy» d o sto n id a h a m
186


to 'rt sulola haqidagi m a ’l u m o t borligini n a z a rd a tu tsa k , d o sto n yaratish 
jaray o n id a A lisher N avoiy to 'p la g a n m a ’lu m o tla rn i m axsus tarixga oid 
asar sifatida ijod qilgan k o'rinadi. B u n d a Alisher N avoiy yuq o rid a nomlari 
/.ikr etilgan asarlar q a to rid a y a n a A b u - l - H a y r N a sirid d in A b d u llo h binni 
I J m a r u l - Q o z i Bayzaviyning (vaf.685/1266) « N iz o m ut-tavorix» (yozilgan 
6 7 4 / 1275), Abu H o m id G 'a z z o liy n in g (1058—1 111) « N asih at u l-m u lu k »
va b o s h q a a s a r l a r n i , x u s u s a n o ‘z z a m o n d o s h i M i r M u h a m m a d
M irx o n d n in g «Ravzat us-safo» asarid an b o x a b a r h o ld a , E ro n tarixiga 
oid a rab va fors tillarida tarixiy asa rla rd a n farqli, bu kitobni turkiy tilda 
yaratdi. U s h b u asardagi shaxslar to 'g 'risid ag i m a ’lu m o tla r A lisher N avoiy 
o 'z i n i n g d o s to n la rid a h a m mavjudligini eslatib o 't g a n . Bu asar ilmiy 
tanqidiy m atn in i s h a rq sh u n o s L.Xalilov tuzib, n o m z o d lik dissertatsiyasini 
h im o y a qilgan edi. Afsus, h a m o n u n in g ta n q id iy m a tn i c h o p etilm agan.
«Tarixi m uluki Ajam» asarini m a ’lu m d arajad a, «Xam sa», xususan 
«Saddi Iskandariy» d o sto n ig a tarixiy-ilm iy ilova sifatida h a m qabul qilish 
m u m k i n . U n i n g ic h id a g i m a ’l u m o t l a r n i n g s h e ’riy ifo d a si « S a d d i 
ls kandariy»da keltirilgan b o 'lib , ularni b o sh q a tarixiy asarlar bilan qiyosiy 
o 'r g a n is h A lish er N a v o iy n in g ta rix c h i o lim sifatidagi ijod qirralarini 
o chishga y o r d a m berishi m u m k in .

Yüklə 6,96 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   126   127   128   129   130   131   132   133   ...   187




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə