325
istəməz düşünürsən: ayrılarkən, pul bahasına ofisiantdan xoş
bir təbəssüm qoparıb, onun ədəbsiz davranışını unutmağa
çalışmaqla biz də öz ləyaqətimizi alçatmırıqmı?
Gəlin, addımbaşı belə günahlarla üzləşdiyimiz torpaqdan
yenə də ayrılaq — sözün həqiqi mənasında göylərə qalxaq;
nəhəng və rahat hava gəmisinə minək.
Bir dəfə mən xarici səfərdən qayıdarkən, təyyarə ilə birinci
dərəcəli salonda uçmalı oldum. Salonda normal temperatur olsa
da, mənə gah qalın yun şal gətirirdilər ki, üşüməyim, gah
sərinləşdirici içki təklif edirdilər ki, susuz qalmayım. Yar-
yaraşıqlı stüardessalar diqqətcil və qayğıkeşdilər, yemək-
içməyimin, mütaliəmin qayğısına qalır, nazımı çəkirdilər.
İki gündən sonra mən "dərəcəsiz" adi təyyarədə daxili reyslə
doğma şəhərimizə uçmalıydım; uçuşa, bir saatdan çox qalmış
aeroporta gəldim. Onlarca başqa reys kimi bizim reys də qeyri-
müəyyən müddətə təxirə salındı. Əslində, qeyri-müəyyən vaxta
qədər yox, hələlik çəmi ikicə saatlığa. Bəla burasındaydı ki,
reysimiz altı, on saat təxirə salınsaydı, vaxtımı ölçüb-biçər,
ondan səmərəli istifadə edə bilərdik.
Amma iki saatlıq qısa vaxt səni müəyyən bir nöqtəyə -
çamadanı qoyduğun yerə bağlayırdı, uçuş təxirə salındığından
baqajı qeydiyyatdan keçirmirdilər, saxlama kamerasında isə
yer yox idi.
İki saatdan sonra bayaqkı soyuq və laqeyd səslə elan edildi
ki, bizim reyslə əlaqədar əlavə məlumat iki saatdan sonra
olacaq. Məlumat bürosuna yaxınlaşmaq qeyri-mümkündü. Bu
səadətə nail olanlarsa elə qısa cavab alırdılar ki, teleqraf
üslubuyla məşhur olan Heminqueyin özü də bu yığcamlığa
həsəd apara bilərdi: "Xeyr, bilmirəm. Elanı gözləyin".
Əlac nəydi, gözləyirdik. Səbirlə, itaətlə, səssiz-səmirsiz,
ümidsiz halda gözləyirik. İki saatdan bir yenə vəd verib
bildirirdilər, bəs, iki saatdan sonra uçuşun vaxtı haqqında əlavə
məlumat olacaq. Düz on altı saat çamadanımın böyründəcə
ayaq üstə durmalı oldum, bir yana tərpənməyə imkan yoxdu.
326
Təxirə salınmış reyslərin çoxluğundan saxlama kamerası
bağlıydı. Bufet piştaxtasına yalnız süvari həmləsiylə yol açmaq
mümkün idi. Bütün stullar, kreslolar, divanlar, bir sözlə,
oturulası, uzanılası, söykəniləsi bütün yerlər çoxdan, özü də
deyəsən, əbədilik zəbt olunmuşdu. Qadınlar, uşaqlar qəzet sərib
pilləkənlərdə uzanmışdılar...
Məni incidən fiziki yorğunluq, aclıq, susuzluq deyildi. Məni
ağrıdan alçalmağım idi, təyyarə limanının sərnişin xidməti
işçilərinin qadın və kişilərin, qoca və uşaqların, sağlam və
xəstələrin, güclü və zəiflərin bu dözülməz vəziyyətinə qarşı
cinayətkar biganəliyi, laqeydliyi idi. Onlar üçün əzab-əziyyət
içində saatlarla təyyarəni gözləyən bu adamlar ayrı-ayrı
vətəndaş və şəxsiyyətlər deyil, bir itaətkar sərnişin kütləsiydi.
Xalqımız ağrılı-acılı illərin bütün çətinliklərinə mətanətlə
sinə gərdi. Evakuasiya - bumbuz, basırıq vaqonlar, küləklərin
döydüyü sonu görünməyən gözləmələr... Amma onda
müharibəydi... Rahatlıq yada düşmürdü...
İndi dünyanın bu düz vaxtında, heyrətamiz texniki tərəqqi,
komfort və servisin təntənəsi dövründə müasir təyyarə limanı
öz sərnişinlərini kifayət dərəcədə çay, kofe, çörək, kreslo, ana
və uşaq otağı, saxlama kamerası, uçuş haqqında dəqiq
məlumatla təmin etmək iqtidarında deyil... Mən yerimdən
tərpənmədən on altı saat nədir, lap bütün günü və gecəni ayaq
üstə qalaram, təki haçan uçacağımızın dəqiq vaxtını deyin, hər
iki saatdan bir yalan vədlə məni tovlamayın. Axı siz özünüz
yaxşı bilirsiniz ki, uçuş iki saatlığa yox, daha uzun müddətə
təxirə salınıb. Bunu gizlətməyin, açıq deyin. Səbəbini izah
edin... İnandırıram ki, bu halda əsəbilik, narazılıq, qanqaraçılıq
yarıba-yarı azalardı... Qəzet sərib quru yerdə, pillələrdə
uzanmış uşaqlı qadından üzr istəyin.
Xoş bir sözləmi, musiqiyləmi, nəyləsə, adamların könlünü
alın, qoy bilsinlər ki, mənən də olsa, onlara hörmət edir,
onlarla hesablaşır, onların qayğısına qalırlar...
İndi isə belə çıxırdı ki, bu rüsvayçılıq — hər iki saatdan bir
327
üç-dörd kəlməylə baş aldatmaq normal haldır, guya elə belə də
olmalıdır. Üzr istəmək nədir... "Üzr istəməyə, musiqi çaldırıb
camaatı əyləndirməyə vaxt hanı, biz burda işlə məşğuluq" -
yəqin ki, onların cavabı belə olardı. Adamlara insani
münasibəti intelligent ədası, sentimentallıq və iradəsizlik hesab
edən "sərt iş adamları" indi burada təyyarə limanında hansı işlə
məşğul olduqlarını və bu fəaliyyətin hansı nəticələrə gətirib
çıxardığını əyani şəkildə nümayiş etdirirdilər!
Reysimiz elan olunanda bir həngamə başladı ki, gəl görəsən.
"Titanik"in sərnişinləri qayıqlara cuman kimi, biz də
təyyarənin trapına tərəf yüyürdük Sankyulotlar Bastilyaya
hücuma keçən kimi, biz də son gücümüzü toplayıb səmaya
həmlə elədik. Təyyarədə güc-bəla yerimizi tutduq və bu
xoşbəxtlik məqamından stüardessa diktor avazı ilə bildirdi ki,
heyət dincəlməyə gedib, təyyarə ancaq səhər (gecəyarısı idi)
havaya qalxacaq. Sonra da əlavə elədi ki (elandan məqsəd də
elə bu idi), bütün sərnişinlər uçuşa qədər daha doğrusu, səhərə
kimi təyyarəni tərk eləməlidirlər. Bu artıq biz sərnişinlərin
ləyaqətini tapdalamaq deyil, sağlam düşüncəyə meydan
oxumaq idi. Buna görə qərara aldıq ki, sankyulotlar barrikada
qurub mudafiə olunduqları kimi biz də kresloları səngərə
çevirək, min əziyyətlə əldə etdiyimiz "ərazidən" bir addım da
geri çəkilməyək. Stüardessa hansısa qanuna istinadən bizi
milislə hədələdi. Demə, qədəmləri mübarək bu qanun
sərnişinlərə məcburi gözləmə vaxtı təyyarədə, rahat kreslolarda
keçirməyi qəti qadağan etsə də onların saatlarla ayaq üstə
qalmasına məşəqqət çəkə-çəkə gözləməsinə əsla etiraz eləmir...
Bir uşaq... vay-şivən saldı. Ana: — zəhmət olmasa, uşağa su
verin, - deyə stüardessadan xahiş elədi:
Stüardessa laqeydcəsinə.
—Uçuşa və təyyarə lazımi yüksəkliyə qalxana qədər su
butulkasını açmaq qadağandır, - dedi və sonra çox dəyərli bir
məsləhət verdi. — Səhərə kimi dözün.
Uşaq daha möhkəm fəryad qopardı.
Dostları ilə paylaş: |