Aparan yol kimi

Fuad  Mammadov
Kulfurologiya effektivli hayat va faalivvata aparan  vo)
İş prinsipləri
Kiçik  qarşılıqlı  yardım  qruplarında  həyat  qabiliyyəti  və  sabitlik 
formalaşdırmaq  üçün,  aşağıdakı  prinsiplər  üzrə  təlim  təşkil  etmək 
vacibdir:
•  Bilik, ideya və təcrübənin vəhdətinə imkan verən birgə təlim;
•  Ümumi sosial və iqtisadi maraqlar;
•  Sosial bircinslilik;
•  Gəlirli  fəaliyyətə  istiqamətlənmək;
•  Müstəqillik və sabitliyin əldə edilməsinə istiqamətlənmək;
•  Qadınların prioritet təlimi.
• 
Monitorinq 
MONİTORİNQ
Dövlər  və  sosial  idarəetmnin  effektivliyi  monitorinq  keçirilməsini 
tələb edir
Ф  Monitorinq  -   informasiya  toplanması,  müşahidə,  təhlil, 
qiymətləndirmə 
və 
idarəetmənin 
effektivlik 
vəziyyətinin 
proqnozlaşdınlmasıdır.
Ф  Monitorinq 
sabit 
sosial-mədəni 
və 
iqtisadi 
inkişafin 
tənzimlənməsi  və proqnozlaşdırılması  sisteminin bir hissəsidir.
&  Monitorinq  fəaliyyətinin 
effektivliyi  və  prosesin,  layihənin, 
proqramın,  təşkilatın,  dövlətin  təhlükəsizliyini  təmin  edən 
informativ-analitik funksiyaları yerinə yetirir.
Monitorinqin məzmunu:
•  monitorinqin mövzusu üzrə  dövri  informasiya toplanışı;
•  monitorinq obyektlərinin effektiv  idarə edilməsinə nəzarət;
•  monitorinq  obyektlərinin 
sosial-mədəni,  iqtisadi,  maliyyə,
hüquqi,texnoloji, 
istehsalat-texniki, 
ekoloji 
vəziyyət
tendensiyalarının təhlili;
•  monitorinq  obyektlərinin 
idarə  edilməsinin  effektivliyinin 
bilavasitə müayinəsi  və qiymətləndirilməsi;
•  monitorinq 
obyektlərinin 
maliyyə- 
iqtisadi 
vəziyyətinin 
respublikanın  ruhi  mədəniyyəti  və  iqtisadi  inkişafına  təsirinin 
proqnozlaşdırılması.
&  Monitorinqin predmeti:
158
Fuad  Maromadov
Kulturologiva effektivli haval v.ı faalivvata aparan  vol
•  monitorinq  obyektlərinin 
sosial-mədəni,  kadr,maliyyə  və 
iqtisadi vəziyyəti;
•  monitorinq obyektləri  fondlarının  vəziyyəti;  dövlət  və  təşkilatın 
həyat  fəaliyyətinə 
qabaqcıl  sosial-mədəni  ,  istehsal  və 
informasiya texnologiyalarının daxil edilməsi;
•  monitorinq obyektlərinin  investisiya fəaliyyəti;
•  ətraf  mühitin  mühafizəsi  və  təbiət  resurslarından 
səmərəli 
istifadə;
•  işçilərin sosial-mədəni və əmək hüquqlarının  mühafizəsi;
•  hüquqi məsələlər;
ф  Monitorinqin iştirakçıları aşağıdakılardır:
•  səlahiyyətli dövlət orqanı;
•  mərkəzi və yerli icra orqanları;
•  qeyri-hökumət orqanlan;
•  müayinə edilən  layihə, proqram, təşkilat rəhbərləri;
•  qanunvericilik  üzrə  səlahiyyətli  orqan  tərəfindən  monitorinqin 
keçirilməsinə 
cəlb  olunmuş 
məsləhət  xidmətləri  üzrə 
ixtisaslaşan təşkilat, məsləhətçi və ekspertlər.
Vətəndaş cəmiyyətində ictimai monitorinq -  
hökumətin  öz  üzərinə  götürdüyü  kursun  qanuniliyi  və  həyata 
keçirilməsinə  nəzarət  prosesi,  eləcə  də  mərkəzi  və  yerli  hökumət 
orqanlarının  öz  üzərmə  götürdüyü  sosial  və  siaysi  öhdəliklərin 
adekvatlığı  haqqında  ictimaiyyətin məlumatlandırılmasıdır.
MONİTORİNQİN  MƏQSƏD VƏ VƏZİFƏLƏRİ
Ф  Monitorinqin məqsədi -  təşkilat və ya dövlətin  sabit inkişafına 
təhlükə ola biləcək, əlverişli olmayan  daxili və xarici  şərait, proses 
və  faktorlardan  mühafizə,  təşkilat və  ya dövlətin  proqram,  layihə 
və  ya  proseslərinin 
rəqabətəqabil  və  həyat  əhəmiyyətliliyinə 
yardım etmək, təhlükəsizliyini qorumaqdır.
Ф  Monitorinqin vəzifələri:
•  monitorinq  obyektlərinin  insan  kapitalı 
potensialı  və 
intellektual,  etik,  idarəetmə,  peşəkarlıq,  kadr,  təhsil,  informativ, 
psixoloji, sosial-mədəni vəziyyətinin təhlili;
159

---

K u a d  М
о г ш т
Ы
о у
Kullurologiva cffcktivli  hayal  vn faallwala aparan vol
•  monitorinq  obyektlərinin  ekoloji,  istehsal-texniki,  texnoloji, 
hüquqi,  maliyyə,  sosial-iqtisadi təhlili;
•  monitorinq  obyektlərinin  effektiv  idarə  edilməsinə  mane  olan 
problemlərin aşkar edilməsi;
•  monitorinq  obyektləri  fəaliyyəti  nəticələrinin  təşkilat  və  ya 
dövlətin inkişaf perspektivləri  təsirinin qiymətləndirilməsi;
•  təşkilat  və  milli  iqtisadiyyata  investisiya  axınına  yardım  edən 
şəraitin yaradılması;
•  monitorinq  məsələləri  üzrə  mərkəzi  və  yerli  icra  orqanları  və 
qeyri-hökumət sektoru ilə  qarşılıqlı  fəaliyyət;
•  hökumət,  mərkəzi  və  yerli  icra  orqanları  və  monitorinq 
obyektləri  üçün 
obyektlərin 
dövlət  idarəçiliyi  forma  və 
metodlarının  təkmilləşdirilməsi  üzrə  tövsiyələrin hazırlanması;
•  qeyriOeffektiv idarəetmə  ilə nəticələnə biləcək  səbəb  və şəraitin 
qarşısının alınması;
•  monitorinq 
üzrə 
elektron 
informasiya 
bankının 
formalaşdırılması və daimi qeydiyyat aparılması.
MONİTORİNQİN  KEÇİRİLMƏSİ  ARDICILLIĞI
•   Monitorinq  ,  onun  predmetinə  aid  ayn-ayn  və  ya  bütün 
məsələləri  əhatə  edilməklə  bir  və  ya  bir  neçə  obyektdə  keçirilə 
bilər.
& 
Monitorinqə  müşahidə,  təhlil,  qiymətləndirmə,  proqnoz  və 
tövsiyələr daxildir.
t/  Monitorinqin keçirilmə ardıcıllığı maşahidəni nəzərdə tutur:
•  baza 
göstəricilərinə-ilkin 
verilənlərəm 
(monitorinq 
iştirakçılarına  təqdim  edilən  informasiya  və materiallar haqda 
statistik hesabat);
•  dəyişiklikləri qeyd edən  operativ göstəricilərinin;
•  monitorinqin  keçirilmə  dövrlərindəki  göstəricilərin  (müəyyən 
dövrdən sonra) müşahidəsi.
t. 
Monitorinq  obyektlərinin  effektiv  idarə  edilmə  vəziyyətinin 
təhlili  ilkin verilənlərin  müqayisəsi  yolu ilə  həyata keçirilir.
160
Fuad  Mammadov
Kulturologiva effektivll həyat va faalivvata aparan vol
Ф  Monitorinq  obyektlərinin 
idarə  edilməsinin 
effektivliyi 
haqqında nəticələr monitorinqi  keçirən qrupun  səlahiyyətli  orqana 
təqdim ediləcək  hesabatlarında qeyd olunur.
Ф  İdarəetmə  effektivliyinin  qiymətləndirilməsi  və  monitorinq 
obyektlərinin 
tədqiq  edilən 
inkişaf  tendensiyalan  haqqında 
proqnozların  tərtibi  səlahiyyətli  orqan  tərəfindən 
verilən 
materialların  sistemli təhlili əsasında  apanlır.
<&  Təşkilat,  müəssisə  və  və  idarələrdə 
meqativ  proseslərin 
müəyyənləşdirilib 
aradan 
qaldmlnması 
üzrə 
tövsiyələrin 
hazırlanması  tərtib edilmiş proqnoz əsasında həyata keçirilir.
Ф  Monitorinqi həyata keçirən orqan:
•  monitorinq keçiriləcək obyektləri müəyyən edir;
•  monitorinq keçiriləcək plan və proqramı təsdiq edir;
•  qəbul  edilmiş  qaydaya  əsasən,  işlərin  icra  müddəti  və  növü, 
hesabatların  keçirilmə  ardıcıllığı,  əldə  edilmiş  informasiya  və 
materialların  məxviliyinin gözlənməsindən ibarət
•  monitorinqi  keçirən  qrupun  tərkibinə  daxil  edilməsi  üçün 
nümayəndələrin  namizədliyini 
mərkəzin  yerli  icra  orqanlan 
ilərazılaşdınr;
.   səlahiyyətli  orqanın  nümayəndəsinin  başçılığı  ilə  monitorinq 
keçirən qrupu  təsdiq edir;
•  monitorinqi  keçirən  qrupun  üzvlərinə  monitorinqin  obyekt  və 
predmeti  ,  müayinə  edilən  obyektdə  olma  müddəti,  dövlət, 
ticarət  və 
xidməti  sirlərin 
yayılması  haqqında 
vəzifələri 
göstərilən  məjktubu qrup üzvlərinə  paylayır;
•  monitorinqi  keçirən  qrup  üzvlərini  metodik  tövsiyə,  məsləhət 
və informasiya materialları ilə təmin edir;
•  monitorinq  obyektləri  rəhbərlərinə,  mərkəzi  və  yerli  icra 
orqanlarına  monitorinqin  keçirilməsini  bildirir  və  onlarla  birgə 
fəaliyyət göstərir;
•  mövcud 
qanunvericilik  tələblərinə. uyğun  informasiya  və 
materialları toplayır və monitorinq iştirakçılarına paylayır;
•  keçirilmiş 
monitorinqin 
nəticələrini 
ümumiləşdirir,
monitorinqin  nəticəlkəri  üzrə  tövsiyə  və  inkişaf proqnozlarını 
hökumət, mərkəzi və yerli məlumat orqanlarına  təqdim edir.
161

---