Agronomiya va biotexnologiya fakulteti Biologiya yo'nalishi

K.A. Timiryazev tajribalarigacha fotosintez jarayoni spektrning sariq nurlarida yaxshi boradi deyilgan, ammo sariq nurlar xlorofill tomonidan yomon yutilar ekan. Sariq nurlar ta’sirida fotosintezning tezligi ortishi energiyaning saqlanish qonuniga bo‘ysunmas ekan. Bu o‘simliklarni har xil spektr nurlari ta’sirida o‘rganib aniqlangan, buning uchun quyosh nurini kichik teshik orqali o‘tkazib (monoxromatik nur hosil qilib) yuborgan. Bargning qizil nur bilan yortilgan joyida ko‘p miqdorda kraxmal sintezlanishi hamda ko‘k — binafsha nurlar tushgan joyida ham ko‘pgina kraxmal to‘planib, ya’ni xlorofill tomonidan inten- siv yutilgan nurlar hisobiga amalga oshadi. Bu tajriba energiyaning saqlanish qonuniga b o ‘y s u n i s h i n i kuzatib, qanchalik ko‘p energiya yutsa, shunchalik ko‘p C02 gazi o‘zlashtirilar ekan, bu o‘z navbatida organik moddalar sintezini ham oshiradi

• K.A. Timiryazev tajribalarigacha fotosintez jarayoni spektrning sariq nurlarida yaxshi boradi deyilgan, ammo sariq nurlar xlorofill tomonidan yomon yutilar ekan. Sariq nurlar ta’sirida fotosintezning tezligi ortishi energiyaning saqlanish qonuniga bo‘ysunmas ekan. Bu o‘simliklarni har xil spektr nurlari ta’sirida o‘rganib aniqlangan, buning uchun quyosh nurini kichik teshik orqali o‘tkazib (monoxromatik nur hosil qilib) yuborgan. Bargning qizil nur bilan yortilgan joyida ko‘p miqdorda kraxmal sintezlanishi hamda ko‘k — binafsha nurlar tushgan joyida ham ko‘pgina kraxmal to‘planib, ya’ni xlorofill tomonidan inten- siv yutilgan nurlar hisobiga amalga oshadi. Bu tajriba energiyaning saqlanish qonuniga b o ‘y s u n i s h i n i kuzatib, qanchalik ko‘p energiya yutsa, shunchalik ko‘p C02 gazi o‘zlashtirilar ekan, bu o‘z navbatida organik moddalar sintezini ham oshiradi

Fizika kvant nazariyasiga asosan fotosintezning yuqori intensivligi qizil nurlarga to‘g‘ri kelar ekan. Hozirgi kunda ma’lumki, quyosh nuri energiya to‘plami sifatida, ya’ni kvantlar sifatida tarqaladi. Kvant kattaligi nurning to‘lqin uzunligiga bog‘liq bo‘ladi. To‘lqin uzunligi qancha katta bo‘lsa, kvant energiyasi shuncha kichik bo‘ladi, ammo ularning soni nisbatan qisqa to‘lqin uzunligidagi nurlardan (masalan, ko‘k binafsha nurlardan) ko‘p bo‘ladi. Shunday qilib, spektrning qizil nurlari o‘zida ko‘p sonli kvantlarni vaqt birligi va maydon birligiga nisbatan fotokimyoviy jihatdan mahsuldor bo‘ladi. K.A. Timiryazevning aniqlashicha, barglarga tushgan energiya to‘liq yutilmas ekan, bir qismi ulardan o‘tib (yashil, chekka qizil nurlar) yutilmasligi aniqlangan. 0 ‘rtacha barg unga tushayotgan energiyaning 85-90% yutar ekan. Bu energiyaning hammasini xlorofill yutmasdan, uning 90% va undan ortig‘i issiqlik energiyasiga aylanadi va suvning bug‘ga aylanishida ishtirok etadi. Energiyadan organik moddalar hosil qilish uchun foydalanish koeffitsienti 1 - 5% ni tashkil qildi.

• Fizika kvant nazariyasiga asosan fotosintezning yuqori intensivligi qizil nurlarga to‘g‘ri kelar ekan. Hozirgi kunda ma’lumki, quyosh nuri energiya to‘plami sifatida, ya’ni kvantlar sifatida tarqaladi. Kvant kattaligi nurning to‘lqin uzunligiga bog‘liq bo‘ladi. To‘lqin uzunligi qancha katta bo‘lsa, kvant energiyasi shuncha kichik bo‘ladi, ammo ularning soni nisbatan qisqa to‘lqin uzunligidagi nurlardan (masalan, ko‘k binafsha nurlardan) ko‘p bo‘ladi. Shunday qilib, spektrning qizil nurlari o‘zida ko‘p sonli kvantlarni vaqt birligi va maydon birligiga nisbatan fotokimyoviy jihatdan mahsuldor bo‘ladi. K.A. Timiryazevning aniqlashicha, barglarga tushgan energiya to‘liq yutilmas ekan, bir qismi ulardan o‘tib (yashil, chekka qizil nurlar) yutilmasligi aniqlangan. 0 ‘rtacha barg unga tushayotgan energiyaning 85-90% yutar ekan. Bu energiyaning hammasini xlorofill yutmasdan, uning 90% va undan ortig‘i issiqlik energiyasiga aylanadi va suvning bug‘ga aylanishida ishtirok etadi. Energiyadan organik moddalar hosil qilish uchun foydalanish koeffitsienti 1 - 5% ni tashkil qildi.