Agjencia për mbrojtjen e mjedisit të kosovëS
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Instituti për Planifikim Hapësinor
- 3.1.1. Ndarja në zona sipas regjimit të mbrojtjes dhe shfrytëzimit
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
51 III KORNIZA E ZHVILLIMIT HAPËSINOR 3. KORNIZA E ZHVILLIMIT HAPËSINOR Korniza e zhvillimit hapësinor shpreh parashikimin e dëshiruar hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”. Ajo përmban konceptin e zhvillimit të ardhshëm hapësinor dhe strukturën hapësinore për zhvillimin dhe organizimin e ardhshëm.
Bazuar në konceptin kryesor të zhvillimit hapësinor, të definuara në Planin Hapësinor të Kosovës 2010-2020+, territori i Kosovës ndahet në zona sipas karakteristikave dhe potencialeve të ngjashme zhvillimore. Në këtë drejtim, Rajoni i Pejës, pjesë e të cilit është edhe Parku Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”, ndodhet në hapësirën me ngjyrë portokalli, në pjesën perëndimore të Kosovës. Kjo zonë për shkak të përmbajtjeve dhe vlerave dominuese dhe të dëshmuara natyrore, ka qenë arsyeja kryesore që të përkufizohet me epitetin “Kopshti i Kosovës”. Ky përkufizim është themeli nga i cili është filluar ndërtimi i konceptit zhvillimor hapësinor për vet zonën e Parkut.
Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
52 Vizioni për zhvillimin e ardhshëm hapësinor për këtë hapësirë, i dhënë në Planin Hapësinor të Kosovës është:
Shpallja e Bjeshkëve të Nemuna park kombëtar dhe realizimi i zhvillimeve hapësinore që janë paraparë atje me planin hapësinor, është një hap shumë i rëndësishëm për jetësimin e vizionit për “Kopshtet e Kosovës”. Koncepti i zhvillimit hapësinor të Parkut Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna” e ka ndarë hapësirën e parkut në zona sipas regjimit të mbrojtjes, shfrytëzimit të Parkut dhe sipas strukturave hapësinore. Më pas, në proces të zhvillimit të konceptit janë trajtuar tre skenarë të zhvillimit të këtyre zonave.
Kjo ndarje është bërë duke u respektuar Ligji për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”i cili kërkon që hapësira e parkut t’i ketë 4 zona të cilat dallojnë përnga regjimi i mbrojtjes së tyre. Ato janë: 1.
Zona e parë – mbrojtja strikte; 2.
Zona e dytë – menaxhimi aktiv; 3.
Zona e tretë – shfytëzimi i qëndrueshëm; 4.
Zona e ndikimit – jashtë parkut, 50 metra nga kufiri i parkut. Identifikimi dhe definimi i kufinjve të zonave I, II dhe III është bërë përmes ekspeditave në terren të grupit të ekspertëve duke u bazuar në vlerat natyrore me ç’rast janë përdorur kriteret si: •
habitateve etj.); •
Karakteri endemo-relikt i vlerave natyrore; •
Rrezikshmëria e vlerave natyrore; •
Vlerat biogjeografike, gjeologjike, gjeomorfologjike, hidrologjike dhe peisazhore; •
lumenjtë, kufiri i vegjetacionit pyjor, shkëmbinjtë, rrugët etj.) Zona e parë Si zonë e parë e mbrojtjes në territorin e PK “Bjeshkët e Nemuna” janë propozuar disa hapësira me gjithësejt 9927 ha që përbëjnë 15.8% të sipërfaqes së parkut kombëtar. Zona e parë paraqitet me vlera të veçanta natyrore të cilat karakterizohen me biodiversitet të pasur të florës, faunës, habitateve dhe të ekosistemeve. Ajo në përbërjen e saj karakterizohet me ekosistemet me potenciale autentike të pandryshuara ose pak të ndryshuara si rezultat i praktikave tradicionale të menaxhimit. Kjo zonë poashtu karakterizohet me dendësi të lartë të llojeve tipike, të rralla dhe endemike të bimësisë, me dendësi të lartë të bimëve që janë vënë nën mbrojtje, me shkëmbinj të veçantë dhe është zonë me rëndësi të madhe për linjat e migrimit të dhive të egra, arinjve dhe rrëqebujve. Këtu, jeta e lirshme e habitateve të botës bimore (flora me speciet pyjore, barishtore, etj) dhe shtazore (fauna me speciet e sisorëve, rrëshqitësve, shpezëve, etj), duhet të zhvillohet në kushte krejtësisht natyrore. Hapësirat e identifikuara në terren si zonë e parë do të shpallen rezervate të natyrës të cilat janë nën mbrojtje strikte. Rezervatet e natyrës
mund të shfrytëzohen vetëm për nevojat shkencore dhe arsimore. Zona e dytë Si zonë e dytë në territorin e PK “Bjeshkët e Nemuna” është propozuar sipërfaqja prej 45832 ha që përbën 72.7 % të sipërfaqes së parkut kombëtar. Pjesë e konsiderueshme e cila i takon zonës së dytë mbulohet me pyje dhe kullosa. Kullosat janë të përhapura mbi vegjetacionin barishtor ku mbizotëron klima e maleve të larta (alpine dhe subalpine). Zona e dytë është me sipërfaqe më të madhe në krahasim me dy zonat e tjera dhe karakterizohet me ekosisteme pyjore dhe barishtore. Në këtë zonë janë të pranishme llojet e rralla e të rrezikuara si dhe endemike të florës, faunës, por në krahasim me zonën e parë, prania e tyre është më e kufizuar. Kjo zonë, përveq biodiversitetit të pasur natyror, posedon edhe vlera të rëndësishme biogjeografike, gjeologjike, gjeomorfologjike, hidrologjike, pedologjike dhe peizazhore. Zona e dytë është zonë me mbrojtje të orientuar, më pak rigoroze se sa në zonën e parë dhe ku njeriu mund të intervenojë, por në mënyrë të kontrolluar. Zona është e dedikuar për pushim aktiv dhe rekreacion të popullësisë. Aktivitetet e lejuara në këtë zonë janë: 1.
Aktivitetet bujqësore siq është kultivimi i drithërave dhe kulturave të tjera bujqësore, por me norma të caktuara të përdorimit të pesticideve, herbicideve dhe plehrave azotike; 2.
Prerja e pyjeve për qëllime sanitare, për plotësimin e nevojave të banorëve rezident për ngrohje dhe për evitimin e shpërndarjes së zjarreve; 3.
Ripyllëzimi në hapësira që shërbejnë si mbrojtës dhe rregullues të dëmtimeve mjedisore pa ndikim ne pyjet ekzistuese; 4.
kuajve, kullotja e kontrolluar e tyre, mbajtja dhe kullotja e dhive në tufa jo të mëdha – më së shumti deri 100 krerë dhi në 10 km²; 5.
6.
Vjelja e frutave të imta dhe bimëve mjekuese në periudha të caktuara kohore gjatë vitit, 7.
Kultivimi i frutave, por jo i frutave dhe bimëve komplementare që u bëjnë konkurrencë frutave ekzistues; 8.
shumë pak dëmtohen pyjet, ndërtimi i shtigjeve për shetitje me punkte për çlodhjen e vizitorëve; 9.
10.
Aktivitetet rekreative sportive si shetitja, ngasja e biçikletës, skijimi, etj; 11.
Ndërtimi i rrugëve dhe hekurudhave që lidhin territoret të cilët i përkasin zonës së tretë, kurse nuk lejohet ndërtimi i autoudhëve; 12.
Nuk lejohet transportimi i derivateve dhe materieve të tjera të dëmshme; 13.
Shfrytëzimi i resurseve ujore të rrjedhshme që ndodhen deri në lartësinë prej 1500 metrash me qëllim të furnizimit të banorëve me ujë; 14.
Shfrytëzimi i resurseve ujore që ndodhen deri në lartësinë prej 1500 metrash me qëllim të furnizimit të banorëve me ujë në mënyrë individuale përmes puseve duke e ndërtuar infrastrukturën e tyre përcjellëse; 15.
Shfrytëzimi jo industrial i resurseve minerare, ndërsa nuk lejohet operimi i minierave sipërfaqësore si guroret dhe i atyre nëntokësore, apo xeheroret; 16.
janë spitalet për sëmundjet kardiovaskulare, të mushkërive etj., por nuk lejohen aktivitetet që shkojnë në kundërshtim me traditën dhe kulturën e banorëve të parkut. Përveq ndërtimeve që u përmendën më lartë, ndërtime tjera nuk lejohen në këtë zonë. Aktivitetet që kanë të bëjnë me shfrytëzimin e pasurive të natyrës në zonën e dytë, më hollësisht rregullohen me planin e menaxhimit të parkut kombëtar.
Si Si zonë e tretë në territorin e PK “Bjeshkët e Nemuna” janë propozuar gjithësejt 61 hapësira me 7269 ha që përbëjnë 11.5 % të sipërfaqes së parkut. Sipërfaqet e këtyre zonave varirojnë nga 1 ha deri në 582 ha. Zona e tretë i përfshinë të gjitha sipërfaqet barishtore dhe gurore të cilat nuk kanë vlera të veçanta të biodiverzitetit as vlera të veçanta kulturore- historike. Zona III, në krahasim me zonat I dhe II, ka kushte të volitshme gjeografike, relievore dhe klimatike për zhvillimin e turizmit. Zona e tretë ndahet në tri nënzona: zona IIIa apo zona e vendbanimeve, zona IIIb apo zona ku gjenden stanet dhe zona IIIc apo zona e zhvillimit. Në nënzonat IIIa dhe IIIc, përveq aktiviteteve që lejohen në zonën e dytë, lejohen edhe ndërtime në funksion të banimit, arsimit, shëndetësisë dhe zhvillimit ekonomik, me theks të veçantë në zhvillimin e turizmit. Në nënzonën IIIb të staneve, lejohet vetëm ndërtimi i staneve tjera, me materialet që janë karakteristike për stanet, ndërtimi i objekteve për bagëtinë dhe i objekteve përcjellëse për bylmetin. Në zonën III në përgjithësi nuk lejohet ndërtimi i kapaciteteve industriale të cilat e ndotin mjedisin. Ndërtimet duhet të jenë të bazuara në këtë plan hapësinor dhe në planet rregulluese e poashtu të jenë në harmoni të plotë me mjedisin natyror.
Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|