Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 162 163 Anayasa’da var olan cumhurbaşkanının yetkilerinin yeniden düzenlenmesi yeterli olacaktır. Bu doğrultuda cumhurbaşkanı temelde anayasal düzenin koruyucusu görevini yerine getirmeli, veto yetkisi Sejm’in vetoyu çoğunluk oylarıyla aşabileceği şekilde sınırlandırılmalı ve cumhurbaşkanının, hâkimleri atama yetkisi daraltılmalıdır. Ayrıca, cumhurbaşkanı Ulusal Meclis tarafından seçilmeli, dolayısıyla halk tarafından seçilmesine dair düzenleme değiştirilmelidir. 173 21 Kasım 2009’da Başbakan Tusk, 1997 Anayasası’nın değiştirilmesi konusunda genel bir tartışma başlatmıştır. Tusk, gelecekte cumhurbaşkanının halk tarafından değil, Sejm ve Senato tarafından birlikte -Ulusal Meclis- seçilmesini ve cumhurbaşkanının, parlamentodan geçen kanunları veto etmesi halinde parlamentonun bu vetoyu basit çoğunlukla aşabilmesini savunmuştur. Her iki Meclisin üye sayısının azaltılması ve seçim sisteminin değişmesi savunulan diğer başlıklardır. Tusk, görev başındaki cumhurbaşkanı ve eski cumhurbaşkanlarını da bu değişikliği görüşmeye davet etmiştir. Tusk ayrıca, dış politikaya dair tüm yetkilerin hükümette olması gerektiğini de belirtmiştir. Tusk’un bir devrim değil, siyasi sistemin düzeltilmesi olarak gördüğü açıklamaları bazı kesimlerce Almanya örneğinde olduğu gibi bir “başbakanlık sistemi” olarak yorumlanmıştır. 2010 yılında, anayasa değişikliği ile ilgili olarak bahsedilen önerilerine ek olarak Donald Tusk, özgür ve genel seçimlerle göreve gelen eski cumhurbaşkanlarının Senatonun doğal üyesi olması ve milletvekilleri ve senatörlerin sadece özel durumlarda dokunulmazlıktan yararlanabilmeleri gerektiği yönünde açıklamalarda bulunmuştur. 174 Anayasa gereği bu önerilerin hayata geçirilebilmesi için parlamentoda üçte iki çoğunluğun sağlanması ve genel olarak iktidar ile muhalefet siyasi parti gruplarının işbirliği gerekmektedir. 175 2010 yılında Başbakan ile birlikte aynı siyasi partiden gelen Komorowski’nin Cumhurbaşkanı olmasıyla anayasa tartışmaları azalmıştır. Öte yandan, Komorowski özellikle AB üyesi olarak Polonya’nın birlik içindeki faaliyet alanı noktasında cumhurbaşkanının ve hükümetin 173 Zoll, “Die polnische Verfassungsdebatte. Eine nützlich Übung”, s. 3-4. 174 “Chronik: Polen im Jahr 2010”, Bremen Üniversitesi Doğu Avrupa Araştırma Birimi İnternet Sitesi, http://www.laender-analysen.de/polen/chroniken/Chronik_po_2010_u.html, Erişim: 18.06.2013. 175 Reinhold Vetter, “Halbzeitbilanz der Regierung Tusk”, Bremen Üniversitesi Doğu Avrupa Araştırma Birimi İnternet Sitesi, http://www.laender-analysen.de/polen/pdf/PolenAnalysen62.pdf, Erişim: 16.06.2013, s. 3; Dethlefsen, “Politikblockaden und Kompetenzstreitigkeiten”, s. 3; “Tusk will Staatsoberhaupt Lech Kaczynski entmachen”, Polen Today İnternet Sitesi, http://www.polentoday. de/content/view/3291/44/, Erişim: 16.06.2013. Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 164 165 görev ve yetkilerinin anayasada daha açık hale getirilmesi gerektiğini dile getirmiştir. 176 2012’de Hukuk ve Adalet Partisi’nden ayrılan bir grup milletvekilin kurduğu Polonya Dayanışması Partisi lideri Zbigniew Ziobro ve Parti basın sözcüsü Patryk Jaki, Mayıs 2012’de Anayasa değişikliği teklif önerileri üzerine açıklamalarda bulunmuşlardır. Partinin önerisi özet olarak cumhurbaşkanını yürütme erkinde hâkim güç kılmakta -başkanlık sistemi-, Senatonun feshini, Sejm üye sayısının yarıya indirilmesini ve milletvekilli dokunulmazlığının kaldırılmasını içermektedir. 177 Ülke siyasetinde 1997 Anayasası sonrasında önemli bir yer edinen “Dördüncü Cumhuriyet” tartışmalarına kısaca değinmek gerekmektedir. Çalışmada bahsettiğimiz 1989 sonrası Üçüncü Cumhuriyet’in hukuki temellerini eleştiren ve Polonya devlet düzeninde esaslı değişikliklere işaret eden bu siyasi düşünceden ilk kez 1998 yılında siyaset bilimci ve yazar Rafal Matyja ve 2003 yılında sosyolog ve yazar Pawel Spiewak tarafından bahsedildiği görülmektedir. 2005 yılında seçim kampanyasında yukarıda bahsedilen Hukuk ve Adalet Partisi’nin de Anayasayı değiştirme bağlamında kullandığı bu Dördüncü Cumhuriyet kavramının argümanları kısaca bağımsızlığın ve Polonya’nın esas çıkarlarının, vatandaşların mülkiyetlerinin ve siyasi haklarının korunması ve hukuki güvenliğin garanti altına alınması etrafında toplanmaktadır. Anayasal kurumların, kamu yönetiminin ve eğitim kurumları gibi birçok alanın sorgulandığı bu kavram çerçevesinde çeşitli düşünceler ortaya konulmuştur. 2005 sonrası iktidarı ele geçiren, fakat 2007’den beri ana muhalefet partisi olarak görev yapan Hukuk ve Adalet Partisi, Dördüncü Cumhuriyet’i temelde Anayasanın tümden değiştirilmesi -başkanlık sistemini çağrıştıran güçlü bir cumhurbaşkanlığı ile güçlü bir devlet anlayışı ve yolsuzlukla sıkı bir mücadele- yolunda bir fırsat olarak görmektedir. 178 Bu fikrin çoğu taraftarı 1989 sonrası dönemi genel anlamda post-komünist dönem olarak algılamakta ve yolsuzluklarla bağdaştırmaktadır. Fikrin savunucuları 176 Vetter, “Analyse: Eine innenpolitische Bilanz der Regierung Tusk”. 177 “Chronik: Polen im Jahr 2013”. 178 Zbigniew Wilkiewicz, “Gibt es eine IV. Republik Polen?,” GESW “aktuelle ostinformationen”, Sayı 1 (2007), s. 4-5; Konrad Schuller, “Machtverhältnisse in Polen: Das Warschauer Königsdrama”, Frank- furter Allgemeine Zeitung , 09.07.2006, http://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/machtverhaelt- nisse-in-polen-das-warschauer-koenigsdrama-1358171.html, Erişim: 22.06.2013. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|