Ağırlıq qüvvəsi

Ağırlıq qüvvəsi

7-ci sinif

• Alt STANDARTLAR
• 2.1.1. Qravitasiya sahəsini xarakterizə edən kəmiyyətləri izah edir.
• 2.2.1. Təbiətdəki əlaqəli sistemlərdə qravitasiya qarşılıqlı təsirinin rolunu izah edir.
• 2.2.2. Ağırlıq, çəki, elastiklik və sürtünmə qüvvələrini fərqləndirir.
• 2.2.3. Təbiət qüvvələrinə (ağırlıq, çəki, sürtünmə, elastiklik) aid məsələlər qurur və həll edir.
• Təlim NƏTİCƏLƏRİ
• Qarşılıqlı təsirdə ağırlıq qüvvəsinin rolunu şərh edir.
• Ağırlıq qüvvəsinin tətbiq nöqtəsi, istiqaməti və asılı olduğu kəmiyyətləri izah edir.
• Ağırlıq qüvvəsinə aid məsələlər qurur və həll edir.

Suallar

• Qravitasiya sahəsi nədir?

Qravitasiya sahəsi cisimlər arasındakı qravitasiya qarşılıqlı təsirini ötürən materiyadır

• Qravitasiya sahəsinin əsas xassələri hansılardır?

– Qravitasiya sahəsinin mənbəyi kütlədir: böyük kütləli cisimlərin qravitasiya sahəsi kiçik kütləli cisimlərin qravitasiya sahəsindən daha böyükdür;
– Qravitasiya sahəsinin qüvvə xarakteristikası bu sahənin intensivliyidir

Maraqoyatma

Şəkildə təsvir olunan prosesləri nə birləsdirir?

Tədqiqat sualları

• Hansı qüvvə Yerə düşən cisimlərin sürətini dəyişir?
• Bu qüvvə hansı fiziki kəmiyyətlərdən asılıdır?

– hərəkətində öz-özünə geriqayıtma yoxdur.
– sürəti Yer səthinə yaxınlaşdıqca artır;
– trayektoriyası düzxətlidir;
Aparılan müşahidələrdən və araşdırmalardan düşən cismin hərəkətinin bəzi xassələri müəyyən olunmuşdur. Belə ki, düşən cismin bir çox hallarda:

Yerlə qarşılıqlı təsir nəticəsində dəyişir. Yer cismi öz mərkəzinə yönələn qüvvə ilə cəzb edir. Cisim də Yerə əkstəsir edərək onu özünə cəzb edir, lakin Yerin kütləsi cismin kütləsindən çox böyük olduğundan, demək olar ki, Yer hərəkətsiz qalır, cisim Yerə doğru sürətlənir.

• Yerlə qarşılıqlı təsir nəticəsində dəyişir. Yer cismi öz mərkəzinə yönələn qüvvə ilə cəzb edir. Cisim də Yerə əkstəsir edərək onu özünə cəzb edir, lakin Yerin kütləsi cismin kütləsindən çox böyük olduğundan, demək olar ki, Yer hərəkətsiz qalır, cisim Yerə doğru sürətlənir.

Ağırlıq qüvvəsi vektoru simmetrik formalı bircins cisimlərin mərkəzinə tətbiq olunur və Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. Sərbəstdüşmə təcili vektorunun istiqaməti düşən cismin hərəkət trayektoriyasının ixtiyari nöqtəsində Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. Başqa sözlə desək, sərbəstdüşmə təcili istiqamətcə qravitasiya sahə intensivliyi ilə üst-üstə düşür.

• Ağırlıq qüvvəsi vektoru simmetrik formalı bircins cisimlərin mərkəzinə tətbiq olunur və Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. Sərbəstdüşmə təcili vektorunun istiqaməti düşən cismin hərəkət trayektoriyasının ixtiyari nöqtəsində Yerin mərkəzinə doğru yönəlir. Başqa sözlə desək, sərbəstdüşmə təcili istiqamətcə qravitasiya sahə intensivliyi ilə üst-üstə düşür.

Nə üçün su şırnağı düzxətli hərəkət etmir?

Nəticəni müzakirə edin: 1. Nə üçün küvetə düşən su şırnağı düzxətli hərəkət etmir? Onu əyrixətli hərəkət etdirən nədir? 2. Şırnağın trayektoriyasının 1, 2, 3, 4 və 5 nöqtələrində uyğun olaraq suyun təcili hansı istiqamətdədir? Trayektoriyanı iş vərəqinə çəkin və bu istiqamətləri göstərin.

Cavab

• 1. Su şırnağını əyrixətli hərəkət etdirən ona Yerin qravitasiya sahəsində təsir edən ağırlıq qüvvəsidir.
• 2. Şırnağın bütün nöqtələrində suya ağırlıq qüvvəsi sərbəstdüşmə təcili verir ki, bu təcil də həmişə Yerin mərkəzinə istiqamətlənir. Ona görə də həmin nöqtələrdə təcil şaquli aşağıdır

Çevrədəki fiziki kəmiyətləri uyğun xanalarda yerləşdirin

• Qüvvə

?

• Təcil

?

• Kütlə

• Qravitasiya sahəsinin intensivliyi

F
g
a
m
?
?

Çevrədəki fiziki kəmiyətləri uyğun xanalarda yerləşdirin

• Qüvvə

• Təcil

• Kütlə

• Qravitasiya sahəsinin intensivliyi

F
g
a
m
A

Qruplar	I qrup	II qrup
Tədqiqat işi
Sürət
Diqqət
Fəallıq

Fizika X sinif

• Fizika X sinif
• Fizika elektron vəsait
• www.fizika-az.com
• www.fizika.ru
• www.kurikulum.az

Resurslar

-Diqqətiniz üçün təşəkkürlər....