Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.3. Parlamento-Hükümet İlişkileri
Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 228 229 %70 gibi önemli bir çoğunluğun oyunu almasına, ortaya koyduğu modern retoriği hayata geçirecek önemli yetkilere sahip olmasına rağmen, Putin’in sahip olduğu siyasi profil ve etki nedeniyle, Medvedev’in siyasi özerkliği oldukça kısıtlanmıştır. Kremlin idaresi, Putin’e yakın kişilerden oluşmaya devam etmiş ve Medvedev kendi kadrosunu oluşturmayı başaramamıştır. Hükümet ve parlamento üzerindeki denetimi kısıtlı kalmış, 133 görevde kaldığı sürece bakanları görevden alma yetkisini hiç kullanmamıştır. O kadar ki, devlet başkanı ve hükümet arasında Putin döneminde yapılagelen haftalık ol ağan toplantıları bile yapmaya muvaffak olamamıştır. 134 Bu nedenlerden dolayı bu dönemden “asimetrik tandem” olarak bahsedilmektedir. 135 Putin 2012 yılında üçüncü kez devlet başkanı seçilmiştir. Mayıs 2012’de tekrar başkanlık koltuğuna oturan Putin, 21 Mayıs’ta, Medvedev hükümetini atamıştır. Medvedev hükümetinde bakanların dörtte üçü değişmiş olsa da bakanların çoğu Putin hükümetinde ikinci kademelerde genellikle bakan yardımcıları olarak görev yapan kişilerden oluşmuştur. Putin hükümetinde görev yapan dışişleri ve savunma bakanları ise 133 Rogoza, “In Putin’s Shadow, Dmitry Medvedev’s Presidency”, s.10,11. 134 Rogoza, “In Putin’s Shadow, Dmitry Medvedev’s Presidency”, s.24. 135 Rogoza, “In Putin’s Shadow, Dmitry Medvedev’s Presidency”, s.28. Anayasa gereği iki dönemden fazla üst üste devlet başkanı seçilemeyen Putin, yerine Medvedev’i aday göstermiş; Medvedev, devlet başkanı seçildiğinde kendisi de başbakanlık görevini devralmıştır. Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 230 231 görevlerine davam etmişlerdir. Medvedev’in politik özerkliğinin kısıtlı olduğu ve Medvedev’in başbakanlığı ile birlikte hükümetin “tabi olan” rolüne geri döndüğü yorumları yapılmaktadır. Medvedev’in, 26 Mayıs 2012’de Birleşik Rusya Partisi’nin başkanlığına seçilmesi de bu görüşü güçlendiren bir gelişmedir. 136 5.3. Parlamento-Hükümet İlişkileri Rusya’da “temsil ve yasama organı” olarak tarif edilen Federal Meclis’in hükümet üzerindeki denetim ve gözetim yetkisi ve bu yetkinin mahiyeti Anayasa’da açıkça belirtilmemektedir. Buna rağmen Parlamento; soru, gensoru, meclis araştırması gibi de facto denetim mekanizmalarını kullanabilmektedir. 137 Rusya Anayasası’na göre, Parlamento çoğunluğuna dayanması gerekmeyen hükümet, göreve başlarken Duma’dan güvenoyu almak durumundadır. Duma ayrıca, dilediğinde güvensizlik oyu vererek görevdeki hükümeti düşürebilme yetkisine sahiptir. Ancak bu yetkilerini hayata geçirebilen bir Duma, feshedilme tehlikesiyle karşı karşıya kalacaktır. Bu durum böyle bir tehdidi göğüsleyip yeni bir seçimi göze alamayacak olan Duma üyelerini ciddi şekilde kısıtlamaktadır. 138 Anayasa’da öngörülen prosedür göz önüne alındığında Duma’nın güvensizlik mekanizması ile hükümeti düşürmesi pratikte neredeyse imkansızdır. Kısaca, “Parlamento- Devlet Başkanı İlişkileri” başlıklı bölümde aktarılan somut örneklerde de görüldüğü gibi hükümetin varlığı, Duma çoğunluğunun desteğine bağlı görünse de Anayasada öngörülen süreç nedeniyle güvensizlik oylarının çöpe gitme ihtimali oldukça yüksektir. 139 Parlamentodaki çoğunluğun hükümet içerisinde temsil edilmesi gibi hukuki bir zorunluluğun bulunmaması, siyasi aktörlerin davranışlarını da ciddi şekilde etkilemektedir. Hükümet üyeleri devlet başkanı tarafından neredeyse tek taraflı irade ile atanmakta ve Duma’daki siyasi 136 Jadwiga Rogoza, “Medvedev’s Government, Putin’s Ideas”, 2012, http://www.osw.waw.pl/en/publi- kacje/eastweek/2012-05-23/medvedevs-government-putin-s-ideas, Erişim:06.03.2014. 137 Thomas F. Remington, “Separation of Powers and Legislative Oversight in Russia”, Trends in Parlia- mentary Oversight içinde, Riccardo Pelizzo, Rick Stapenhurst David Olson ed., (Washington: World Bank Institute, 2004), http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/TrendsinParliamentar- yOversight-FINAL.pdf, Erişim:06.05.2013, s.10. 138 Sakwa, Russian Politics and Society, s.115. 139 Shebaltseva, “Is Russia a Constitutional Democracy? Checks and Balances…”, s.33. Rusya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 230 231 partilerin hükümetin oluşumuna katkısı gerekmemektedir. 140 Bu durum, hükümetleri iktidarda tutmak için gerekli çoğunluğu sağlamak zorunda kalmayan partiler arasında dayanışmanın gelişmesini ve parlamentonun bilgi edinme kapasitesini kullanılmasını engellemektedir. 141 Hükümetin fiilen tek taraflı olarak devlet başkanı tarafından atanıyor, görevden alınıyor ve yönetiliyor olması, parlamentonun marjinalleşmesine neden olmaktadır. Hükümetin politikaları söz konusu olduğunda doğrudan sorumluluk üstlenmekten kaçınan Parlamento ise, göstermelik suçlamalar dışında bir etkiye de sahip değildir. 142 Parlamentonun hükümet üzerinde sahip olduğu ve Anayasa’da yer alan en önemli denetim mekanizması Federal Meclisi oluşturan her iki kanadın üyelerinden oluşan Hesap Kuruludur. Kurulun görevi, federal bütçenin uygulamalarını denetlemektir (m.101/5). Federal Meclis, Kurulun federal hesaplar hakkında hazırladığı yıllık raporları görüşür. Ancak Kurulun ortaya koyduğu önerilerin hiçbir bağlayıcılığı bulunmamaktadır. 143 1995- 2000 yılları arasında 3000’e yakın denetim yapan Kurulun raporları, medyada sıklıkla yer bulmasına rağmen bürokrasi üzerinde gözle görülür bir etkiye sahip değildir. 144 Duma üyeleri “hükümet saati” adı verilen süre içerisinde bakanlara ve kamu görevlilerine soru yöneltebilmektedir. Duma, teamül gereği araştırma komisyonları kurabilmektedir. 145 Kimi durumlarda komisyon raporlarının, doğrudan olmasa bile dolaylı bir şekilde, bürokrasi içerisindeki mücadelede siyasi gayelerle kullanıldığı görülmektedir. Remington ’a göre, bu mekanizmaların parlamentonun, yürütmedeki olumsuzlukları denetleme veya yürütmeyi hesap verebilir kılma 140 Kremlin yanlısı Birleşik Rusya Partisi’nin Duma’da ezici çoğunluğa sahip olduğu 2008’de 22 hükü- met üyesinin sadece 3’ü bu partinin üyesiydi. (Jane Handerson, The Constitution of the Russian Fede- ration, A Contextual Analysis , (Oxford and Portland: Hart Publishing, 2011), s.131). 141 Sakwa, Russian Politics and Society, s.114. 142 Remington, “The Russian Federal Assembly, 1994-2004,” s.122. 143 Handerson, The Constitution of the Russian Federation, A Contextual Analysis, s.182. 144 Remington, “Separation of Powers and Legislative Oversight in Russia,” s.10. 145 Bu komisyonlardan birisi, 2004 yılında Beslan’da meydana gelen ve çoğu çocuk yaklaşık 300 kişinin ölümüyle sonuçlanan okul baskını sonrasında kurulmuştur. Duma ve Federasyon Konseyi üyelerin- den oluşan bu komisyon, iki yıl süren araştırmaları neticesinde bir rapor hazırlamış ve raporda, güvenlik güçlerine yönelik kayda değer hiçbir eleştiri yer almazken güvenlik güçlerinin ellerinden geleni yaptıkları belirtilmiştir. Oysa Komisyonun çalışmaya başladığı ilk aylarda, kamuoyunun şid- detli beklentileriyle doğru orantılı olarak, komisyon üyelerinin güvenlik güçlerine yönelik şiddetli eleştirileri basında yer almıştır. Remington, eleştirilerin Komisyon raporuna yansımamasını Putin idaresinin parlamenterler üzerindeki baskısıyla açıklamaktadır. (Remington, “Putin, Parliament, and Presidential Exploitation of the Terrorist Threat,” s.228). Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|