Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ОСНОВНЫЕ БОЛЕЗНИ ТОМАТА В ЗАКРЫТОМ ГРУНТЕ И МЕРЫ БОРЬБЫ ПРОТИВ НИХ Дж.Т.АГАЕВ
- M.M.TAĞIYEV
1.Ахатов А.К. Огурцы и томаты в теплицах. //Приложение к журналу «Защита и карантин растений» №2, 2011, 48 стр. 2.Быкова Т.А., Белых Е.Б. Особенности защиты овощных культур в теплицах от бактериозов. //Журнал: «Защита и карантин растений», 2011, №3, стр. 32- 35
3.Грищечкина Л.Д. Проблемы защиты овощных культур от болезней в теплицах. //Журнал: «Защита и карантин растений», 2011, №2, с. 16-18 4.Власов Ю.И. Вирусные и микоплазменные болезни растений. Москва, «Колос», 1992, 207с. 5. Головин П.Н. и др. Практикум по общей фитопатологии. Л.Колос. 1977 г., 342c.
6.Ağayev C.T. Abşeron bölgəsində örtülü sahədə becərilən pomidor bitkisinin xəstəliklərinə qarşı ekoloji-təmiz mübarizə metodlarının hazırlanması və tətbiqi. //ETİ-nin yekun hesabatı, Bakı- 2012, 114 cəh 7.Доспехов В.А. Методика полевого опыта. Москва, Колос, 1985, с. 33-58.
БОРЬБЫ ПРОТИВ НИХ Дж.Т.АГАЕВ Научно-Исследовательский Институт Защиты Растений, Апшеронская ОС В статье приведена информация о видовом составе основных вредоносных болезней томата. Показаны результаты исследований в борьбе с болезнями томата с использованием устойчивых сортов, оздоровлением семян, методов повышающих устойчивость растений.
Information is given about composition of the basic diseases infecting the tomato plant in the covered area. Control methods study results have shown by use of resistant varieties sanitating of the seeds of durable sorts,
315 UOT: 635.651 ABŞERON BÖLGƏSİNDƏ YAYILMIŞ BİTKİ NEMATODLARININ BİOEKOLOJİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ M.M.TAĞIYEV Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutunun Abşeron Təcrübə Stansiyası E-mail: Mardan.Tagiyev@mail.ru Məqalədə Abşeron bölgəsinin şimal-şərq ərazilərində becərilən tərəvəz bitkilərinin köklərinə zərər vuran nematodların növ tərkibi barədə məlumat verilmişdir. Aparılmış tədqiqatların nəticəsi onlaraq başlıca ziyanlı növlərin bioekoloji xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Açar sözlər: Abşeron bölgəsi, tərəvəz, fır nematodları, Meloidogyne, Heterodera, inkişaf, temperatur Ключевые слова: Апшеронский регион, овощи, галловая нематода, Meloidogyene, Heterodera, развитий, температура Key words: Absheron region, vegetables, Кnob malady, Meloidogyne, Heterodera, development, temperature
Hazırki dövrdə bitki nematodunun bir neçə min növü məlumdur. Bunların əksəriyyəti torpaqda qidalanan nematodlardır. Bunların içərisində az miqdarda nematod növləri vardır ki, onlar bitkilərə patogenetik (parazit) münasibət göstərərək onlarda spesifik nematod xəstəlikləri yaradır. Bitkilərdə yaratdıqları əsas xəstəlik əlamətləri köklərdə fırların əmələ gəlməsi, boydan qalma, yarpaqların saralması, çiçəklərin tökülməsi və.s ola bilər. Apardığımız tədqiqatlar göstərmişdir ki, Abşeron bölgəsinin əsasən qumsal torpaqlarında yayılmış nematod növləri bitkilərin köklərində parazitlik edən Meloidogiye (fır nematodu) və Heterodera (sista nematodu) cinsindən olan nematodlardır. Fır nematodları öz inkişafına yumurta kisəsindən (Meloidogyne) başlayır. Belə ki, yumurta daxilində 1-ci yaş dövrünü keçirən sürfələr 2-ci yaş dövründə hərəkətli olub nazik iy (mil) şəklindədir. O, adi gözlə görünmür, uzunluğu 0,39- 0,6mm, eni isə 0,018-0,54 mm-dir. Fır nematodunun bu hərəkətli sürfələri öz inkişafını əvvəlcə torpaqda keçirir. Torpaqda sürfələr yuxarı aşağı hərəkət edərək müəyyən məsafə qət edə bilirlər. Sahib bitki axtarışında olan sürfələr ilk rast gəldikləri bitki köklərinə sancılır, ağız aparatındakı xüsusi neştərlə dağıdıcı, aşılayıcı ferment ifraz etməklə nazik kökləri deşərək onların daxilinə keçir və orada parazitlik etməyə başlayırlar. Kökə daxil olmuş ikinci yaş nematod sürfələri kökün mərkəzi silindri istiqamətində hüceyrələri zədələyərək, hüceyrə şirəsini sormaqla hərəkətsiz vəziyyətə keçir. Intensiv qidalanan sürfələr bitkilərin inkişafını zəiflədir, yarpaqlar saralmağa başlayır, kök sistemi eybəcərləşir (fırlar əmələ gəlir).
316 Fırın daxilində 3 dəfə ardıcıl qabıqdəyişən sürfələr yetkin hala keçir və beləliklə, sərbəst yaşayan erkək və dişi fır nematodları əmələ gəlir. Fır nematodunun inkişaf mərhələləri şəkil 1-də göstərilmişdir.
Şək. 1. Meloidogynenin inkişaf mərhələləri. 1-yumurta; 2-hərəkətli sürfə, 2-ci yaş; 3-6-sürfə, 3-cü yaş; 4-sürfə, 4-cü yaş (♀) formalaşmaqda olan dişi fərd; 5-dişi fərd (yumurta kisəsi ilə); 7-sürfə, 4-cü yaş (♂); 8-formalaşmaqda olan erkək fərd; 9-yetkin erkək fərd. Fır nematodlarının özünəməxsus bioloji xüsusiyyətlərindən irəli gələn üstünlükləri onu daha təhlükəli parazitə çevirir. Ən əsası dişi fərdin öz inkişafı dövründə çoxlu sayda (2000-2500 ədəd) yumurta qoya bilməsi, nematodun növündən, sahib bitkidən və temperaturdan asılı olaraq nəsilvermə imkanının çox (5-8 nəsl) olması və nəticədə torpaqda fır nematodlarının hərəkətli sürfələrinin sayının külli miqdarda artmasıdır. Digər tərəfdən fır nematodlarının ikinci yaş hərəkətli sürfələrinin əlverişsiz torpaq iqlim şəraitinə çox dözümlü olmasıdır. Elmi mənbələrə əsasən bu sürfələr qidalanmadan embrional yağın hesabına 8-12 ay və hətta 4-10 il torpaqda yaşaya bilirlər [4]. Abşeron bölgəsində az yayılan və əsasən qışlıq tərəvəz bitkilərinin (kələm, kök, turp, və.s.) köklərində parazitlik edən, az yayılan, sista əmələ gətirən Heterodera nematodunun inkişaf mərhələləri şəkil 2.-də göstərilmişdir.
Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|