Abu Nasr Farobiy va Al G’azoliyning falsafa faniga oid qarashlari Abu Nasr Forobiy (872-950)

al-Maarriyning aksar asarlarida insonparvarlik va oqilona mulohazakorlik, jamiyatga tanqidiy qarashlar ustunlik qilsa, ba`zi asarlarida umidsizlik, pessimizm ruhi sezilib turadi. M. O`z asarlarini kinoya, qochirim kabi usullardan foydalanib, murakkab tilda yozgan.

• al-Maarriyning aksar asarlarida insonparvarlik va oqilona mulohazakorlik, jamiyatga tanqidiy qarashlar ustunlik qilsa, ba`zi asarlarida umidsizlik, pessimizm ruhi sezilib turadi. M. O`z asarlarini kinoya, qochirim kabi usullardan foydalanib, murakkab tilda yozgan.

"Arosat haqida maktub" kabi nasriy asarlar, Mutanabbining "Ahmad mo`jizasi" nomli devoniga yozilgan sharh, "Yo`lda tashlab ketilganlar" hikmatli so`zlar to`plami muallifi.

• "Arosat haqida maktub" kabi nasriy asarlar, Mutanabbining "Ahmad mo`jizasi" nomli devoniga yozilgan sharh, "Yo`lda tashlab ketilganlar" hikmatli so`zlar to`plami muallifi.

Mavjud adabiyotlar va fikrlar taxlili asosida Markaziy Osiyodagi xalqlar Milliy madaniy Uyg'onishni uch davrga bo'lishi mumkin:

• IX-XII asrlar- arab bosqinidan keyingi davr.
• XIV-XV asrlar mo'g'ul istilosidan keyingi davr.
• XX asr boshi va xozirgi davr kolonial bosqin va Sovet davridan keyingi siyosiy, milliy, madaniy Uyg'onish.

Markaziy Osiyoda Uyg'onish davri madaniyatining belgilari quyidagicha: - dunyoviy ilmlarga intilish, din va diniy bilimlarni jamiyat, insonlar manfaati nuqtai nazaridan talqin etish; - Turli xalqlarning ma'naviy-madaniy merosi o'tmish madaniy qadriyatlaridan (arab, eron, yunon madaniyati boyliklari) foydalanish; - Tabiatni, mavjud xayotni, mavjudotni o'rganishga qiziqishning kuchayishi, uning sirlarini ochishga va undan foydalanishga intilishning ortib borishi, shu munosabat bilan tabiatshunoslik ilmlarining rivojlanishi; - Bilishda aqlni mezon deb bilish, aqliy bilish, ratsionalistik usul, ilmiylik rolining oshib borishi; - Insonga muxabbat, uning axloqiy, aqliy xislatlarini, qobiliyatlarini o'rganish va fazilatlarini ochib berishga intilish, mantiq ilmiga katta e'tibor berish, komil insonni tarbiyalash, yetuk fozil jamoa xaqidagi fikrlarni asoslab berish;

• Markaziy Osiyoda Uyg'onish davri madaniyatining belgilari quyidagicha: - dunyoviy ilmlarga intilish, din va diniy bilimlarni jamiyat, insonlar manfaati nuqtai nazaridan talqin etish; - Turli xalqlarning ma'naviy-madaniy merosi o'tmish madaniy qadriyatlaridan (arab, eron, yunon madaniyati boyliklari) foydalanish; - Tabiatni, mavjud xayotni, mavjudotni o'rganishga qiziqishning kuchayishi, uning sirlarini ochishga va undan foydalanishga intilishning ortib borishi, shu munosabat bilan tabiatshunoslik ilmlarining rivojlanishi; - Bilishda aqlni mezon deb bilish, aqliy bilish, ratsionalistik usul, ilmiylik rolining oshib borishi; - Insonga muxabbat, uning axloqiy, aqliy xislatlarini, qobiliyatlarini o'rganish va fazilatlarini ochib berishga intilish, mantiq ilmiga katta e'tibor berish, komil insonni tarbiyalash, yetuk fozil jamoa xaqidagi fikrlarni asoslab berish;