Andijon mashinasozlik instituti standartlashtirish asoslari

maqbul sonlar qatori
deb nomlangan geometrik 
progressiya qabul qilingan. 
 
4.5-rasm. Dumaloq jismlar diametrlarining 7 ta oraliq miqdori bo`yicha 
grafik ifodalanishi:
a) arifmetik progressiyada b) geometrik progressiyada
Chiziqli nominal o`lchamlarni standartlashtirishda va boshqa xollarda R5, R10, 
R20, R40 asosiy qatorlar keng qo`llaniladi. ularning son qiymatlaridan na’muna 4.1-
jadvalda keltirilgan. 
Bu qatorlar asosida GOST 3666-69 bo`yicha 2,5-710 mm oraliqlardagi chiziqli 
o`lchamlar - parametrlar standartlashtirilgan.
4.1-jadval.
Asosiy qatorlar son qiymatlari 
Asosiy qatorlar 
Maqbulr
oq son 
raqami 
Logarifm 
lar matris 
sasi 
Sonlarning 
hisoblangan 
kattaligi 
Asosiy qator sonlari-dan 
hisoblangan kattalik-
larning ayirmasi, % 
R5 
R10 R20 
R40 
1,00 
1,00 1,00 1,00 
0 
000 
1,0000 
0 
1,06 
1 
023 
1,0593 
+0,07 
1,12 1,12 
2 
050 
1,1220 
-0,18 
1,18 
3 
075 
1,1885 
-0,71 
1,25 1,25 1,25 
4 
100 
1,2589 
-0,71 
1,32 
5 
125 
1,3335 
-1,01 
1,40 1,40 
6 
150 
1,4125 
-0,88 

---

88 
Bundan tashqari xalqaro elektrotexnik komitet (MEK) tomonidan belgilangan E3, 
E6, E12, E24, E48, E96 elektrotexnikada, xususan, radiotexnikada keng qo`llaniladi: 
E3=
3
10
=2,2; E6=
6
10
=1,5 va hakozo. 
Maxraji 
40
10
bo`lgangeometrik qatorda 375, 750, 1500 va 3000 sonlari mavjud 
bo`lib, elektrotexnika sohasida juda qulay. Chunki Assinxron elektr motorlarning 
minutdagi aylanishlar soni bilan bog`liqdir.