23
amalga oshadi. Bundan tashqari, ichki organlarning faoliyati skelet
muskullarining funksional holatiga reflektor ravishda ta'sir etadi.
Muskullar harakatlanish organi bo'lib, nerv tolalari va biriktiruvchi
to'qimalardan tuzilgan. Muskul to'qimasi hujayralardan tashkil topgan,
hujayraning ichidagi qisqaruvchi tolalar miofibrillar deb ataladi. Muskul
to'qimasining tuzilishi va funksiyasiga ko'ra ko'ndalang-yo'lli va silliq
muskullar bo'ladi. Ko'ndalang-yo'lli muskullar, asosan skelet muskullari bo'lib,
silliq tolali muskullar ichki organlar, qon tomirlar devorida uchraydi. Muskul-
muskul tolalari yig'indisidan iborat bo'lib, bu tolalar biriktiruvchi to'qima
yordamida o'zaro birikkan. Muskul tashqi tomondan ham biriktiruvchi to'qima
bilan o'ralgan.
Har qanday muskulning boshlanish qismi-boshi va birikish qismi-dumi
bo'lib, keng tanasi, ya'ni qorni muskul tolalaridan tuzilgan. Muskul boshi bilan
tanaga yaqin suyakka, dumi bilan tanadan uzoqroqdagi suyakka birikib,
qisqarganda bo'g'imda harakat sodir bo'ladi. Muskullar tolalarining
yo'nalishiga qarab duksimon, yarim patsimon, tasmasimon va ikki qorinchali
bo'lishi mumkin. Har qaysi muskul tashqi tomondan biriktiruvchi to'qimadan
tuzilgan yupqa parda bilan o'ralgan, bu parda fassiya deb ataladi. Fassiya
alohida muskulni, bir qancha muskulni va muskullarning hammasini o'rab
turishi mumkin.
Yumaloq muskullar og'iz, ko'z atrofida uchraydi. Kalta yo'g'on
muskullar
baquvvat bo'lib, yuqorigi, pastki kamarlarda va gavda orasida uchraydi.
Organizmdagi muskullar boshlanish, birikish joyiga ko'ra,
chaynash muskuli,
bukuvchi muskullar va h.k., ikki boshli va h.k., tuzilishiga ko'ra, yarim payli muskul
va boshqalar; joylashishiga ko'ra peshona, yelka muskullari va h.k.; shakliga ko'ra,
trapesiyasimon, rombsimon muskullar deb ataladi va h.k.
Muskullarning
rivojlanishi
Dostları ilə paylaş: 
