Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
242
243
Reuters. “Putin signs law to allow him to pick Russian governors”, 02.04.2013,  
http://www.reuters.com/article/2013/04/02/us-russia-elections-idUSB-
RE9310GR20130402, Erişim:25.06.2014.
Russia Votes.  “Results of Previous Presidential Elections”, http://www.russiavo-
tes.org/president/presidency_previous.php, Erişim:11.05.2013.
Russia Beyond the Headlines. “Russian constituent territories grow to number 
85, Federation Council to have 170 members”, 26.03.2014, http://rbth.co.uk/
news/2014/03/26/russian_constituent_territories_grow_to_number_85_fe-
deration_council_to_35378.html,Erişim:17.05.2014.
RT  News.  “Medvedev  endorses  law  on  direct  governor  elections”.  02.05.2012,  
http://rt.com/politics/endorses-law-direct-elections-405/, 
Eri-
şim:24.05.2014.
Rogoza,  Jadwiga.  “In  Putin’s  Shadow,  Dmitry  Medvedev’s  Presidency”,  2011,  
http://www.osw.waw.pl/sites/default/files/policy_briefs_26.pdf,
  Erişim:25.01.2014.
 . “Medvedev’s Government, Putin’s Ideas”, 2012, http://www.osw.waw.pl/
en/publikacje/eastweek/2012-05-23/medvedevs-government-putin-s-ideas, 
Erişim:06.03.2014.
Sağlam, Mühdan. Gazprom’un Rusyası, Rusya’da Bir Devletin Dönüşümü. Ankara: 
Siyasal Kitabevi, 2014.
Sakwa, Richard. Russian Politics and Society. New York: Routledge, 2008.
Sedelius,  Thomas.  “The  Tug-of-War  Between  President  and  Prime  Mi-
nisters,  Semi  Presidentialism  in  Central  and  Eastern  Europe”,  2006,  
http://oru.diva-portal.org/smash/get/diva2:136841/FULLTEXT01.pdf,  Eri-
şim:26.04.2014.
Sedelius, Thomas ve Olga Mashtaler. “Two Decades of Semi-Presidentialism:Is-
sues of Intra-Executive Conflict in Central and Eastern Europe 1991-2011”, 
2013,  http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/21599165.2012.7486
62, Erişim.26.04.2014.
Sell, Daniel James. “Vladimir Putin’s United Russia: The How and Why of Russia’s 
New  Party  of  Power”,  2008,  https://etd.ohiolink.edu/ap/10?0::NO:10:P10_
ACCESSION_NUM:osu1226594286#abstract-files 6, Erişim:16.05.2013. 
Shebaltseva,  Aleksandra.  “Is  Russia  a  Constitutional  Democracy?  Che-
cks  and  Balances  in  the  Russian  Constitutional  System”,  2008,  
http://www.etd.ceu.hu/2008/shebaltseva_aleksandra.pdf, 
  Erişim:17.04.2014.
Shevchenko, Iulia ve Grigorii V. Golosov. “Russia:The Executive in a Leading Role.” 
The Role of Government in Legislative Agenda
 içinde, Bjorn Erik Rasch, George 
Tsebelis ed., New York: Routledge,  2011, s.201-222.

---

Rusya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
242
243
SIDA. “Democracy Index 2011, Democracy Under Stress”, http://www.sida.se/
Global/About%20Sida/S%C3%A5%20arbetar%20vi/EIU_Democracy_In-
dex_Dec2011.pdf,  Erişim:09.04.2014. 
Smyth, Regina. “Beyond United Russia, The Kremlin’s Efforts to Engineer Ruling 
Majorities”, 2013, http://www.ponarseurasia.org/sites/default/files/poli-
cy-memos-pdf/Pepm_302_Smyth_Sept2013.pdf, Erişim:26.05.2014.
Şen, İlker Gökhan. Rusya Federasyonu Siyasal Sistemi. Eskişehir: Anadolu Üniver-
sitesi,  2004.
Troxel Tiffany A. Parliamentary Power in Russia. 1994-2001. New York: Palgrave 
Macmillan,  2003.
Uluslararası Şeffaflık Örgütü İnternet Sitesi. “Corruption Perceptions Index 2013”,  
http://www.transparency.org/cpi2013/results, Erişim: 21.01.2014.
White, Stephen.  Understanding Russian Politics. Cambridge: Cambridge Univer-
sity Press, 2011.
Whitemore,  Sarah.  “Parliamentary  Oversight  in  Putin’s  Neo-Patrimonial  State. 
Watchdogs  or  Showdogs”,  2010,  http://isites.harvard.edu/fs/docs/icb.to-
pic978083.files/Parliamentary%20oversight.pdf, Erişim:06.05.2013.
Zaznaev, Oleg. “The Presidentialization of a Semi-Presidential Regime:the Case of 
Russia.” Politics and the Ruling Group in Putin’s Russia içinde, Stephen White 
ed., New York: Palgrave Macmillan, 2008, s.27-42. 

---

---

Sonsöz
245
SONSÖZ
Kasım Erdem*
Tarihi geçmişi 1920’lere uzanan ve ilk kez Maurice Duverger tarafından 
1970’lerde  kavramsallaştırılan  yarı-başkanlık  sistemi  üzerindeki 
tartışmalar halen devam etmektedir. O kadar ki, akademisyenlerin tercih 
ettikleri  tanımla  bağlantılı  olarak  yarı-başkanlık  olarak  değerlendirilen 
ülke  listeleri  de  farklılık  arz  etmektedir.  Duverger  ve  Sartori’nin 
tanımlarını  sübjektif  kriterler  içermesi  hasebiyle  eleştiren  Elgie’nin 
anayasal kurguyu esas alan minimalist tanımı ise bugün itibariyle yaygın 
olarak  benimsenmiş  gözükmektedir.  Elgie’ye  göre,  anayasalarında  halk 
tarafından seçilen bir devlet başkanı ile parlamentonun güvenoyuna tabi 
hükümetin birlikte yer aldığı ülkeler, yarı-başkanlık modeline sahiptirler. 
Elgie’nin bu tanımına uygun 60’a yakın ülke bulunmaktadır.
Bu çalışmada, Fransa, Polonya ve Rusya’da yarı-başkanlık sisteminin 
hangi yasal zeminde ve nasıl işlediği ortaya konulmaktadır. Ülke örnekleri 
göstermektedir  ki,  farklı  bir  siyasi  tarihe,  siyasi  kültüre  ve  sosyo-
ekonomik yapıya sahip bu ülkelerde yarı-başkanlık sisteminin işleyişi de 
oldukça farklı mahiyet arz etmektedir. Çalışma yarı-başkanlık sisteminin 
Fransa, Polonya ve Rusya’da anayasal mimariye nasıl yansıdığını ve devlet 
başkanı, hükümet ve parlamento arası ilişkileri nasıl belirlediğini ortaya 
koymaktadır.  Dolayısıyla  ülkelerin  demokrasi  karneleri  üzerinden  bir 
değerlendirmede bulunarak ülkedeki sağlıklı yapının veya arzu edilmeyen 
durumun yarı-başkanlık sisteminden kaynaklandığını ileri sürmek veya 
faturayı  sadece  sisteme  kesmek  doğru  olmayacaktır.  Zira  farklı  siyasi 
tecrübelere, siyasi kültürlere ve ekonomik seviyelere sahip bu ülkelerde 
başka  modellerin  daha  iyi  veya  kötü  işleyeceğine  dair  bir  öngörüde 
bulunmak sağlıklı bir yaklaşım değildir. 
Çalışmayı sonuca bağlarken öncelikle erkler arası dengeleri belirleyen 
bazı  hususların  hukuki  zeminde  nasıl  düzenlendiği,  karşılaştırmalı  bir 
perspektifle  tekrar  hatırlatılacak,  daha  sonra  ise  Fransa,  Polonya  ve 
Rusya’da sistemin işleyişine dair genel değerlendirme yapılacaktır.
Yarı-başkanlık  sistemlerinde  esas  aktör,  başkanlık  sistemlerinde 
olduğu gibi devlet başkanıdır. Hatta o kadar ki devlet başkanının kişisel 
özellikleri,  yönetim  anlayışına  ve  diğer  aktörlerle  münasebetlerine 
yön  verebilmektedir.  Devlet  başkanının  yetkilerinin  yanı  sıra  hükümet 
ve  parlamentoyla  ilişkilerin  düzenleniş  şekli  ülkedeki  siyasi  pratikleri 
anlamamız  açısından  büyük  önem  arz  etmektedir.  Bu  bağlamda  devlet 
başkanı,  hükümet  ve  parlamento  arasındaki  güç  dengelerini  belirleyen 
belli  başlı  hususların  ülke  anayasalarında  nasıl  düzenlendiğini  bir  kez 
daha hatırlamak gerekmektedir.

---