A n a r əsərlər I hekayələr, povestlər
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MARAQLI TƏDQİQAT
- DİVANİ-ÇİNAR
491
MARAQLI TƏDQİQAT
Gənc tədqiqatçı Səf Səfəyev neçə ildir ki, "Bir naməlum şair haqda" adlı maraqlı mövzu üzərində çiddi tədqiqat işi aparır. Bu günlərdə o dissertasiyasını tamamlamışdır. Aşağıda həmin dissertasiyadan bir parçanı hörmətli oxucularımıza təqdim edirik:
"Tədqiqatımızın əsas mövzusuna keçməzdən əvvəl mən faydalı məsləhətləri, qayğıkeş münasibəti, dərin zəkası, həssas qəlbi, həlim xasiyyəti, mehriban davranışı, xoş niyyəti, iti qələmiylə mənə yaxından kömək etmiş hörmətli və məşhur alimlərimizdən A.-ya, B.-yə, V.-yə, Q.-yə, D.-yə... (Cəmisi otuz iki hərf — Redaksiyadan) öz səmimi və dərin təşəkkürümü bildirmək istəyirəm. Habelə bu işin yazılmasında yaxından iştirak etmiş şəxslərə — Mövzunu tapan Tələt Tələtova, mənbələri araşdıran Müdhət Müdhətova, mənbələri müəyyənləşdirən Əhəd Əhədova, dəqiqləşdirən Əsəd Əsədova, əlyazmaları oxuyan Qüdrət Qüdrətova, əlyazmaları tərcümə edən Hidayət Hidayətova, sözləri, adları və istilahları izah edən Fikrət Fikrətova, bu vasitəylə əldə alınan materialı sistemləşdirən Əhməd Əhmədova, ümumiləşdirən Məmməd Məmmədova, yekunlaşdıran Nemət Nemətova, dissertasiyanı karandaşla yazan Şövkət Şövkətovaya, mürəkkəb qələmlə yazan İzzət İzzətovaya, makinada yazan İsmət İsmətovaya və nəhayət. cildləyən Karapet Aristakesova öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Mənim elmi əsərim naməlum əsrdə naməlum bir şəhərdə yaşayan naməlum bir şairə həsr olunmuşdur. Bəzi fərziyyələrə görə bu şairin adı təxminən Çinar olmuşdur. Biz onu şərti olaraq Çinar Girdimani-Beyləqani adlandırırıq. Çünki heç bir şübhə ola bilməz ki, əgər o, Girdimanda dünyaya gəlmişsə, tam
492 bir hüquqla Girdimani, Beyləqanda doğulmuşsa eyni haqla Beyləqani təxəllüsünü daşıya bilərdi. Çox təəssüf ki, uzun illərin araşdırmaları sayəsində Çinar Girdimani-Beyləqaninin şəxsiyyəti və tərcümeyi-halı haqqında heç bir məlumata rast gəlmədik. Ancaq tam bir cəsarətlə deyə bilərik ki, o, öz dövrünün gözüaçıq, savadlı, ensiklopedik biliklərə malik olan, daima istismar edilən xalqın tərəfini saxlayan məğrur və məşhur bir sənətkarı olmuşdur. Təəssüf ki, əlimizdə olan bir neçə şerin Çinar Girdimani-Beyləqaniyə aid olub-olmadığını qəti təsdiq etməyə əsaslı dəlillərimiz yoxdur. Ancaq heç bir şübhə ola bilməz ki, böyük humanist və realist sənətkar kimi Çinar Girdimani-Beyləqani ölməz şer bülbülləri sırasında əbədi, möhtəşəm və özünəməxsus bir yer tutur. Bəzi alimlər göstərirlər ki, "Gülün qədrini bül-bül bilər" aforizmini ədəbiyyat tariximizdə ilk dəfə məhz Çinar Girdimani- Beyləqani işlətmişdir. Bəzi tədqiqatçılar daha irəli gedərək, hətta "Gül solanda, bülbül ağlar" aforizmini də ona isnad edirlər. Biz bu sahədə daha cəsarətli bir addım ataraq, indiyə qədər müəllifi məlum olmayan bir ifadəni də məhz Çinar Girdimani-Beyləqani qələminin məhsulu saymaq istəyirik. Həmin ifadə belədir: "Gül-güllükdə bitər". Bizcə, bu ifadəni birinci dəfə Çinar Girdimani-Beyləqani işlətmişdir. Bu müddəanı irəli sürdükdə nəyə əsaslanırıq: a) Bu ifadənin müəllifi məlum deyil. Çinar Beyləqani-Girdimaninin bu ifadəni yaradıb-yaratmadığı da məlum deyil. Deməli tam bir qətiyyətlə demək olar ki, bu ifadənin Çinar Girdimani–Beyləqani tərəfindən yaradılmadığını söyləməyə heç bir əsasımız yoxdur və beləliklə bu ifadəni ona aid etməyimizə də heç kəsin etirazı ola bilməz. b) Çinar Girdimani-Beyləqaninin əsərlərində dəfələrlə "gül" "güllük", "bitər" sözlərinə və defisə rast gəlirik. Deməli bu obrazlar, bu dil, ifadə tərzi, təhkiyə onunçün səciyyəvidir. v) Bu fikirdəki dahiyanə sadəlik, dərin hikmət, müşahidə və ümumiləşdirmə qüdrəti məhz püxtələşmiş bir sənətkarın, dünyanın hər üzünü görmüş, geniş həyat
493 müşahidəsinə malik olan bir dühanın qələmindən xəbər verir. Çinar Girdimani-Beyləqaninin neçə il ömür sürdüyü bizə məlum deyil. Deməli güman etmək olar ki, onun uzun, keşməkeşli və zəngin bir həyatı olmuşdur və qoca yaşlarında həyatın hər üzünü görmüş sənətkar müdrik bir kəlam söyləyirsə burada təəccüb doğuracaq bir şey yoxdur. Aşağıda Çinar Girdimani-Beyləqaninin əruz vəzni ilə yazılmış və hələ tapılmamış "Divani-Çinarından" bir qəzəli oxucularımıza təqdim edirik.
Dərdimə, möhnətimə dəvayi-çarə getdi. Ol boyu sərv-rəvan, gözləri cənnət qapısı Bizi cənnətdən edib qoydu avara getdi. Dili-suzanımızı vədə ilə aldadıb Yenə bu dərdi bizə bəxş edib hara getdi. Canı qurban edəriz püstə dəhanına onun Neylə küsdürdük onu, neylədik yara getdi. Niyə zülm etdi bizə cövrü-cəfanı kəsdi Dərd–möhnət işinə verdi bir ara getdi. Ol mah üzlü gözəlin dişləri dürdanə–sədəf Özü xoş oldu qami verdi Çinara getdi. Qeyd: Bu qəzəlin "Divani-Çinardan götürüldüyünü, "Divani-Çinarın" məhz Çinar Girdimani-Beyləqaniyə mənsub olduğunu, habelə belə bir divanın mövcud olub-olmadığını təsdiq edəcək faktlar, təəssüf ki, hələ əlimizdə yoxdur. Bəzi fərziyyələrə görə Çinar Girdimani-Beyləqani qoşma da yazmışdır. Aşağıdakı qoşma, təxminən onunku ola bilərdi.
Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|