Andijon mashinasozlik instituti standartlashtirish asoslari

Standartlashtirishni optimallashtirishning bashoratlash usullari
 
Bunda talofatning sodir bo`lishi yoki uning extimolini muayyan argumentga 
nisbatan sodir bo`lishi bashoratlanadi.

---

91 
Umuman olganda parametrlar qiymatlarining bashoratlashtirish xatolari yuzaga 
keltirgan optimallardan chekinishi tufayli talafotlar bashoratlashtirish aniqligi oshishi 
bilan kamayadi (I egri chiziq). 
 
4.6- rasm talofatning bashoratlash muayanligiga bog`liqligi:
I – talofatning 
kamayishi; II – bashoratlash vositalariga harajat va vaqt sarfi; III – bashoratlash 
optimal harajati; 
Aniqlik oshishi bilan bashoratga vositalar va vaqt sarfi o`sadi (II egri chiziq). 
Bashoratlashni ishlab chiqishga yakuniy sarflar (III egri chiziq) minimumga ega 
(O nuqta – bashoratlash aniqligi maqbul argument) 
Bashoratlash – maxsus ilmiy tadqiqot asosida kelajak haqidagi ehtimolli 
mulohazadir. 
Bashoratlashtirish – o`zaro ta’sirda vektor va skalyar funktsiyalarni tadqiqot 
qilishni anglatuvchi ko`plab omillar bilan bog`liq murakkab ilmiy-texnikaviy 
muammodir. 
4.4. Kompleks va o`zuvchan standartlashtirish. 
Kompleks standartlashtirishni dasturiy ishlab chiqishda quyidagi tamoyillarga 
tayaniladi:
 
-mahsulotni loyixalash, ishlab chiqarishni tashkil qilish, taxlash-joylashtirish, 
eltish, foydalanish jarayonlariga standartlrni ishlab chiqishda tizimli yondashuvni 
nazarda tutish; 
Bashoratalashning muayyanligi(aniqligi) 
T
a
lo
fa
t 

---

92 
-tayyor mahsulot sifatiga ta’sir etadigan material, butlovchi element, jixozlar, 
texnologik jarayon, tayyorlash, taxlash, eltish, foydalanish va ta’mirlashda 
standartlashtirish taraqqiyotini ilgarilantirish; 
mahsulot sifatini oshirish bo`yicha muayyan tatbirni amalga oshirish bo`yicha 
dasturlarning optimal chegaralarning ko`zda tutilganligi; 
- standartlar butjamligini ishlab chiqishda mantiqiy (asherarxik) ketma-ketlikning 
mavjudligi. 
butjam standartlashning dasto`rini shakllantirishda ko`zlangan maqsad va mavjud 
imkoniyatlardan kelib chiqib quyidagi vazifalarni yechish odatiy hol: 
-butjam standartlashtirish obyekti yuqoridagi talablar bo`yicha tejab, dastur 
vazifalari belgilanadi; 
-alohida loyiha tarkiblari ajratilib ularning toifalari aniqlanadi: 
-loyihani ishlab chiqish muddatlari va ketma-ketligi belgilandi. 
Kompleks standartlashtirish quyidagicha tasniflanadi.