Abġd tahġRLĠ

 
244 
təbəssümünü unutmasın. Nizami müəllimin təbəssümsüz portreti qarsız zirvə kimi 
görünər. 
         
 
 
 
 
 
 
 
02.02.10 
 
“Ədəbiyyat qəzeti”,9 iyul 2010 
 
“Mən də yaĢamaq istəyirəm” 
 
Ötən  əsrin  70-ci  illərindən  respublika  mətbuatında-xüsusilə  o  dövrün  ən 
populyar qəzetlərindən olan “Azərbaycan gəncləri”ndə maraqlı yazıları ilə diqqəti 
çəkən, radio dalğalarında, daha çox redaktoru olduğu məşhur “Bulaq” proqramında 
geniş  dinləyici  auditoriyasının  rəğbətini  qazanan  istedadlı  jurnalist-publisist 
İntiqam Mehdizadənin növbəti – sayca 6-cı kitabı işıq üzü görmüşdür. “Karvanın 
sarvanı” adlı kitabda (Bakı, “Qarabağ” nəşriyyatı, 2008, 664 səhifə) demək olar ki, 
son  100  ildə  mədəniyyət,  incəsənət,  ədəbiyyat  xadiminin  və  ümumiyyətlə, 
Azərbaycan  tarixində  parlaq,  silinməz,  iz  qoymuş  90  nəfərə  yaxın  görkəmli 
şəxsiyyətin  həyat  və  fəaliyyətindən  bəhs  edən  portret-oçerklər  və  esselər 
toplanmışdır.  Salnamə-kitab  ədəbi-mədəni,  ictimai-siyasi  həyatımızda  önəmli  rol 
oynamış insanların taleyinə, böyük bir tarixi dövrə işıq salmaqla yanaşı, müəllifin 
sənətkarlıq məharəti, yüksək ideya-əxlaqi keyfiyyəti, hadisələri şərh etmək, faktları 
təhlil  süzgəcindən  keçirmək  bacarığı,  günün  real  həyat  hadisələrini,  aktual 
problemlərini konkret insan xarakterləri və tiplər, lirik təəssüratlar, fərdi emosional 
düşüncələr vasitəsi ilə oxucuya çatdırmaq ustalığı barədə geniş rəy yaradır. Başqa 
sözlə  desək,  oxucu  digər  qəhrəmanlarla  yanaşı  müəllif  “mən”i,  obrazı  ilə  də 
yaxından tanış olur. 
Kitabdakı portret-oçerkləri qəhrəmanlarını fəaliyyət sahəsinə görə aşağıdakı 
kimi qruplaşdırmaq olar: 
- müğənni, xanəndə, aktyorlar; 
- yazıçı, şair, dramaturqlar; 
- elm  adamları; 
- siyasi  xadimlər. 
Həm  böyüyüb-başa  çatdığı  mühit,  həm  də  uzun  illər  rəhbərlik  etdiyi 
radionun “İncəsənət və radio teatrı” şöbəsi İ.Mehdizadənin söz, sənət adamlarının, 
mədəniyyət,  incəsənət  xadimlərinin  həyat,  fəaliyyətinə  marağını  artırmışdır.  İlk 
dəfə  müğənni  Flora  Kərimovanın  səsinin  sehrinə  düşmüşdür.  Bu  sirli-sehrli, 
ecazkar  səsin  sahibi  haqqında  İ.Mehdizadənin  yazdıqlarını  oxuduqca  bu  nəticəyə 
gəlirsən  ki,  dünyanın  var-dövləti,  okeanların  suyu  tükənə  bilər,  İ.Mehdizadənin 
Flora vurğunluğu, Flora sevgisi yox! Qınamasalar yazardım ki, İntiqamı yaşadan, 
ona  həyat  eşqi,  ayaq  üstə  durmağa  stimul  verən  Flora  xanımın  bənzərsiz  səsidir. 
Müəllif “Bir səsin xatirəsi” oçerkində qəbul imtahanından kəsilib doğma rayona – 
İsmayıllıya  qayıtdığını,  iç  dolusu  hönkürüb  ağlamağa  yer  axtardığını  dərin  hüzn, 
qəm-qüssə  ilə  təsvir  edir.  Oxucu  müəllifin  kədərinə  şərik  çıxır,  onun  da  ürəyi 
sıxılır, bütün bu ağır, acı hisslərin, iztirabların nə ilə qurtaracağını intizarla izləyir. 
Qəfildən  qəsəbənin  mərkəzində  qoyulmuş  reproduktordan  diktorun  səsi  ətrafa 

---

 
245 
yayılır:  “Xumar  baxışlar.”  Oxuyur,  Flora  Kərimova.  Şirin  bir  melodiya  gecəyə 
ələndi. Mənə elə gəldi ki, bu səs sularda çırpınan o ayla bir qopub gəlib kainatın 
dərinliklərindən və elə biləsən, qonaq gəldiyi bu təzə məkanda darıxır, qəribsəyir, 
özünə  arxa-dayaq  axtarır.  Bir  az  əvvəl bir  himə  bənd  idim,  qəhər  məni  boğurdu. 
Amma  indi  sakitləşmişdim.  Mənə  elə  gəlirdi  ki,  Flora  Kərimova  elə  mənim 
qüssəmin,  kədərimin  səsi  ilə  oxuyur.  Mən  öz  hisslərimin,  duyğularımın  naləsinə, 
harayına  qulaq  asırdım”.  Hər  cür  ritorik  mühakimələrdən,  yersiz,  yeknəsək 
ifadələrdən uzaq bu parça qəlbin ən həssas nöqtələrinə toxunur, onu titrədir, oxucu 
təsirlənir, duyğulanır. Müəllif isə bununla kifayətlənmir, öz timsalında milyonlarla 
sənətsevərin  həyatında  bu  səsin  dönüş  nöqtəsi  yaratdığına  inandırmağa  çalışır, 
buna  nail  olur:  “Kim  bilir,  o  olmasaydı,  həmin  axşamım  da  ömrümdən  gedən 
çoxlu-çoxlu axşamlara bənzəyəcək, məndə heç bir iz qoymayacaqdı. Ancaq  indi o 
axşamın adı var, ünvanı var – Floralı axşamım, ümid qığılcımlı axşamım.” Oçerki 
oxuduqca  qəti  qənaətə  gəlirsən  ki,  F.Kərimovanın  səsi  İ.Mehdizadənin  qələminə 
güc  gətirib,  qida  verib  və  müəllif  varlığına  hakim  kəsilmiş  səsin  qüdrətini,  onda 
yaratdığı duyğuları bölüşmək, oxucusunu da ehtizaza gətirmək üçün özünü   tam 
səfərbər etmişdir. Müəllifə elə gəlir ki, konsert qurtarsa da, müğənninin mahnıları 
kəsilmir,  səngimir,  biri  o  birini  əvəz  edir,  bulaq  kimi  çağlayır,  gah  ana  laylasına 
çevrilir,  gah  gileyli,  gah  nikbin  olur,  gah  təbəssümlüdür,  gah  da  kədərlidir,  
hıçqırır. İ.Mehdizadə publisist kimi sözün böyük imkanlarından ustalıqla  istifadə 
edərək  fikir  və  hisslərini  müxtəlif  bədii  vasitələrlə  canlı,  emosional,  ehtiraslı  və 
obrazlı təqdim  edir: “Kim deyir ki, səs görünmür? Mən bu səsi görürəm. Düm ağ 
Qu  quşu  qiyafəsində.  Qanadlarını  aram-aram  çalır,  qəmli-qəmli  ötür.  Elə  bil, 
qatarından ayrı düşüb. Nəğmələr biri-birinin dabanını basır, səslər yarışa girib elə 
bil”. 
İ.Mehdizadə  çoxlarının  görmədiyi,  yaxud  görmək  istəmədiyi      problemi 
cəsarətlə  ortaya  qoyan,  aktual  və  ciddi  məsələlərə  müdaxilə  edən,  toxunduğu 
mövzu  ilə  bağlı  rəy  formalaşdırmağı    bacaran  qələm  ustasıdır.  Vizual  sənətlər-
teatr,  kino,  televiziya  üçün  ən  vacib  komponentlərdən  olan  göz-baxış,  təbəssüm, 
him-cim,  mimika  kimi  elementlərdən  İ.Mehdizadəyə  görə  Azərbaycan  kinosunda 
son dərəcə az və uğursuz istifadə edilir. Bu baxımdan o, Rəşid Behbudovun “Arşın 
mal  alan”da,  A.Gəraybəylinin  “Bəxtiyar”  filmində,  Ələsgər  Ələkbərovun  “Uzaq 
sahillərdə”  və  “Böyük  dayaq”da,  Gündüz  Abbasovun  “Telefonçu  qız”da,  Fazil 
Salayevin  “Şərikli  çörək”də,  Həsənağa  Turabovun  “Yeddi  oğul  istərəm”də 
tamaşaçıya  zillənən  gözlərini  istisna  hesab  edir  və    mətləbə  keçir:  “Tək  elə 
“Mehman”  filmindəki  hamam  səhnəsində  (Züleyxa  –  Flora  Kərimovanın  Rayon 
Partiya  Komitəsi  katibinin  məşuqəsinin  boynundakı  medalyona  həsədlə  baxması 
nəzərdə  tutulur)  məharətli  oyununa  görə  yetərdi  ki,  sonralar  Flora  xanımı  ardı-
ardınca  kinoya  çəkəydilər.  Amma  onun  gözləri  qabağındaca  (elə  bizlərin  də) 
Şimali  Qafqazdan,  Gürcüstandan,  Rusiyadan  5-ci,  10-cu  dərəcəli  aktrisaları 
minnət-sünnətnən  Bakıya  dəvət  eləyib  filmə  çəkir,  sonra  da  bir  araba  pulla  yola 
salır,  amma  Floranı  itirib-axtarmırdılar”.  “Flora  Kərimovanın  aktrisalığı”  adlı  bu 
oçerkdə    müəllif qəti əminliklə bildirir ki, peşəkar aktyorluq təhsili görməsə də, 
F.Kərimovanı  ekran  əsərlərinə  cəlb  etsəydilər,  nəinki  milli  kinomuz,  hətta  dünya 
kinosu da qazana bilərdi. O, özünəməxsus səmimi, sadə, cazibəli, pərdəli və məzəli 

---