Annotasiya
Yüklə 5,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dəyirmi masa
- Konseptual cədvəl
- Semantik əlamətlərin təhlili
686
lara qayıdır, orada öyrəndikləri hissəni qrup üzvlərinə izah edirlər. Beləliklə, mövzunun hər bir hissəsi haqqında qrupun hər bir üzvü bilik alır və o barədə qrup üzvlərinə məlumat verir. İlkin qrup üzvləri qeydlər etməli, meydana çıxan sualları yaz- malı, sonra bu suallar hər bir hissə üçün məsul olan ekspertlərə ün- vanlanmalıdır. Müəllim informasiyanın dəqiq verildiyinə və qarşıya çıxan su- alların düzgün cavablandırıldığına əmin olmalı və nəzarət etməlidir.
Müəllim sinfi qruplara bölür. Hər qrupa bir vatman kağızı və qrupun şagirdlərinin sayı qədər rəngli flamaster verir. Hər şagird ona verilən rəngli flamaster ilə yazmalıdır. Yazılı “Dəyirmi masa” elə metoddur ki, bu zaman vərəq qru- pun daxilində dairə üzrə daim bir nəfərdən digərinə ötürülür. Məsə- lən, müəllim mövzuya aid hansısa bir fikri yazır, sonra şagird öz fi- kirlərini əlavə edərək vərəqi sol tərəfdəki “qonşusuna” verir. O da öz növbəsində bu fikrə yeni mülahizələr əlavə edir və vərəqi başqa- sına ötürür. Şagirdlərin hər biri öz fikirlərini ayrı rəngli qələmlə və ya flamasterlə yazırlar. Bu zahirən bütün şagirdlərin yoldaşlarından geri qalmamaq hissini gücləndirir və müəllimə imkan verir ki, möv- zunun hər bir şagird tərəfindən mənimsənilməsini və hər bir kəsin nə dərəcədə iştirak etdiyini müəyyənləşdirsin. Məsələn, ədəbiyyat dərsində Nizami Gəncəvinin yaradıcılığı mövzusunun tədrisi zamanı müəllim vatmanda bir söz yazır: “Xəm- sə”. Qrupun üzvlərinin hər biri sıra ilə öz əlavələrini edirlər. Şagir- din biri yazır “Beşlik”, digəri “Sirlər xəzinəsi”, o biri “Leyli və məcnun” və s. beləliklə, bütün üzvlər xəmsə ilə əlaqədar bildiklərini sıra ilə qeyd edirlər. Qruplar işlərini bitirdikdən sonra hər qrup öz işini təqdim edir. Hansı qrupun mövzunu nə dərəcədə mənimsəməsi aydın olur. Sonda müəllim ümumi nəticə çıxarır. Bu metoddan bütün fənlərin tədrisində istifadə etmək olar.
687
Qrafik göstəricilər Tədris zamanı zehni prosesləri əyaniləşdirmək üçün qrafik göstəricilərdən istifadə edilir. Konseptual cədvəllər, T-sxemlər və Venn diaqramı qrafik göstəricilərin ən səmərəli formalarıdır.
Bu üsul üç və ya daha çox obyekt, yaxud cəhətin müqayisəsi nəzərdə tutulan zaman səmərəli sayılır. Cədvəli düzəltmək üçün və- rəqin sol tərəfində, şaquli qrafada müqayisə ediləcək obyektlər, üfü- qi qrafalarda isə onların müqayisə olunacaq xüsusiyyətləri göstəri- lir. Konseptual cədvəldən ədəbiyyat dərslərində surətləri, müxtəlif peşələri müqayisə edərkən istifadə etmək olar. Bu cədvəldən yazı işləri üçün hazırlıq mərhələsində, ibtidai sinifdə və dil-ədəbiyyat dərslərində də istifadə etmək olar. Ədəbiyyat dərslərində müqayisə ediləcək cəhətlərə hansı as- pektdən yanaşmağı müəllim aydınlaşdırmalıdır. Cədvəldə mövzu ilə əlaqədar dəyişiklik edə bilər. T-Sxemlər Müzakirə zamanı müsbət-mənfi cavablar üçün (razıyam, etiraz edirəm), yaxud müqayisəli fikirlərin qeyd edilməsi üçün T-sxemlər adlanan qrafik göstəricilərdən istifadə olunur. Müəllim müəyyən bir mətni şagirdlərə verir, onlar razıyam və ya etiraz edirəm prinsipi ilə oxuyurlar və aşağıdakı kimi cədvəl tərtib edirlər. (Yaxşı olar ki, mövzu Qarabağ hadisələri, qaçqınlar haqqında olsun).
Yuxarı Qarabağı Azərbaycandan ayırmaq olmaz (səbəblər) Yuxarı Qarabağı Azərbaycandan ayırmaq olar (səbəblər) 1. Azərbaycanın tarixi ərazisidir. 2. Ermənilər bura köçürülüblər. (XIX əsrin I yarısında) 3.və s. 1.
2. 3.
688
Cədvəl tərtibindən sonra iş cütlərlə gedir. 10 dəqiqə vaxt veri- lir ki, səbəblər yazılsın, birinci 5 dəqiqə ərzində cədvəlin sol tərə- fində qoyulan suala cavablar yazılır, ikinci 5 dəqiqə ərzində isə cəd- vəlin sağ tərəfindəki sualla əlaqədar səbəblər yazılır. Sonra hər cüt özünə yaxın olan cütlə fikir mübadiləsi edir. Axırda müəllim yazı lövhəsində bütün sinif üçün T- sxemi tərtib edir, bütün cütlərin fi- kirlərini ümumiləşdirir və nəticə çıxarır.
Semantika fransızca “semantiq”ue, yunanca semantikos – işa- rə edən, “sema” işarə deməkdir, semantikanın tədqiqat obyekti işa- rənin (sözün) üçüncüsünün (işarələyən, denotat, işarələnən) vəhdəti- dir. İşarələyən (zahiri ünsür, səslərin yaxud qrafik işarələrin ardıcıl- lığı) denotat (adlandıran predmet və gerçəklik hadisələri) işarələ- nənlə (predmet və hadisələrin insan şüurunda əksi) bağlıdır. Bu üç əlaqə semantikanın məna kateqoriyasını təşkil edir. Bu strategiyadan şagirdlərdə əsas biliklərin formalaşdırılması və inkişafı üçün istifadə etmək olar. Semantik əlamətlərin təhlili metodu şagirdlər üçün tanış olmayan mövzunun tədrisi zamanı daha əhəmiyyətlidir. Bu metodun tətbiqi zamanı keçilmiş mövzu ilə yeni mövzu müqayisə edilir. Bunun üçün müəllim yazı lövhəsində sxem çəkir. Sxemin sol tərəfində yuxarıdan aşağıya üç müqayisə olunacaq obyektin adı ya- zılır. Kağızın yuxarı hissəsində, soldan sağa müqayisə olunan xü- susiyyətlər yazılır. Şagirdlər də bunu özləri üçün qeyd edirlər, uşaq- lar iki və ya üç tanış obyekti müqayisə edərək, semantik əlamətlərin altında hər bir obyektə müvafik işarə və qeydlər qoyurlar. (“Hə” üçün +, “yox” üçün -, tam əmin olmadıqları üçün ? işarəsi qoyur- lar). Məsələn, aşağıdakı cədvəldə göstərildiyi kimi:
Yüklə 5,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|