236
E.ə 44-cü il
Yuli
Sezar sui-qəsd nəticəsində öldürüldü.
E.ə 30-cu il
Antoni və Oktavian arasında Romada yeni (ikinci) vətəndaş müharibəsi baş
verdi. Antoni məğlubiyyətə uğradı, Oktavian qoşunları İsgəndəriyyə şəhərini
tutdular, Misir Romanın əyalətinə çevirildi, Oktavian Romanın şərq və qərb
əyalətlərinin tək hakimi oldu.
E.ə 30 - e. 14-cü illər
Oktavian Avqustun hakimiyyəti illəri.
E.ə 30 - e. 476-cı illər
Romada imperiya dövrü.
E.ə. I əsr – e. I əsri
Roma poeziyasının «qızıl dövrü.
I əsr
Roma əyaləti olan Fələstində xristianlıq dini meydana gəldi.
II əsr
Romada qulların öldürülməsi qadağan edildi.
II-III əsrlər
Romada quldarlıq quruluşunun tənəzzülü başlandı, «daxmalı qullar» və kolonlar
meydana gəldi.
313-cü il
Roma imperatoru Konstantin xristianlığı dövlət dini kimi qəbul etdi və
xristianlara açıq ibadət etməyə, onlara məbədlər tikməyə icazə verdi.
330-cu il
Roma imperiyasının paytaxtı Vizantiyə (Bizans) köçürüldü və imperator
Konstantinin şərəfinə Konstantinopol adlandırıldı.
395-ci il
Roma imperiyası iki hissəyə parçalandı. Qərbi və Şərqi Roma imperiyaları
yarandı.
395-476-cı illər
Qərbi Roma imperiyasının mövcud olması.
395-1453-cü illər
Şərqi Roma (Bizans) impesiyasının mövcud olması.
451-ci il
Qərbi Hun imperatoru Atilla ilə Roma ordusu arasında Katalaun döyüşü baş
verdi.
455-ci il
Vandallar Roma şəhərini tutaraq dağıtdı və vandalizm hadisəsini törətdilər.
476-cı il
German tayfalarının Qərbi Romanın sonuncu imperatorunu taxtdan saldı. Qərbi
Roma imperiyası süqut etdi. Qərbi Avropada quldarlıq quruluşu dağıldı. Qədim
dünya tarixi sona çatdı və dünya tarixinin orta əsrlər dövrü başladı.
ORTA ƏSRLƏR DÖVRÜ
IV əsr
―Xalqların böyük köçü‖ başladı.
370-ci il
Don sahilində hunlar alanları
məğlub edərək Azov ətrafı əraziləri və
Şimali
Qafqazı
ələ keçirdilər.
371-ci il
Hunlar ostqot tayfaları ilə döyüşlərdə onları məğlub edərək Krımı ələ keçirdilər.
400-cü il
Hunlar Dunay çayı sahilində qot tayfalarını məğlub edərək Pannoniyada
məskunlaşdılar.
IV əsr – 470-ci il
Qərbi
Hun imperatorluğunun
mövcud olması.
447-ci il
Atilla Bizansa yürüş etdi.
451-ci il
Qərbi Hun imperatorluğu ilə Roma imperiyası arasında
Katalaun döyüşü baş
verdi.
452-ci il
Atilla Roma şəhərini mühasirəyə aldı.
453-cü il
Atilla vəfat etdi
və Qərbi Hun dövləti
onun oğlanları arasında bölüşdürüldü.
470-ci il
Qərbi Hun imperatorluğu süqut etdi.
***
III əsr
Kiyat şəhəri Xarəzm vilayətinin paytaxtı oldu.
IV əsrin sonları
Ağ Hun dövləti
yarandı. Xarəzm vilayəti
Ağ Hun dövlətinin tabeliyinə keçdi.
IV əsr – 567-cı il
Ağ Hun imperatorluğun
un
mövcud olması.
V əsr
Ağ Hun dövləti
Eftal xanın adı ilə Eftalit dövləti adlanmağa başladı.
V əsr
Sasanilər Ağ Hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə düşdü.
430-cu il
Ağ hunlar Sasanilərə sarsıdıcı zərbələr endirdilər.