A f s e a fəLSƏFƏ

F
əlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2010, № 2 
 
 
3.
 
Hatfield  G.  The Brain’s “New” Science: Psychology, Neuropsy-
chology and Constraint // Philosophy of Science, 2000, suppl. to vol. 67, Num. 3. 
4.
 
Huff T.E. On the Methodology of the Social Sciences: A rev. essay. Pt. 
1 // Philosophy of the Social sciences. Toront
o, 1981, vol. 1, № 4.   
5.
 
Ibn Sina
.  Kitabu’ş-şifa.  Yorum  üzerine.  İstanbul,  Litera  yayıncılık, 
2006. 
6.
 
Keeley Brian L.  Neuroethology  and the Philosophy of Cognitive 
Science // Philosophy of Science, 2000, suppl. to vol. 67, Num. 3. 
7.
 
unesdoc.unesco.org/images/0008/000829/082946eb.pdf
  
8.
 
Whitley R. Cognitive and social institutionalization of scientific and 
research areas. – In: Social Process of Scientific Development. Ed. By R. Whitley. 
London., 1974. 
 
9.
 
Алдер  Г.  CQ  или  мускулы  творческого  интеллекта,  М.,  Гранд, 
2004. 
10.
 
Аль-Фараби.  Слово  о  классификации  наук  //  Философские  трак-
таты. Алма-Ата, Наука, 1970. 
11.
 
Блохинцев Д.И.. Пропорции в науке // Наука и жизнь. 1974, № 6.  
12.
 
Венда В.Ф. Системы гибридного интелекта: Эволюция, психология, 
информатика. М., Машиностроение, 1990.  
13.
 
Винер  Н.  Кибернетика  или  управление  и  связь  в  животном  и 
машине. М., Наука, 1983. 
14.
 
Глаголева  Г.М..  Технологическое  освоение  научных  открытий  и 
разработок (экономические аспекты), М., «Экономика», 1977. 
15.
 
Гражданников Е.Д. Метод построения системной классификации 
наук. Новосибирск, Наука, 1987. 
16.
 
Зотов  А.Ф.,  Холмянский  М.М.  Так  есть  ли  «две  науки»?  // 
Вопросы философии, 1988, № 5. 
17.
 
Карица  П.Л..  Эксперимент,  теория,  практика:  Статьи 
выступления. М., Наука, 1981. 
18.
 
Кун Т.. Структура научных революций. М., АСТ, 2001. 
19.
 
Маркс К. и Энгельс Ф. Сочинения. Изд.второе, т 3. 
20.
 
Урсул  А.Д.  Послесловие  к  книге  С.Халилова  Основания  научно-
технического прогресса. Логико-методологический анализ. Москва, «Эконо-
мика и информатика», 1997. 
21.
 
Рашковский Е.Б. Науковедение и Восток. М., Наука, 1980. 
22.
 
Рейснер
 
Л.И.  Предисловие  к  книге  Е.Б.  Рашковского 
Науковедение и Восток.  
23.
 
Соловьев  Ю.И.,  Курашов  В.И..  Химия  на  перекрестке  наук: 
Исторический процесс развития взаимодействия естественнонаучных знаний. 
М., Наука, 1989. 
24.
 
Фуко М.. Ненормальные. СПб., Наука, 2005. 
 
- 124 - 

---

Elmşünaslıq 
 
25.
 
Чешев  В.В.  Наука  и  упарвление  наукой  //  Вопросы  философии, 
1989, № 4.  
 
Classification of sciences and the problem of  institutionalization  
(Summary) 
 
T
his artıcle analyses fundamental processes which occur in modern science 
like differentiation and integration of sciences and issues appear in different fields 
of science. It especially examines the development and institutionalization history 
of science and substantiates the originality of the doctrine of knot points and forks 
which is the newer and more universal model of the development of the science. 
Author stresses the necessity of the using of unite scince system in all governments 
and nations in the contemporary world.  
 
Key words
: institutionalization, knot points, forks, paradigm, differentiation, 
integration
. 
 
Классификация наук и проблема институционализация 
(
резюме) 
 
В  статье  анализируются  фундаментальные  процессы,  протекающие  в 
современной науке – процессы дифференциации и интеграции наук, и задачи, 
возникающие в связи с ними перед областями науки. Большое место в статье 
уделено истории и закономерностям развития и институционализации науки, 
обоснована эвристическая ценность новой, более универсальной модели  раз-
вития науки – учения об узловых точках и разветвлениях. Автором отмечает-
ся необходимость использования в современную эпоху всеми государствами 
и народами единой системы науки.  
 
Ключевые слова
: 
институционализация, организация, узловые точки, 
разветвления, интеграция, дифференциация. 
  
Bilimlerin sınıflandırılması ve kurumsallaşma problemi 
(özet) 
 
Bu makalede modern bilimde gerçekleşen temel süreçler-bilimlerin uzmanlık 
alanlarına  ayrılması  ve  entegrasyon  süreçleri  ve  buna  bağlı  olarak  çeşitli  bilim 
dallarında  ortaya  çıkan  sorunlar  incelenmektedir.  Makalede  bilimin  gelişim  ve 
kurumsallaşma  tarih  ve  yasalarına  özel  yer  ayrılmakta,  bilimin  gelişiminin  yeni, 
daha  evrensel  modeli  olan  düyüm  noktaları  ve  çatallaşma  öğretisinin  mucit 
değerliliği  temellendirilmiştir.  Yazar  çağdaş  dönemde  tüm  devlet  ve  milletlerin 
bilimin vahid sısteminden yararlanmasının zorunluluğunu vurgulamaktadır.  
 
- 125 - 

---

F
əlsəfə və sosial-siyasi elmlər – 2010, № 2 
 
 
 
Anahtar kelimeler
: 
kurumsallaşma,  düyüm  noktaları,  çatallanmalar, 
paradigma, uzmanlaşma, entegrasyon.  
 
 
 
 
 
İbn Sinanın  
tibb v
ə psixologiya elmlərinin  
formalaşmasında xidməti  
 
 
 
Mehriban 
Qasımova
∗
  
 
 
Şərq  düşüncə  tarixində  İbn  Sina  özünəməxsus elmi tədqiqatları  və 
f
əlsəfə dünyasına bəxş etdiyi əsərləri ilə məşhur olmuşdur. O, nəinki fəlsəfə 
dünyasında,  eləcə  də  dünya  düşüncə  tarixində  klassik  əsərlər zəncirində 
əhəmiyyətli mövqelərə  sahib olan fəlsəfi, psixoloji, tibbə  dair çox dəyərli 
əsərlərin müəllifidir. Digər tərəfdən o, öz professional həkimlik qabiliyyəti 
v
ə  praktiki  müşahidəyə  əsaslanan bilgilərilə  insan orqanizmi və  onun 
davranışlarını  araşdırmış,  insan  ruhu  və  onun bədən üzərindəki təsirlərini 
şərh etməyə  çalışmışdır.  Bu  gün  də  müasir  tibb  dünyasında  müxtəlif 
probleml
ər və  onların  həlli  haqqında  tarixi-klassik  əsərlərdə  İbn  Sinanın 
düşüncələri istifadə olunur. 
T
əbabətdə onun innovasiyaları bütün varlıqların tək və zəruri ilk sə-
b
əbi (İlk Ağıl) düşüncəsinə əsaslanır [1, s.135]. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək 
lazımdır ki, İbn Sinaya görə eşq – varlığın səbəbidir. O, eşqi psixoloji və on-
to
loji baxımdan ələ alıb, izah etmişdir. Belə ki, İbn Sinaya görə psixoloji ba-
xımdan eşq, gözəlliyin və uyğunluğun arzusudur. Daha doğrusu eşq, bir hiss 
v
ə emosiyadır. Bununla da eşqin yaradılışdan insana bəxş edilmiş bir hissiy-
yat olduğunu ifadə etmişdir. Ontoloji baxımdan isə eşq, varlığın səbəbidir, 
özüdür. F
ərabi  kimi,  İbn  Sina  düşüncəsində  də  İlk  və  Vacib-Vücud olan 
∗
 
PhD, BDU İlahiyyat fakültəsi. 
 
- 126 - 
                                                 

---