Polonya
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı
108
109
10 Nisan 2010’da, Cumhurbaşkanı Lech Kaczynski ve eşi ile beraber
birçok milletvekili ve üst düzey yetkilinin bulunduğu uçağın Rusya’nın
Smolensk kentinde düşmesi sonucu 96 kişinin yaşamını yitirmesi dünyada
büyük yankı uyandırmıştır.
17
2015 yılında, Hukuk ve Adalet Partisi’nden cumhurbaşkanı seçilen
Andrzej Duda ve milletvekili seçimleri sonrası aynı partiden Beata
Szydło’nun başkanlığını yaptığı hükümet görevine devam etmektedir.
4. ANAYASAL ORGANLAR
1997 Anayasası hazırlanırken anayasa koyucunun genel anlamda şu
hususları göz önünde bulundurduğu söylenebilir: Demokratik devlet
olarak Polonya gelenekleri ile tutarlılığı gözetmek; 1926-1939 otoriter
döneminin ve 1944-89 Sovyet etkisi altındaki dönemin olumsuz siyasi
mirasını bertaraf etmek; özellikle insan ve yurttaş hakları ve özgürlükleri
bağlamında Avrupa’nın demokratik ve liberal siyasi eğilimine vurgu
yapmak ve 1989 sonrası politik sistemin pozitif ve negatif tecrübelerini
dikkate almak.
18
Yaklaşık sekiz yıl süren yeni anayasa hazırlıkları 1997 parlamento
seçimleri öncesinde nihayete erdirilebilmiştir. Yedi farklı anayasa taslağı
üzerinde müzakereler yürüten anayasa komisyonunun çalışmalarında
özellikle üç konu üzerindeki tartışmalar ön plana çıkmıştır. Bunlardan ilki
güçlü bir başkanlık mı yoksa parlamenter sistemin mi hayata geçirileceği
tartışmasıdır. Demokratik Sol İttifak ile Polonya Köylü Partisinin
oluşturduğu koalisyon, önceki yıllarda yaşanan siyasi krizlerden yola
çıkarak Cumhurbaşkanı Lech Walesa’nın yetkilerinin olabildiğince
kısılmasını istiyordu. Fakat 1995 sonlarında Demokratik Sol İttifak
lideri Aleksander Kwasniewski’nin cumhurbaşkanı seçilmesi ile birlikte
koalisyon bu tutumundan vazgeçmiştir. Tartışmaların ikinci odak noktası,
sosyal hakların kapsamı
konusunda liberal görüşe sahip olanlar ile
devletin bu konuda belirleyici rol almasını savunanlar arasında gelişmiştir.
Tartışmaların en şiddetlisi ise
kilisenin fonksiyonu ve dini özgürlükler
üzerinde olmuştur. Burada dikkat çeken, yeni Polonya devletinin dünya
17
Uçakta 7 kişilik mürettebat ve 89 delegasyon üyesi bulunmaktaydı.
18
Piotr Winczorek, “The Polish constitutional system and the law making process,”
Democracy in Po-
land 1989-2009: Challenges for the future
içinde, Jacek Kucharczyk ve Jaroslaw Zbieranek ed. (Varşo-
va: The Institute of Public Affairs Yayını, 2010), s. 14.