A b u z ə r b a ğ I r o V y. E. B e r t e L s V ə a z ə r b a y c a n ə d ə b I y y a t I
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
ç a t d ı r ma ğ a ç a l ı ş mı ş d ı r . " Ş ə r ə f n amə " n i n f i l o l o j i t ə r c ü mə s i 1 9 4 0 - c ı i l d ə B a k ı d a ç a p o l u n m u ş d u r , a n ca q n a ş i r l ə r i n g ü n a h ı ü zü n d ə n b u n ə ş r d ə h ə d d ə n a r t ı q x ət a l a r v ə y a n l ı ş l ı q l a r g e t m i ş d i r . B ü t ü n b u n l a r y a l n ı z 4 3 i l d ə n s o n r a B e r t e l s i n t ə l ə b ə l ə r i n d ə n o l a n p r o f e s s o r Q . Y . Ə l i y ev t ə r ə f i n d ə n i s l a h e d i l m i ş v ə t ə r cü mə mü k ə m mə l ş ə k i l d ə 1 9 8 3 - c ü i l d ə " E l m " n ə ş r i y y a t ı t ə r ə f i n d ə n ça p o l u n m u ş d u r . A l i mi n f i k r i n c ə , h ə r i k i t ə r c ü mə ç a ğ d a ş t ə l ə b l ə r ə c a v a b v e r mə k d ə n ç o x u z a q d ı r . ( 1 4 6 , s . 1 8 ) M ə s ə l ə b u n d ad ı r k i , k e ç ə n ə s r i n q ı r x ı n c ı i l l ə r i n i n ə v v ə l l ə r i n d ən ö t m ü ş d ö v r ə r z i n d ə i s t ər A z ə r b a y c a n , i s t ə r s ə d ə d ü n y a n i z a m i ş ü n as l ı q e l mi x ey l i i n k iş a f e t m i ş , z ə n g i n l ə ş mi ş , N i z a m i y a r a d ı cı l ı ğ ı n d ak ı b i r ç o x p o et i k v a s i tə l ə r ö z ü n ü n y e n i ş ər h i n i t ap mı ş d ı r v ə b ü t ü n b u e l mi n a i l i y y ə t l ə r t ə r c ü mə l ə r d ə i s t i f a d ə o l u n m a l ı d ı r . A n c a q b u n u n l a y a n a ş ı , n ə q ə d ə r k i , " İ s k ə n d ə r n a m ə " p o em a s ı n ı n d a h a d ə q i q v ə p a r l aq f i l o l o j i t ə r cü mə s i ə l i m i z d ə y o x d u r , Y . E . B e r t e l s i n t ə r c ü m ə s i ö z ü n ü n i l k i n t a r i x i v ə b ə d i i ə h ə mi y y ə t i n i i t i r ə b i l mə z . B e r t e l s i n f i l o l o j i t ə r c ü mə y ə ə l a v ə e t d i y i ş ə r h l ə r d ə n i z a m i ş ü n a s l ı q e l mi n i n i n k i ş a f ı n d a b ö y ü k r o l o y n a mı ş d ı r . N ə h ay ə t , Y e v g e n i E d u a r d o v i ç N i z a m i d ö v r ü n ü n y a l nı z e l m i d e y i l , h ə m d ə b ə d i i q a v r an m a s ı s a h ə s i n d ə t a y ı - b ə r ab ə r i o l ma y a n ş ə x s i y y y ə t l ər d ə n b i r i k i mi , N i z a m i G ə n c ə v i n i n " h əy a t mə t n i n i " o n u n ə s ə r l ə r i n i n mə t n i i l ə – " s ə n ə t mə t n i " i l ə h ey r ə t a m i z d ə r ə c ə d ə d ə q i q , d ə r i n d ən v ə i s t e d a d l ı ş ə k i l d ə u z l a ş d ı r a b i l i r d i . B u n a g ö r ə d ə t ə d q i q at çı N i z a m i n i n p o e t i k d i l i n i a d e k v a t o b r a z lı - s i mv o l i k s ə s l ən d i r mə y ə e h t i y a c ı o l a n es t e t i k f e n o me n k i mi a n l ay ı r v ə b e l ə d ə t ə q d i m e d i r d i . O b r a z l ı d e s ə k , B e r t e l s y a x ş ı b aş a d ü ş ü r d ü k i , ş a i r d i l l ə y o x , d i l ş a i r lə d a n ı ş ı r v ə b u n a g ö r ə d ə y e n i d ö v r ü n d ə y ə r l ə r s i s t e m i , o b r a z l ı l ı ğ ı , v ə s i mv o l i k a s ı n a u y ğ u n o l a r a q N i z a m i n i n p o e t i k d i l i n i " t ə s h i h " et m ə y ə ç a l ı ş mı r d ı . B e r t el s i n f i l o l o j i t ə r cü mə s i – N i z a m i n i n b ə d i i - f ə l s ə f i a l ə mi n i mü mk ü n q ə d ə r d ə q i q l i y i i lə o x u c u y a ç a t d ı r m a q mə q s ə d i n i g ü d ü r d ü . B u n a g ö r ə d ə a l i m - t ə r c ü mə ç i ç a ğ d a ş d ö v r ü n r u h u n a v ə ü s l u b u n a u y ğ u n o l ar a q N i z a m i mə t n i n i a d a p t as i y a e t m ə k v ə y a ş ə r h e t mə k f i k r i n d ən ç o x u z a q i d i . B e r t e l s i n " Ş ə r ə f n amə " t ə r c ü mə s i n i n ə n b a ş l ı c a mə z i y y ət l ə r i n d ə n b i r i n i d ə mə h z b u c ə h ə t t ə ş k i l e d i r . " Ş ə r ə f n amə " t ə r c ü mə s i b i r n i z am i ş ü n as k i m i Y. E . B e r t e l s ü ç ü n x ü s u s i ə h ə mi y y ə t k ə s b e d i r d i . B u n u n s ə b ə b l ə r i n d ən b i r i d ə b u i d i k i , mə h z " Ş ə r ə f n amə " d ə ə d a l ə t l i v ə m ü d r i k h ö k m d a r k i m i İ s k ə n d ə r i n b ə d i i o b r a z ı f o r ma l a ş ı r . Ə s ə r i n s o n r a k ı h i s s ə s i n d ə i s ə b u h ö k md a r ı n p ey ğ ə mb ə r l i k v ə f i l o s o f l u q f ə a l i y y ə t i t ə s v i r e d i l i r . B e r t e l s d ə N i z a m i y a r a d ı c ı l ı ğ ı n d a ə d a l ə t l i h ö k m d a r k o n s e p s i y a s ı n ı n q ı zğ ı n t ə r ə f d a r l a r ı n d a n b i r i k i m i , b u ə s ə r ə x ü s u s i ma r a q g ö s t ə r mə y ə b i l mə z d i . Ş ü b h ə s i z , N i z a mi n i n p o e ma s ı b i r ç o x c ə h ə t d ə n t a r i x i f a k t l a r l a u z l aş mı r ; e y n i z a m a n d a Ö n A s i y a n ı n o r t a ə s r ə d ə b i y y a t l a r ı n d a İ s k ə n d ə r h a q q ı n d a y a r a n mı ş m i f d ə y al n ı z b ə z i m o m e n t l ə r i n d ə f a t e h i n r e a l h ə y at ı i l ə k ə s i ş i r d i . M i f d ə k i s ü j e t i n ə s i r i o l ma y a n N i z a mi G ə n c ə v i ö z o r i j i n al İ s k ə n d ə r o b r az ı n ı y a r a t ma ğ a n ai l o l mu ş , b u n u n l a d a ö z q ə h r ə ma n ı n ı n ad ı n ı ə d al ə t v ə mü d r i k l i k s i mv o l u n a ç e v i r ə b i l mi ş d i . " İ s k ə n d ə r n a m ə " n i n r u s d i l i n ə f i l o l o j i t ə r c ü mə s i n ə y az d ı ğ ı ö n s ö z d ə Q . Y . Ə l i y e v b e l ə b i r f a k t ı d ə q i q l ə ş d i r i r k i , İ s k ə n d ə r Z ü l q ə r n e y n o b r a z ı Q u r a n i - K ə r i m t ə r ə f i n d ə n mü q ə d d ə s l ə ş d i r i l mi ş d i r . U y ğ u n o l a r a q , b u r a d a mə s ə l ə y a l n ı z M a k e d o n i y a l ı İ s k ə n d ə r o b r a z ı n ı n i d e a l l a ş d ı r ı l ma s ı n d a v ə mi f l ə ş d i r i l mə s i n d ə d e y i l ; b i z h ə m d ə İ s k ə n d ə r o b r a z ı n ı n Q u r an Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|