41
bərqərar edilməsi üçün zəmindən məhrum edilirlər.
Uşağın gözləri önündə həyat oyun, yaxud əyləncə
şəklində canlanır və burada əsas elementlər pul və
hakimiyyət
uğrunda
mübarizə
olur. Kosmik
müharibələri, superqəhrəmanları təcəssüm etdirən
çoxsaylı multiplikasiya serialları uşaqda anadangəlmə
olan xeyirxahlıq, mərhəmət hissini məhv edir.
Multiplikasiya filmləri və kompüter oyunları uşaqlarda
təqlidetməni qüvvətləndirir ‒ onlar düşmənlərini ən
müxtəlif üsullarla ‒ güllələməklə, partlatmaqla, tikə-
tikə doğramaqla, odda yandırmaqla, suda boğmaqla
məhv edən superqəhrəmanlara oxşamağa can atır və
körpələrin şüurlarında zorakılıq bərqərar olur.
Oyundakı zorakılıq və qətllər dünyasına qoşularkən
uşaq böyüdükcə zorakılığa narkotikə alışan kimi alışır,
yeni-yeni zorakılıq və qətllərlə dolu səhnələr görmək
zərurəti duyur. Yeniyetmə yaşlarında belə uşaq artıq
normal filmlərə baxmağa, yaxşı kitablar oxumağa qadir
olmur. Belə filmlər və kitablar onun üçün cansıxıcı olur.
Yaşa dolduqdan sonra isə savaş filmlərinə, trillerlərə,
dəhşət filmlərinə üstünlük verir.
Gənc amerikalı sonrakı «mə᾽nəvi» tərbiyəsini reklam
süjetlərindən əldə edir. Gözünü açdığı gündən izlədiyi
reklamların zahiri ziyansızlığı arxasında insanların
ruhlarına tə᾽sir göstərən, onları eyni cür geyinməyə,
gülümsəməyə, davranmağa və i. a. sövq edən qüdrətli
vasitə gizlənir. Həm də bu tə᾽sir tədricən, hiss
olunmadan göstərilir, uşaq dünyanı, ilk növbədə,
əmtəə və əşyaların istehlakı prosesi şəklində qavrayır.
42
Uolt Disney ideologiyası və reklam süjetləri tə᾽sirilə
tərbiyə olunan uşaq əksər hallarda artıq xristian
mədəniyyətini qavramağa qabil olmur, kütləvi, yaxud
pop adlandırılan mədəniyyətin tərəfdarına çevrilir. Bu
antixristian olayın əsl mədəniyyətə heç bir aidiyyatı
yoxdur. Həqiqi mədəniyyət şəxsiyyəti ucaldır, onu
mə᾽nən zənginləşdirir, pop-mədəniyyəti isə insanı
heyvanlaşdırır, onu xırda qüsurların və cılız
ehtirasların
quluna
çevirir.
İnsanın
ruhu
məzmunlaşdırılır və o, normal insani hiss və
həyacanları yaşamağa qadir olmur.
Amerikalılar öz övladlarını daha çox dinsiz və
xudpəsənd, işləməyi bir o qədər də xoşlamayan,
əyləncələrə
üstünlük
verən
şəxsiyyətlər
kimi
tərbiyələndirirlər.
1997-ci
ildə
«Perents»
(«Valideynlər») jurnalı ABŞ və Kanadadan olan 7700
valideyn arasında sorğu keçirilmiş, Amerika ailəsinin
həyati dəyərləri barədə onların rə᾽yini öyrənmişdi.
Sorğunun nəticələri əsasən amerikalıların fikrincə
önəmli olan həyati və ailə dəyərləri ardıcıl şəkildə
cədvəllərdə göstərilmişdi.
Amerikalılar ailənin əsas vəzifəsi (dəyəri) kimi öz
övladlarına nəyin yaxşı, nəyin isə pis olduğunu başa
salmağı nəzərdə tuturlar. Onlar uşaqlarını hər şeydən
mənfəət əldə edə bilən praqmatiklər kimi yetişdirməyə
çalışırlar. Bu bacarıq Amerika ailəsinin həyati dəyərlər
cədvəlində birinci yeri tutur. İkinci yerdə isə həyatda
və
işlərdə
uğur
qazanmaq
üçün
təhsilin
mühümlüyünün dərk edilməsi durur. Cinslərin
davranışı barədə ən᾽ənəvi təsəvvürlər amerikalı
43
valideynlər tərəfindən demək olar ki, seksual azlıqlara
(sodomitlərə) münasibətdə dözümlülüklə bərabər
qiymətləndirilir və dəyərlər sırasında bunlar üçüncü və
dördüncü yerləri tutur.
Sodomitlərə münasibətdə dözümlü olmaqdan sonra
amerikalı valideynlər ailə və nikahı (5-ci yer) yüksək
dəyərləndirirlər. Sonrakı yerləri (6‒8) dostluğun
zəruriliyi (praqmatik baxımdan), ədəb-ərkan və özünü
göstərə bilmək bacarığı tutur.
Allaha inam yalnız 9-cu (!) yeri tutur, bundan sonra
isə Amerika ailəsinin dəyərlər sırasında 10-cu (!) yerdə
əməksevərlik və qazancı ilə kifayətlənmək gəlir.
Vətənpərvərlik,
ədəbiyyat
və
incəsənət
nümunələrinin dərki Amerika ailəsinin dəyərlər
cədvəlinin sonunda yerləşir.
Çox səciyyəvidir ki, həmin sorğu amerikalı
valideynlərin öz övladlarının məktəbi bitirməkdən
imtina etmələrindən onları homoseksualist, atesit
olmalarından, nikahdan kənar uşaqların olmalarından,
qeydiyyatsız ailə qurmalarından, boşanmalarından
qorxduqlarından daha çox qorxduqlarını göstərdi.
Amerika təhsil və tərbiyə sisteminin mə᾽nəvi
əbləhlər törətdiyi heç də təəccüblü deyil. Heç bir ölkədə
ABŞ-dakı qədər kütbeyin, ifadəsiz simalara rast
gəlməzsiniz. Belə bir şəraitdə mərhəmət və vicdanlılıq
kimi keyfiyyətlərini qoruyub saxlaya bilən adamlar, ən
yaxşı halda, infantil adamlardır və onlar lazım gəldikdə
öz xoş hisslərini qorumağa qadir deyillər. Amerikalılar
ən yorucu və cansıxıcı həmsöhbətlərdir. Onların
maraqları demək olar ki, həmişə yalnız dörd şey
44
ətrafında dolaşır ‒ pul, bazarlıq, maşın və seks. Orta
məktəbi bitirən amerikalıların yarıya qədəri funksional
baxımdan savadsızdırlar, yə᾽ni normal yazmağı və
oxumağı
bacarmırlar. Universitetlərin
buraxılışı
kurslarında oxuyan böyük bir qrup arasında aparılan
sorğu göstərdi ki, onların əksəriyyəti Amerikanın nə
vaxt kəşf edildiyini hətta 50 il xəta ilə də göstərə bilmir,
hər dörd nəfərdən biri K. Marksın əsəri ilə ABŞ
konstitusiyasını fərqləndirə bilmir, təxminən, 40 faizi
şimalla cənub arasında müharibənin neçənci ildən
başlandığından xəbərsizdir.
41
Belə bir tərbiyə əsasında 60-cı illərdən ABŞ və qərbi
avropada gənclərin antixristian «xippi» hərəkatı
meydana gəldi. Bu hərəkatın başında Herbert Markuze
və Cerri Rabin adlı yəhudi liderləri, masonlar durur,
bunlardan
sonuncusu
hətta
mason
nişanlarını
nümayişkəranə şəkildə sinəsində də gəzdirirdi.
42
«Et!» kitabında C. Rabin bəyan edirdi: Biz gəncliyi,
musiqini, seksi, narkotikləri və üsyankarlıq ruhunu
xəyanətkarlıqla qarışdırdıq. Belə bir qarışığa üstün
gəlmək isə çətindir.
43
Burjua dünyasının «köhnəlmiş» əxlaqından imtina
şüarı altında Markuze, Rabin və onların həmfikirləri
müasir qərb cəmiyyətində xristian dünyagörüşünün
son qalıqlarını da dağıtmağa can atırdılar. «Xippi»
hərəkatının üsyankar, tanrı əleyhinə, antixristian ruhu
xeyir və şər haqqında xristian təsəvvürlərini xeyrilə
şərin, işıqla zülmətin bərabərliyi haqqında mənfi
təsəvvürlərlə əvəz etdi.