Adil niFTİ OĞlu məMMƏdov tibb elmləri namizədi
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
111 1965-ci ildə kənd əhalisinin ambulator müəssisələrində həkimlərə gəlişlərin sayı 297,5 min olmuşdur. Kənd əhalisinin bir nəfərinə 1,1 gəliş düşürdü, 1953-cü ildə bu göstərici 0,4-ə bərabər olmuşdur. Feldşer ambulator xidmət köməyi də genişləndi. 1965-ci ildə həkim müəssisələrində feldşer, feldşer-mama və başqa məntəqələrdə orta tibb işçilərinə gəlişlərin sayı 561,4 min olmuşdur ki, bu da kənd əhalisinin bir nəfərinə 4,1 gəliş düşmüşdür, 1953-cü ildə isə bu göstərici 3,0 olmuşdur. 1965-ci ildə kənd xəstəxanalarına 20748 xəstə daxil olmuşdur ki, bu da çarpayı fondundan istifadə göstəricisinin 1953-cü ilə nisbətən 2 dəfə artmasını göstərir (1953-cü ildə bu göstərici 138,7 gün olmuşdursa, 1965-ci ildə 246,4 gün olmuşdur). 1965-ci ildə uşaqlara və qadınlara göstərilən tibb xidməti xeyli yaxşılaşmışdır. Pediatr sahələri kiçildi. Sahələrin sayı artdı, sahədə bütün yaşdan olan uşaqların sayı 1000 nəfərə endirildi 1 . Bu sahə həkimi pediatra imkan verdi ki, uşaqlara ixtisaslaşmış müalicə – rpofilaktika köməyi göstərilməsini təmin etsin, müalicə – profilaktika tədbirlərini geniş həyata keçirsin; uşaqlar arasında yoluxucu xəstəliklərin və onlar arasında ölüm səviyyəsini aşağı salsın; sahədə uşaqların bir yaşına çatana qədər olan vaxtda fəal patronajının təşkilini yaxşılaşdırsın. Qadınlara göstərilən müalicə profilaktika köməyinin keyfiyyəti daha da yaxşılaşmışdı. Hamilə qadınlara hamiləliyin ilk günlərində və doğuşdan sonra tibbi xidmətin təmin olunması işində irəliləyiş olmuşdur. Ana ölümü və xəstəlikləri ilə mübarizədə müalicə – profilaktiki tədbirlərinin həyata keçirilməsi gücləndirildi, əhali arasında bu sahəyə aid sanitar – maarifi işi genişləndi. Respublikanın dövlət büdcəsindən çoxuşaqlı analara və tək analara verilən müavinətin həcmi artdı. Aylıq müavinət alanların sayı 13131 (o cümlədən şəhərlərdə 2010
______________
112 1 Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə nazirliyinin arxivi.F.17, siyahı 2, qovluq 168, səh.109.
və kənd yerlərində 11121) olmuşdur. 1
«Qəhrəman ana» fəxri adını alan anaların sayı 110, «Analıq şərəfi» ordeni ilə təltifolunanların sayı 3524, «Analıq medalı» medalı ilə 12391 olmuşdur; hamilə və doğuş məzuniyyətinin vaxtının 77 təqvim günündən 112 günə qədər artırılması qadınlara göstərilən müalicə – profilaktika köməyinin yaxşılaşmasına səbəb olmuşdur. 1953-1965-ci illərdə respublikanın rayonlarında (Noraşen rayonunun Ibadulla, Püsyan, Qarxunkəndləri; Culfa rayonunun Dizə kəndi) kolxozlar tərəfindən birtipli kolxoz doğum evləri tikilmişdir. Artıq qadınların əksər hissəsi uşaqları bu doğum evlərində doğmağa başladılar. Rayonda doğulan uşaqlar xidməti məsləhətxanada, doğum evindən çıxandan sonra, birinci üç gündə həkim potranajı ilə əhatə olunurlar. Bununla belə 1965-ci ildə kənd yerlərində ümumi çarpayı fondundan və doğum çarpayılarından qeyri-qənaətbəxş istifadə olunmuşdur. 1953-1965-ci illərdə Naxçıvan MSSR-i səhiyyə büdcəsi ilbə-il artmışdır. 1965-ci ildə səhiyyə büdcəsi 1953-cü ilə nisbətən demək olar ki, 2 dəfə çox olmuşdur. Hər il sərmayənin artırılması tib müəssisələrini yeni aparatlarla, alətlərlə, avtomaşınlarla təchiz etməyə imkan vermiş, mövcud tibb müəssisələrinin əsaslı təmir edilməsinə və yeni xəstəxanaların tikilməsinə şərait yaratmışdır. Naxçıvan şəhərində 30 yerlik yasli – baxça, 100 çarpayılıq vərəm əleyhinə dispanser tikilib istifadəyə verilmiş, 100 çarpayılıq doğum evinin tikintisi qurtarmaq ərəfəsində olmuşdur. 1953-1965-ci illərdə sanitar – epidemioloji stansiyalar malyariya stansiyaları ilə birləşdirilərək iriləşdi. Bundan sonra sanitar – epidemioloji stansiyalar daha da kompleks şəkildə tədbirləri müvəffəqiyyətlə həyata keçirməyə başladılar. Illər keçdikcə aydın oldu ki, Dövlət sanitar müfəttişliyi və sanitar – epidemioloji stansiyalar arasında _______________________
113 1 Naxçıvan MSSR-i xalq təsərrüfatının inkişafı statistik məcmuə, Bakı, 1964-cü il, səh.134-135.
əlaqə və razılıq mövcud olmadığına görə xəbərdar edici və cari sanitar nəzarətinin arasında uyğunsuzluq əmələ gəlir, bu isə sanitar – epidemiya əleyhinə tədbirlərin kompleks şəkildə, tələb olunan qaydada həyata keçirilməsini təmin etmirdi. Ona görə təcrübə göstərdi ki, sanitar nəzarətin ayrı-ayrı hissələri arasında uyğunsuzluğu aradan qaldırmaq üçün bəzi təşkilati tədbirlərin həyata keçirilməsi məqsədə uyğun hesab edildi. Bunu nəzərə alaraq SSRI Səhiyyə nazirliyi 1955-ci ildə nazirliyin Baş sanitar müfəttişliyini Baş sanitar – epidemioloji idarəsi ilə birləşdirib vahid sanitar – epidemioloji stansiya idarəsini yaratdı. Belə birləşmə Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə nazirliyinin aparatında 1955-ci ilin iyul ayında aparıldı. Nazirlikdə Dövlət sanitar müfəttişliyi vəzifəsi Səhiyyə nazirinin müavini səlahiyyəti hüququnda saxlanıldı, respublika sanitar – epidemioloji stansiyada isə xəbərdarlıq edici sanitar nəzarət Dövlət sanitar müfəttişliyinin bazasında təşkil edildi. 1
1958-ci ildə Respublika sanitar – epidemioloji stansiyanın tikilməkdə olan binası istifadəyə verildi. Bir qədər sonra – 1956-cı ildə kənd səhiyyəsi də yenidən quruldu: - rayon səhiyyə şöbəsi ləğv olundu, rayon xəstəxanası isə rayon sanitar – epidemioloji stansiya ilə birləşdirildi. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda birləşmə SSRI- nin başqa respublikalarından fərqli olaraq kənddə səhiyyənin təşkili özünə uyğun quruluşda strukturası işlənib hazırlandı. Naxçıvan MSSR-də 1958-1959-cu illərdə kənd tibb müəssisələri yenidən qurulmuşdur. Yeni kompleks müəssisəyə SXB (sanitariya xəstəxana birləşməsi) adı verilmişdir; həmin müəssisə rayon səhiyyə şöbəsinin funksiyasını daşıyır. SXB-yə rayonun baş həkimi rəhbərlik edir. O, habelə dövlət sanitariya inspektorudur, beləliklə həmin şəxs rayon səhiyyə işlərinin təşkilatçısı sayılır. Belə quruluş kənd tibb müəssisələrinin işində _______________ 1 Naxçıvan MSSR-i MDA. F.17, siyahı 9, qovluq 49, səh.10
114
profilaktik istiqaməti təmin edir. Səhiyyə işlərinə rəhbərlik yenidən təşkil olunduqdan sonra o, bir qayda olaraq müəyyən məqsədə doğru yönəldilmiş və işgüzar olmuşdur. Rayonda mövcud kadrlardan və maddi vəsaitlərdən daha səmərəli istifadə etmək üçün şərait yaranmışdır. Burada müalicə sanitariya – epidemioloji xidmət arasındakı təşkilati rabitəsizlik aradan qaldırılmışdır. Işlərin yenidən qurulması ilə əlaqədar olaraq müalicə və sanitariya – epidemioloji xidmətin birgə gündəlik işi təmin edilmiş və xəstəliklərə qarşı bütün cəbhə boyu mübarizə başlandı. Səhiyyənin gələcəkdə daha da inkişaf etdirilməsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən qərarlardan biri də SIKP Mərkəzi Komitəsinin və SSRI Nazirlər Sovetinin 14 yanvar 1960-cı il 58№-li «SSRI-də əhaliyə tibbi xidmət göstərilməsini və əhalinin can sağlığının qorunmasını daha da yaxşılaşdırmaq tədbirləri haqqında»kıqərarı oldu. Bu qərara əsasən Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət Partiya Komitəsi və Naxçıvan MSSR-i Nazirlər Soveti 6 iyul 1960-cı il 75/110№-li eyni qərar qəbul etdi. Bu qərara əsasən Naxçıvan MSSR-də tədbirlər işlənib hazırlandı. Bunlara tibb müəssisələrinin genişləndirilməsi, müalicə – profilaktika müəssisələrinin tikilməsi tempinin sürətləndirilməsi və keyfiyyətinin yüksəldilməsi və həmin müəssisələrin avadanlıqla təchiz olunması, bir sıra yoluxucu xəstəliklərin (difteriya, poliomielit, traxoma) ləğv edilməsi, qarın yatalağı, bağırsaq infeksiyaları, brusselloz və digər xəstəliklərlə xəstələnmə hallarının kəskin sürətdə azaldılması və s. tədbirlər aiddir. Bu qərar habelə, zəhmətkeşlərin can sağlığının qorunması işində əhalinin özfəaliyyətinin yeni inkişafı üçün zəmin yaratdı. Naxçıvan şəhərində 1961-ci ildə respublika səhiyyə maarif evində iki illik sağlamlıq universiteti təşkil edildi. Universitetin işində böyük təcrübəyə malik olan ixtisaslı həkimlər, partiya və ictimai təşkilatların nümayəndələri iştirak edirdilər. Dərslər mühazirə və təcrübi məşğələ şəklində aparılırdı. Bəzi hallarda müalicə – profilaktika və uşaq müəssisələrində ekskursiyalar təşkil edilirdi. Demək olar ki, hər yerdə mühazirələr tematikaya uyğun olaraq sanitar-maarifi, Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|