Annotasiya

Baxma ki, oynaqdır atın, ayıq ol, 
Yadından çıxmasın görsən bəd gövhər, 
Əqrəbi öldür ki, yetirər zərər. 
Hünər ardınca qoş, xalqa hünər saç, 
Qapılar bağlama, ər ol, qapı aç. 
Hər kim öyrənməyi bilməyirsə ar, 
Sudan dürr, daşdan da gövhər çıxarar. 
Ancaq öyrənməyi ar bilən insan 
Məhrumdur dünyada bilik almaqdan. 
Çox iti zehinlər yatan oldular, 
Axırda saxsı qab satan oldular. 
Qərbin böyük filosof və pedaqoqları təlim-tərbiyə işində yaş 
dərəcələrinə xüsusi əhəmiyyət vermiş və bir çoxları yaş dərəcə-
lərinin elmi pedaqoji, psixoloji əasaslarını işləmişlər. 
XVII əsrdə yaşamış çex pedaqoqu 
Yan Amos Komenski 
(1592-1670)
pedaqogikanı təbiətə müvafiqlik prinsipi əsasında qu-
rur. Onun fikrincə, insan təbiətin bir hissəsi olduğundan onun tərbi-
yəsi də təlimi də təbiətin qaydalarına tabe olmalıdır. Məktəb bütün 
qaydalarını dəqiq olaraq təbiətdən götürməlidir. 
Komenski yazırdı ki, insan əqli bütün şеyləri yüksək səviy-
yədə dərk еdə bilər. Bununla bağlı Y.A.Kоmеnski aşağıdakıları ya-
zırdı: “Mənimsənilmə üçün nəzərdə tutulmuş hər bir şеy yaş səviy-
yələrinə görə еlə bölünməlidir ki, оnların burada əldə еdillməsi hər 
bir yaş dövründəki qavrayış üçün mümkün оlsun”. 
Y.A.Komenski özünəmxsus olaraq yaş dövrlərini yaratmış və 
buna uyğun olaraq məktəb sistemini də ona uyuğun qurmuşdur: 

---

136 
1) 0-6 yaşa qədər – uşaqlıq – “Ana qucağı məktəbi” – 
ailədə tərbiyə; 
2) 6-12 yaş – yeniyetmə - ana dili məktəbi – hər hansı 
yaşayış məntəqəsində yerləşən məktəb
; 
3) 12-18 yaş – gənclik – latın dili məktəbi – (gimnaziya) – 
hər şəhərdə;
4) 18-24 yaş – kişiləşmə - akademiya – universitetlər
. 
XVIII əsr fransız maarifçilərindən biri