A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏL ƏLİ YUYAR VƏ YAXUD BOZBAŞ DƏSGAHI
479 də gülüşlə-zarafatla, şirin sözlə, xoş rəftarla. Bəli; bizim Davud-qağa, (hamı onu məhəbbətlə belə adlandırır) belə Davud qağadır. Davud qağanın öz başı da çox bəlalar çəkib. Bir vaxt dəlləkxananın müdiri Keçəl Həsən idi. Davud lələylə (hamı onu məhəbbətlə belə adlandırır) yaman düşnüşmüşdü. Bir dəlləkxanada iki keçəl olmaz, — deyə Davudu sıxışdırırdı, — ya gərək mənim başıma saç gətirəsən, ya da burdan çıxıb gedəsən. Davud lələ — ay rəhmətliyin oğlu, keçəl dərman bilsə öz başına elər — deyə nə qədər onu ipə-sapa yatırtmaq istədisə də olmadı. Əlacsız qalıb ərizə verdi işdən çıxdı. Dövran dəyişdi, günlərin bir günündə Keçəl Həsəni çıxarıb Həsən Keçəli dəlləkxanaya müdir qoydular. Davud dayı: —Eh dünya! Dünya! — deyə yenidən köhnə yerinə qayıtdı. Dəllək Davud indi dəlləklərin başbilənidir, cavan dəlləklər ondan söz düşəndə məhəbbətlə: — O, dəllək Davud, o... — deyirlər. Bu sözlər nə qədər səmimi, mənalı, hikmətli və haqlıdır. Doğrudan da Davud kişi (hamı məhəbbətlə onu belə adlandırır) öz zəngin təcrübəsini cavanlara da öyrədir. Davud kişi başını birtəhər dolandıran, bir sayaq başını girrəyən başa bəla dəlləklərdən deyil. O baş açmadığı, başa düşmədiyi şeylərdən belə baş çıxarmağı bacarır. Burada mənim yadıma bildirki "Bığ-saqqal" əhvalatı düşdü. Bığ-saqqal məsələlərinə həsr olunmuş müşavirədə qızğın müzakirələr zamanı Davud baba (hamı məhəbbətlə onu belə adlandırır) aydın, prinsipial mövqe tutdu. Bəziləri iddia edirdilər ki, bığ köhnəlik əlamətidir, raket və atom əsrində bığ qoymaq gülüncdür, sabah biz Aya, Marsa, Günəşə bığla necə uca bilərik? Başqaları isə etiraz edib deyirdilər ki, bığ qoymaq bizim ata-baba qaydamızdır. Biz milli ənənələrimizə arxa çevirə bilmərik. Məlumdur ki, hələ Koroğlu bığını yeddi dəfə qulağının ardına burarmış, məlumdur ki, Qaçaq Nəbi də düşməndən intiqam almaq istəyəndə onun bığını qırxarmış. Deməli, bu gün də bığı qırxdırmaq üfunətli yabançı təsirlərin altına düşmək deməkdir.
480 Əlbəttə, həyat inkişaf edir, dəyişir, məsələn, bu gün saqqal saxlamaq, doğrudan da köhnəpərəstlik olardı. Ancaq bığa söz ola bilməz, heç üz vurmayın. Mübahisə çox qızışmışdı və bəlkə dəllək Davud işə qarışmasaydı məsələ həll olunmayacaqdı. Mirzə Davud (hamı onu məhəbbətlə belə adlandırır) mübahisə edənlərə müdrik xalq misalını xatırlatdı: yuxarı tüpürürəm bığdır, aşağı tüpürürəm saqqal. Sonra o saqqal qoymağın əhəmiyyətini tutarlı subutlarla əsaslandırdı və dedi ki, saqqal qoymaq çox vacibdir, çünki saqqalı olmayanın sözü keçməz. Dodik (hamı onu məhəbbətlə belə adlandırır) belə Dodikdir. Gəlin bu əziz yubiley günündə hörmətli Davud müəllimə uzun ömür, cansağlığı, başağrısız həyat arzulayaq. Mən məqaləmi yubilyarın şərəfinə şəxsən özüm yazdığım qısa bir şerlə bitirmək istəyirəm:
Başçılıq elə yenə Saqqala, bığa, başa. Dəlləklik peşəsində Ömrünü xoş vur başa.
481
ƏL ƏLİ YUYAR VƏ YAXUD BOZBAŞ DƏSGAHI
Günəş öz iş gününü qurtarıb neçə deyərlər qızıl saçaqlı örpəyini şəhərin üstündən çəkən dəmlər idi ki, təzə başlayan romançılardan yoldaş nasir Dərə Düzov telefonun dəstəyini götürüb gənc tənqid həvəskarı yoldaş alim Qarın Quliyeva zəng elədi. Xoş beş, on beş, filan-peşməkan. Uzun sözün qısası Dərə Düzov yoldaş Qarın Quliyev yoldaşı lütfən və səmimi qəlbdən öz xanə-xarabına dəvət elədi, bozbaş qonaqlığına. Qarın Quliyev bir gənc alim və ştatdankənar münəqqid kimi bir balaca nəm-nüm elədi, amma telefon dəstəyindən boz-başın iyi burnunu elə çaldı ki, qorxdu getməsə yaxşı düşməz. Əgər ki, sizi əvvəlcə Dərə Düzovla (dostlar zarafata salıb ona Dələdüzov deyirdilər), sonra isə yoldaş Qarın Quliyevlə tanış etməli olsaq deməliyik ki, Dərə Düzov canlara dəyən oğlan idi. Əmiri nərd atardı, harda aşdı orda tamadaydı və ümumiyyətlə stili-üslubu da yaxşı, təzə, müasir idi: belə qısa, kəsik-qırıq cümlələr, amma ki, dərin mənalı, sözlər hamısı iki başlı, abzaslar yerli-yataqlı, fəsillər ködək, roman uzun. Dərə Düzov həyatı beş barmağı kimi bilirdi desək düz olmaz, neçin ki, bu ifadədə bir natamamlıq var. Niyə beş barmağı olsun ki, halbuki kişinin on barmağı vardı (hələ on dənə ayaq barmağı bir yana dursun). Amma ki, Dərə Düzov həyata on barmağı kimi bələd olsa da belə, əsərlərinin mövzusunu barmaqlarından sorub çıxartmırdı. Baxmayaraq ki, təzə romanını "Əl əli yuyar, əl də üzü" adlandırmışdı. Bir sözlə, Dərə Düzov az aşın duzu deyildi. O ki, qaldı yoldaş gənc alim Qarın Quliyev müəllimə, o da 482 romantik xəyallı bir gənc və aspirant idi. Qarın Quliyevin yaxşı yasin oxuması, üç otağı, zil qara bığları, sarı "Volqa"sı, qızıl dişləri və çəhrayı qalstuku vardı, özü də, müxtəsəri yeyib içən oğlanlardan idi. Bəli, mətləbdən kənar düşməyək. Qarın Quliyev qabardin paltosunu geyib gəldi birbaş Dərə Düzov müəllimgilə və Dərə Düzov onu görüb dedi ki, Ay səni xoş gəlmisən, —və əlavə etdi ki, — Əşi, həmişə sən gələsən. Dərə Düzovun həyat yoldaşı, rəfiqəsi və türkün sözü kəbinli arvadı Nənəm Nəhrə xanım mətbəxdən çıxıb gələn qonağı, yəni ki, gənc tərifçi Qarın Quliyev qardaşı kamal-ədəblə salamlayıb dedi: –Xoş gəlmisiz. Dərə Düzov Qarın Quliyevi duz-buz kimi yalayıb hal– əhval tutandan sonra, türkün sözü arvadına xitab edib: –Ey yoldaş həyat yoldaşım, — dedi. — Tez bizə bir nahar təşkil elə, yoxsa ki, acından qarnımız quruldayır. Bu sözləri deyən kimi Dərə dodağını dişlədi: –Aa, — dedi və əlavə etdi: — Əziz dostum Qarın, qarnım quruldayır deyəndə ürəyinə sonra ayrı şey gəlib eləməsin ha, elə söz gəlişi dedim. Eyham işarə-zad vurub eləmirəm. Əşi, atan–anan rəhmətliklər də sənə ad tapıb qoyublar da... Qarın: — hə, — dedi, — heç demə. Elə bu dəm bozbaşın iyisi-qoxusu mətbəxdən hücum çəkib bütün otağı basdı və Qarın Quliyev müəllim bir ehmallıca udqundu. Dərə Düzov da elə bu dəm dedi ki, buyur keç süfrənin başına. Qarın Quliyev də cavab verdi ki, bir əlimi yusaydım heç də pis olmazdı. Dərə Düzov da dedi ki, suyumuz kəsilib, amma mən sənin əlinə su tökərəm, yuyarsan. Mətbəxə keçdilər, Dərə Düzov su tökdü, Qarın Quliyev əlini yudu və elə bu zaman Dərə Düzov xəbər aldı ki, gənc tərifçi
Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|