302
Flip 2010-50L, Flip 2011-15L, Flip 2010-65L, Flip 2010-62L (46/1), LİF
3
NCTA
2011/1 sortnümunələri immun; Arzu, Flip 2010-62L (46/2), Flip 2010-60L, Flip
2011-61L, İLL-4400, Flip 2010-36L, Flip 2010-76L, Flip 2011-18L, Flip 2010-26L
sortnümunələri davamlı; Flip 2010-76L, Flip 2011-13L, Flip 2011-42L, Flip 2011-
20L, Flip 2010-43L, Flip 2011-49L, Flip 2010-76L sortnümunələri orta davamlı; Flip
2010-19L sortnümunəsi davamsız olmuşlar.
Cədvəl
Müxtəlif illərdə mərcimək (Lens culinaris) sortnümunələrinin göbələk
xəstəlikləri ilə sirayətlənməsinin fitopatoloji qiymətləndirilməsi
s/s
Sortnümunələrinin
adı
Mənşəyi
Bitkilərin
sayı
Xəstəliyə tutulma
Xəstəliyin
adı
Xəstəliyə
davamlılıq
ədədlə %-lə Balla
1. Arzu
Əkinç. inst.
68
1
1.4
1
Fuzarioz
Davamlı
2.
Flip 2010-62L
(46/2)
Əkinç. inst.
47
1
2.4
1
Fuzarioz
Davamlı
3. Flip 2010-60L
Əkinç. inst.
54
1
1.8
1
Fuzarioz
Davamlı
4. Flip 2010-50L
Əkinç. inst.
İmmun
5. Flip 2011-61L
Əkinç. inst.
51
3
3.9
1
Fuzarioz
Davamlı
6. Flip 2010-43L
Əkinç. inst.
57
1
1.7
2
Fuzarioz
Orta davamlı
7. Flip 2011-15L
Əkinç. inst.
İmmun
8. İLL-4400
Əkinç. inst.
48
1
2.0
1
Fuzarioz
Davamlı
9. Flip 2010-19L
Əkinç. inst.
54
13
24.0
3
Fuzarioz
Davamsız
10. Flip 2011-49L
Əkinç. inst.
56
8
14.2
2
Fuzarioz
Orta davamlı
11. Flip 2010-65L
Əkinç. inst.
İmmun
12. Flip 2010-36L
Əkinç. inst.
64
6
9.3
1
Fuzarioz
Davamlı
13. Flip 2011-13L
Əkinç. inst.
56
6
10.7
2
Fuzarioz
Orta davamlı
14. Flip 2011-20L
Əkinç. inst.
49
9
18.3
2
Fuzarioz
Orta davamlı
15. Flip 2011-42L
Əkinç. inst.
48
5
10.4
2
Fuzarioz
Orta davamlı
16.
Flip 2010-62L
(46/1)
Əkinç. inst.
İmmun
17. Flip 2010-76L
Əkinç. inst.
49
7
14.2
2
Fuzarioz
Davamlı
2
2.0
1
Mozaika
18. Flip 2011-18L
Əkinç. inst.
49
1
2.0
1
Fuzarioz
Davamlı
19. LİF
3
NCTA 2011/1
Əkinç. inst.
İmmun
20. Flip 2010-26L
Əkinç. inst.
46
1
2.1
1
Fuzarioz
Davamlı
21. LİF
3
NCTA 2011/2
Əkinç. inst.
56
1
1.7
1
Fuzarioz
Aparılmış seleksiya işlərinin nəticəsi olaraq məhsuldarlığa, keyfiyyət və
kəmiyyət göstəricilərinə, göbələk xəstəliklərinə davamlılığına görə standartdan
kompleks şəklində müsbət fərqlənən mərcimək nümunələri seçilmişdir.
Kolleksiyaya daxil olan həm yerli, həm də introduksiya olunmuş (ICARDA)
mərcimək nümunələrindən kompleks şəkildə, yüksək göstəricilərə malik davamlı və
immun formaların seçilərək artırılması və seleksiya işlərində onlardan donor kimi
istifadə olunması məqsədəuyğyndur.
Beləliklə, mərcimək bitkisinin müxtəlif ekoloji-coğrafi, göbələk xəstəliklərinə
davamlı mənşəyə malik olan dünya kolleksiyası nümunələrinin və yerli nümunələrin
toplanaraq öyrənilməsi məqsədəuyğundur.
303
ƏDƏBİYYAT
1. Axundov X.B. Dənli-paxlalı bitkilər və onların becərilməsi. Bakı: Azərnəşr,
1962, 31 s.
2. Babayeva S.M. Mərcimək nümunələrində quraqlığa tolerantlıqla bəzi
məhsuldarlıq elementləri arasındakı əlaqə // AMEA Botanika İnstitutunun elmi
əsərləri. Bakı: Elm, 2008, c XXVIII s. 272-275
3. Əmirov L.Ə., Mirzəyev R.S., Həsənova Q.M., Məmmədov H.İ., Şıxəliyeva
K.B., Babayeva S.M. Mərcimək genofondunun tədqiqi və seleksiyasının nəticələri //
AzETƏİ-nun elmi əsərləri məcmuəsi. Bakı: Müəllim, 2014, c. XXV, s. 38-41
4. Əmirov R.Ə., Əkbərov Z.İ., Mirzəyev R.S. Paxlalı bitkilərin seleksiyası //
AzETƏİ-nun elmi əsərləri məcmuəsi. Bakı: Müəllim, 2005, c. XXI. s. 55-59
5. Əsədova A.İ., Şıxəliyeva K.B., Əmirov L.Ə. Mərcimək genofondu
nümunələrinin tədqiqi və onların ərzaq təhlükəsizliyi baxımından qiymətləndirilməsi
// AzETƏİ-nun elmi əsərləri məcmuəsi. Bakı: Müəllim, 2013, c. XIV. s. 41-43
6. Yusifov M.A. Bitkiçilik. Bakı: Qanun, 2011, 368 s.
7.
Məmmədova A.D. Paxlalı bitkilərin xəstəliklərə yoluxmalarının
qiymətləndirilməsi // AMEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun elmi əsərləri. Bakı:
Elm, 2012, c. IV, s. 163-166
8. Mirzəyev R.S., Əmirov L.Ə. Bəzi ərzaq paxlalı bitkilərin assimilyasiya
səthinin yerüstü quru biokütləsinin vegetasiya ərzində dəyişməsi və qaz mübadiləsi //
AzETƏİ-nun elmi əsərləri məcmuəsi. Bakı: Müəllim, 2013, c. XXIV, s. 131-138
9. Драховская М. Прогноз в защите растений. М.: Сельхозиздат, 1962, 352
с.
10. Указатель возбудителей болезней сельскохозяйственных растений (по
зернобобовым культурам и гречихе). Л.: 1969, 48 с.
ФИТОПАТОЛОГИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ПОРАЖАЕМОСТИ
ГРИБКОВЫМИ ЗАБОЛЕВАНИЯМИ СОРТООБРАЗЦОВ ЧЕЧЕВИЦЫ
(Lens Culinaris L.)
А.Д.Мамедова, Г.М.Шихлинский
НАНА, Институт Генетических Ресурсов
Статья посвящена фитопатологической оценки поражаемости грибковыми
заболеваниями сортообразцов чечевицы и отбору перспективных и устойчивых
среди этих сортообразцов растений и использовании их в качестве донорского
материала.
PHYTOPATHOLOGIC ESTIMATION OF FUNGOID DISEASES
INFECTION OF LENTIL (Lens Culinaris L.)
A.D.Mamedova, G.M.Shikhlinski
ANAS, Genetic Resources Institute