Academic Research in Educational Sciences
VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-355-358
Google Scholar
Scientific Library of Uzbekistan
Academic Research, Uzbekistan 356 www.ares.uz
Ogahiy tarixiy asarlarida
labial garmoniyaga
ham misollar ko`plab uchraydi:
Ko`runmay shijoatda vaqti masof,
Alar ko`zig`a zarracha Ko`hi Qof
(V jild, 21-bet)
…bir to`pa ustida yo`l ma’rifatining nishonasi uchun lashkarig`a o`tun yig`natib,
o`tundin bir baland minora hay’atin barno qildilarkim, oni avom orasida uyuk
derlar. (V jild, 48-bet)
… Har tarafdin birov-birovg`a miltig` otib, ishqob hay’at nayzalar havola qilib,
tomosha uchun urush havoyidin o`yun suratida izhor qildilar.
(V jild, 49-bet)
Nutq
tovushlari qator kelganda, ba’zan bir-biriga ta’sir qilib, biri ikkinchisini
o`ziga moslashtiradi. Nutqdagi bunday hodisa assimilatsiya deyiladi. Ogahiy tarixiy
asarlarida assimilatsiya hodisasiga ham ko`plab misollar uchraydi. Misollar:
To`ldi bori kent-u dasht-u sahr
Yetti unidin falakka g`avg`o.
( V jild,22-bet).
… Ul nashoati fasodangizning itoat va ijodi, balki vujudi odami himmati saodat
tavomimiz ollida barobardurur.
Bu bahodirlarning sarsari xamolotidin otashi savosh noyirayi talosh ishtiol topib
marakayi kamolni tanur misol qizittilar.
( V jild, 56-bet).
Ogahiy
ijodida tovush orttirilishi, tovush tushishi hodisasi ham ko`plab
uchraydi.
So`z boshida, o`rtasida va oxirida ikki undosh qator kelganda, ular orasida “i”,
ba’zan “u” va “a” unlisi orttiriladi. So`z o`rtasida tovush ortttirilishi
epinteza
deyiladi.
O`rganilayotgan asar tilida so`z o`rtasida tovush orttirilishiga ko`plab misollarni
keltirishimiz mumkin:
… Emdi taraddud umurida tasoxul joyiz, tutmoq va maqosid xusumida manoxul
ko`rguzmak aql ravishidin yiroq va xushmand kishidin uzoqdurur.
(V jild, 72-bet)
… Summu sutur g`uboridin yog`du kunda shabi tiyra zulmatin oshkor … qildilar
… Har tariq bila o`zgarin daryog`a yetkurib, fano girdobiga g`ariq bo`ldilar.
(V
jild, 74-bet)
So`z oxirida tovush orttirilishi –
epitezaga
ham asar tilidan
misollarni keltirish
mumkin.
… Ko`garchinli tavobe’ida daryo qirg`og`ida borgohi sipehr ishtibohni
barpoy kildirub, nuzul emdi.
(V jild, 65-bet)