273
də budur ki, S.Vurğun Şevçenkonu xalqımızın qəhrəman oğulları Babək və Koroğlu,
şair və dövlət xadimi M.P.Vaqiflə müqayisə etmiş, daha doğrusu, öz həyatı və fəaliy-
yəti ilə həmin şəxsiyyətlərlə Şevçenko arasında müəyyən uyarlıqlar görə bilmişdir.
S.Vurğun məqalədə qeyd edir ki, o, Şevçenkonun yubileyinin Ukrayna xalqının
qəhrəman oğluna həsr etdiyi poema ilə qarşılayacaq.
Şairin Şevçenkoya həsr olunmuş poeması hələlik məlum deyil. Abbas Abdulla
yazır: «Bununla belə həmin poemadan heç olmasa ayrı-ayrı fraqmentlərin
mövcudluğuna şübhə etmirik. Şairin Ukrayna mövzusunda yazdığı bəzi şerləri («Uk-
rayna partizanları», «Göyərçin») həmin poemanın fraqmentləri hesab etmək olar». (1,
78)
S.Vurğun Şevçenko haqqında ayrıca poema yazsa idi, bəlkə də həmin şerləri
oraya daxil edərdi. Lakin bu şerlər konkret şəraitə uyğun olaraq Böyük Vətən mü-
haribəsinin ağır günlərində Vurğun ilhamının məhsulu kimi meydana çıxmışdır.
Abbas Abdulla onda haqlıdır ki, «Ukrayna partizanları» və «Göyərçin» şerlərinin hər
biri öz vaxtında Ukraynaya həsr olunmuş poema qədər təsirli olmuşdur.
S.Vurğun da Ukraynada tanınmış və sevilmişdir. Bu barədə Ukrayna ədəbiy-
yatşünası Yevgeni Kirilyukun «Həmişəcavan kobzar», Ukrayna şairlərindən Dmitri
Belousun «Unudulmaz Səməd» və Mikola Naqnibedanın «Onu Ukrayna sevir» adlı
xatirələrində maraqlı faktlar vardır.
∗
(97)
Görkəmli ədəbiyyatşünas, professor Əziz Şərif 1953-cü ildə Ukraynada
Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti günləri keçirilərkən S.Vurğunun müxtəlif
görüşlərdə çıxışlarının böyük maraqla qarşılandığını qeyd edərək yazır: «Ukraynada
keçirdiyimiz on gündə mən bir adama da rast gəlmədim ki, o, Səməd Vurğunu
tanınmamış, adını eşitməmiş olsun. Səməd Vurğun Ukraynada özünü ana vətəni olan
Azərbaycandakı kimi hiss edə bilərdi və belə də hiss edirdi». (63, 300)
∗
Щяр цч хатиря «Галажагдыр дцнйада» китабында дярж едилмишдир.
274
Ukrayna yazıçılarının IX qurultayının iştirakçısı şair, Ukraynanın Maksim
Rılski mükafatı laureatı Abbas Abdulla yazıçı Oles Qonçarın qurultayı giriş sözü ilə
açarkən bir vaxtlar Ukrayna yazıçılarının ali məclisində çıxış etmiş görkəmli
sənətkarlar sırasında S.Vurğunun da adını çəkdiyini yazmışdır. (2)
S.Vurğunun Ukrayna yazıçılarının qurultayındakı çıxışının əlyazması şairin
ev-muzeyində mühafizə olunur. Şair 1954-cü il oktyabrın 30-da qurultayın axşam
iclasında çıxış etmişdir. (205)
«Pravda Ukrainı» qəzeti yazır: «Qurultayın nümayəndələri Azərbaycan şairi
Səməd Vurğunun çıxışını hərarətlə qarşılayırlar. Ukraynalı qələm qardaşlarını
Azərbaycan ədəbi ictimaiyyəti adından hərarətlə salamlayan Vurğun yoldaş sovet
ədəbiyyatını bir sıra dəyərli epik əsərlərlə zənginləşdirmiş Ukrayna poeziyasının
ideya və bədii cəhətdən böyük nailiyyətlər qazandığını qeyd edir».
S.Vurğun öz çıxışında T.Şevçenko, L.Ukrainka, Pavlo Tıçina, Mikola
Bacan və Maksim Rılski kimi poeziya ustadları yetirmiş Ukrayna xalqını alqışlamış,
xalqlarımızın bir-birini ürəkdən sevdiyini, bir-birinin yaradıcılıq uğurları ilə fəxr
etdiyini xüsusi vurğulamışdır. Şair demişdir: «Böyük Şevçenkonun, Lesya
Ukrainkanın, Pavlo Tıçinanın, Mikola Bacanın və Maksim Rılskinin mərdlik və
qəhrəmanlıq poeziyasını yüksək vətəndaşlıq motivləri, xalqın gələcək səadətinə
inamla dolu poeziyanı Azərbaycan xalqı yüksək qiymətləndirir və dərin bir mə-
həbbətlə sevir». (151; 153)
S.Vurğunun uşaqlıq və gənclik illəri qonşu respublikaların sərhədlərində keç-
miş, o, yay aylarını Dilican yaylaqlarında olmuşdur. Bu isə şairin qonşu xalqlara
münasibətinə təsir göstərmiş, yeni bədii əsərlərə çevrilmişdir.
S.Vurğun ayrı-ayrı əsərlərində, çıxışlarında dahi gürcü şairi Ş.Rustavelini, onun
ölməz qəhrəmanlarını tez-tez yad etmiş, Ş.Rustaveliyə xüsusi şer həsr etmişdir.
O, 1937-ci ildə Ş.Rustavelinin «Pələng dərisi geymiş pəhləvan» poemasının bir
hissəsini müvəffəqiyyətlə Azərbaycan dilinə çevirmiş, əsərin 750 illik yubileyi
münasibətilə Tbilisidə keçirilən
275
təntənəli yığıncaqda çıxış etmişdir.
∗
Şair öz çıxışında «Şota Rustaveli kimi ölməz,
dahi adamlarla bizim ədəbiyyat tariximizi zənginləşdirən istedadlı, qəhrəman gürcü
xalqını» təbrik etmiş, şairin poemasının tərcüməsi üzərində xüsusi bir səylə işlədiyi
haqqında danışmışdır. O, poema barədə demişdir: «Bu bədii əsərdə nə isə elə bir
qüvvə var ki, onu həmin saat dərk etmək qeyri-mümkündür, onun üzərində uzun
müddət düşünmək, çox işləmək lazımdır. Bu böyük əsər insanı valeh edir; mən
onun tərcüməsi üzərində işlədiyim zaman bütün hisslərimi, bütün daxili qüvvəmi
elə özümə cəlb etmişdim ki, işdən ayrılmaq mənə ağır gəlirdi». (136, 76) Bu sözlərdə
S.Vurğunun qardaş gürcü sənətkarının yaradıcılığına verdiyi yüksək qiymət və bu
poeziyaya məhəbbəti ifadə edilmişdir.
Şair «Rustaveli» şerini də yubiley münasibətilə qələmə almışdır.
∗∗
Bu şerdə bir
daha Rustaveli sənətinə məhəbbət ifadə edilmiş, Rustaveli bayramının Azərbaycan
xalqı üçün də əziz olduğunu göstərilmişdir. Şerdə Rustaveli təkcə böyük bir sənətkar
kimi yox, həm də Azərbaycan və gürcü xalqlarının dostluq rəmzi kimi təqdim
edilmişdir:
Könül deyir sən də bəzən, sən də geyin, dur ayağa,
Bir şərqi qoş, hörmət olsun bizim qardaş sənətkara.
Səhər-səhər al günəşin saçlarını yaxşı dara.
…Rustaveli gəl, qardaşım, əlində bir zərif lələk
Bu günlərə şer desin sinəndəki böyük ürək. (136, 257)
S.Vurğunun xüsusi məhəbbət bəslədiyi sənətkarlardan biri də Qazaxıstanın
böyük xalq akını Cambul olmuşdur. Şair «Mavzoley» və «Bayram qabağı» şerlərində
bu sənətkarı xatırlamış, «Şerimizin ağsaqqalı» (1937) şerini isə bilavasitə ona həsr
etmişdir.
Şerdə Cambulun öz taleyi qazax xalqının taleyi ilə əlaqəli şəkildə
∗
Бязи тядгигатчылар сящв олараг 1937-жи илдя Ш.Руставелинин юзцнцн йубилейинин кечирилдийини гейд едирляр. (65, 44; 25,
17).
∗∗
С.Вурьунун китабында сящв олараг щямин чыхыш «Муса Жялилин анадан олмасынын 50 иллик йубилейиндя чыхыш» ады иля
верилмишдир.
Dostları ilə paylaş: |