Açli s eferleri z amaninda

                                                                                      HAÇLILAR ÇAĞINDA AVRUPA’DA ANTİSEMİTİZM 

25 

kadder  görünen  bir  katliam  bertaraf  edilmeye  çalışılmıştı

13

.  Fakat  kentin  yerli  Hıristiyan 

halkı, Yahudiler ve yerel otorite arasındaki mutabakatı tanımadılar. Onlardan bazıları şehrin 

kapılarını  açarak  haçlıların  içeri  girmesini  sağladılar.  Kente  girer  girmez  kendilerine  eşlik 

eden kasaba halkıyla birlikte  doğruca piskoposun malikânesine yönelen haçlıların başında, 

Yahudilere  karşı  herhangi  bir  saldırıda  bulunmamak  için  onların  altınlarını  kabul  eden 

Emich vardı

14

. 

Bu durumda Yahudiler için yapacak hiçbir şeyi kalmayan ve Museviler hakkında iyi 

şeyler söylemiş olduğu için kendisinin de öldürüleceğini düşünen piskopos ve adamları, on-

ları kendi yazgılarıyla baş başa bırakarak yakındaki Rudesheim şehrine kaçtılar

15

. Kendileri-

ni ve ailelerini kurtarmak için haçlıların yaptığı dinlerini değiştirme teklifini kabul eden ve 

Hıristiyanlığa  geçen  birkaç  kişinin  dışında,  Yahudilerin  hepsi,  kendilerini yine  doğru  düz-

gün  savunamadan,  genel  bir  katliamın  kurbanı  oldular

16

.  Yine  bu  arada  onlardan  bazıları 

intihar ederek kendi sonlarını kendileri belirlerken; bazıları ise, canlarını kendilerine saldı-

ran öfkeli kalabalığın almasına izin verdiler. Haçlı vakanüvislerinden Albertus Aquensis, bu 

noktada yaşanan dehşet anlarını şöyle nakletmişti: Onlar kadınları öldürdüler; dahası yaşlı-

lara ve cinsleri ne olursa olsun körpecik çocuklara kılıçlarını sapladılar. Yahudiler, Hıristi-

yan düşmanların kendilerine ve çocuklarına saldırdığını ve yaş ayrımı yapmadan öldürdük-

lerini görünce, aynı şekilde kendileri bir diğerine saldırdı; erkek kardeş, çocuklar, karılar ve 

kız kardeşler… Ve böylece birbirlerinin ellerinde can verdiler. Söylemesi korkunç ama an-

neler  küçük çocuklarının  boğazlarını  kendi  elleriyle  kestiler  ve  diğerlerini  de  bıçakladılar. 

Sünnetsizlerin silahıyla öldürülmektense kendi elleriyle ölmeyi tercih ettiler

17

. 

                                                

13

 Anonim, “Mainz Anonymous”, s.107; Schloss, Jewish History, s.99; Runciman, Haçlı Seferle-

ri Tarihi, I, s. 107. Esasında, Mainz’daki Museviler Fransa’dan gelen uyarı mektupları sayesin-

de gelmekte olan tehlikenin boyutuyla ilgili vaktinde haberdar edilmişlerdi. Bu nedenle kaç-

mak için yeterince zamanları vardı. Ancak onlar, kendilerinin muhtemel bir katliamın kur-

banları olacaklarını öngörmediklerinden, gelen uyarıları yeterince ciddiye almadılar. Sadece 

haçlıların ihtiyacı olan şeyi, yani ekmek ve yiyecek almaları için gereken parayı, onlara vere-

rek meseleyi halledeceklerini düşünmüşlerdi. Bkz. Anonim, “Mainz Anonymous”, s.99-100. 

14

  Albertus  Aquensis,  Liber  Christianae  Expeditions  pro  Ereptione  et  Restitutione  Sanctae 

Hierosolymitanae Eccelesiae, İngilizce çev. August C. Krey, The First Crusade: The Accounts 

of  Eyewitnesses  and  Participants,  Princeton,  1921,  s.55;  Solomon  bar  Simson,  “The  Chro-

nicle”, s.28-30; Anonim, “Mainz Anonymous”, s.107-108; Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, I, 

s.107; Chazan, In the Year 1096, s.59; Watt, “Persecution of the Jews”, s.149-50; Holt, Jewish 

Persecution. 

15

 Solomon bar Simson, “The Chronicle”, s.30-31; Jacob Rader Marcus, The Jew in the Medieval 

World: A Source Book, 315–1791, Ohio, 1999, s.129. 

16

  Buradaki  katliam  son  bulduğunda Mainz  ve  civarında  öldürülen  Yahudilerin  sayısıyla  ilgili 

700  ile  1300  arasında  değişen  bir  rakam  zikredilmişti.  Bkz.  Leonard  B.  Glick,  Abraham’s 

Heirs: Jews and Christians in Medieval Europe, New York, 1999, s.101; Runciman, Haçlı Se-

ferleri Tarihi, I, s.107; Holt, Jewish Persecution. 

17

 Albertus Aquensis, İngilizce çev. Krey, s.55. Söz konusu katliamla ilgili ayrıca bkz. Anonim, 

“Mainz  Anonymous”,  s.109-112;  Solomon  bar  Simson,  “The  Chronicle”,  s.31-47;  Eliezer  bar 

Nathan, “The Chronicle of Rabbi”, s.83-84; Marcus, A Source Book, s.129-130. 

---

EMRULLAH KALELİ 

26 

Mainz’dan ayrılan Emich ve adamlarının bir sonraki hedefleri ise, Köln şehriydi. An-

cak  buradaki  Yahudiler  haçlıların  yaklaştığı  haberlerini  duyduklarında  bazı  merhametli 

Hıristiyan ailelerin evlerine sığınmışlar veya bölgeyi terk etmişlerdi. Bu nedenle 1 Haziran 

1096’da haçlılar ve yerel kasaba halkından oluşan bir kalabalık, Yahudi mahallelerine saldır-

dıklarında kimseyi bulamayınca sadece buradaki evleri yağmalamışlar ve aynı zamanda sina-

gogu da yıkmışlardı. Bu esnada bölgenin piskoposu, Yahudileri korumak maksadıyla, onlar-

dan birçoğunu civardaki bazı sığınacak yerlere kaçırmıştı. Fakat bir grup köylü, Yahudilerin 

saklandıkları yerlerden birisini buldu. Hemen ardından kadın, çocuk veya yaşlı ayrımı göze-

tilmeyen, gene bildik bir katliam sahnesi yaşandı

18

.  

Bu arada, birinci haçlı seferi döneminde yaşanan bütün bu antisemitist saldırıları hal-

kın haçlı seferine iştirak eden birtakım  küçük ve marjinal grupların eylemi olarak görmek 

çok  doğru  bir  yorum  değildir.  Zira  düzenli  haçlı  ordularının  önemli  liderlerinden  biri  ve 

gelecekteki  Kudüs  Krallığı’nın  ilk  hükümdarı  olacak  olan  Godefroi  de  Bouillon  da  Yahudi 

karşıtı  davranışlarda  bulunmuş  ve  o,  ancak  “Musevilerin  kanını  akıtarak  İsa’nın  çarmıha 

gerilmesinin öcünü aldıktan ve Avrupa’da Yahudi adını taşıyanların kökünü tamamen kazı-

dıktan” sonra yoluna devam edeceğine dair yemin etmişti

19

. Fakat o esnada Alman Hüküm-

darı IV. Heinrich’in en önemli dünyevi ve ruhani adamlarına, bölgelerindeki bütün Yahudi-

lerin emniyetlerinin sağlanmasını emreden kesin talimatı üzerine, Godefroi geri adım attı ve 

onun  başlangıçtaki  söz  konusu  antisemitist  maksadı  hâsıl  olmadı.  Bununla  birlikte,  ortaya 

çıkan yeni durum karşısında elde edebileceği en iyi faydayla yetinen Godefroi de Bouillon, 

kendi selametlerinden emin olmak isteyen Yahudilerin kaygılarından istifade ederek, haçlı 

seferinin  masraflarına  katkı  gerekçesiyle,  Mainz  ve  Köln  Musevi  cemaatlerinden  toplam 

1000 gümüş sikke kabul etti

20

.  

Tarihçiler batılı Hıristiyanların Yahudilere karşı yaptıkları bu saldırıları izah etmeye 

çalışırlarken başlıca üç ana sebep üzerinde durmuşlardır. Birincisi, bu bir yoksulluk ve ihti-

yaç  meselesiydi.  Papanın  tavsiyesini  dinleyen  düzenli  haçlı  orduları  yola  çıkmadan  önce 

yeteri kadar erzak temin etmek için 1096 yılı hasat dönemini beklerlerken, halkın haçlı se-

ferinin  sabırsız  üyeleri  güzergâhları  boyunca  yerel  Hıristiyan  ahalinin  vereceği  sadaka  ve 

hediye gibi bağışlarla yiyecek ihtiyaçlarını gidermeyi düşünmüşlerdi. Fakat umdukları gibi 

kâfi miktarda yiyecek bulamayınca onlar yağma ve hırsızlık yoluna gitmişlerdi. Son derece 

coşkulu ve heyecanlı ama aynı zamanda herhangi bir güçlü liderlik ve disiplinden uzak olan 

bu gruplar, aslında nereye gitseler yol üzerindeki yerel topluluklar tarafından tam bir “baş 

belası” olarak görülmüşlerdi. Bununla birlikte Ren Nehri boyunca büyüyen şehirlerde ika-

met  eden  ve  ticaretle  uğraştıkları  için  zenginlikleriyle  ön  plana  çıkan  Yahudiler,  cazip  bir 

                                                

18

 Solomon bar Simson, “The Chronicle”, s.49-53; Eliezer bar Nathan, “The Chronicle of Rab-

bi”,  s.85;  Albertus  Aquensis,  İngilizce  çev.  Krey,  s.  54;  Chazan,  In  the  Year  1096,  s.42-43; 

Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, I, s.108; Watt, “Persecution of the Jews”, s.149; Holt, Jewish 

Persecution. 

19

  Solomon  bar  Simson,  “The  Chronicle”,  s.24-25;  Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi,  I,  s.  105; 

Watt, “Persecution of the Jews”, s.149. 

20

 Solomon bar Simson, “The Chronicle”, s.25; Duncalf, “The First Crusade”, s.263; Runciman, 

Haçlı Seferleri Tarihi, I, s.106. 

---