Arı-başkanlık sistemi, gerek terminoloji gerekse ülkelerin sınıflandırılması bakımından
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.1.2. Senato
Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 114 115 m. 199) seçer. 36 Ulusal Yargı Konseyine 37 de milletvekilleri arasından dört üye seçerek gönderir (Any. m. 187). Sejm’in Organları Anayasa, Sejm’in iç yapılanması ve çalışma usulü gibi birtakım düzenlemelerin kendisinin kabul edeceği bir içtüzükle belirleneceğini ifade etmektedir (m. 112). Günümüze kadar sayısız değişikliğe uğrayan 1992 tarihli Sejm İçtüzüğü’ne göre, Sejm’in organları olarak meclis başkanı, başkanlık divanı, danışma meclisi ve komisyonlar öngörülmüştür. Meclis başkanı, yeni seçilen Sejm’de en az 15 üyenin önerisi ile üyelerinin en az yarısının hazır bulunduğu oturumda salt çoğunlukla seçilir. Meclis başkanının, Sejm’i dışarıda temsil etme ve Sejm’in işleyişine ve organizasyonuna dair görev ve yetkileri temel olarak Anayasa’nın 110’uncu maddesi ile içtüzük ve diğer mevzuatla düzenlenmiştir. Meclis başkanı ve başkanvekillerinden müteşekkil başkanlık divanının, meclisin faaliyetleri ile ilgili olarak haftalık oturumları planlama, komisyonlar 36 “Functions of the Sejm”. 37 Konseyin bileşimi şu şekildedir: 1.Yargıtay birinci başkanı, Adalet bakanı, Danıştay başkanı, cumhur- başkanınca atanan bir kişi, 2. Yargıtay, genel, idari ve askeri mahkemeler arasından seçilen 15 hâkim, 3. Sejm tarafından milletvekilleri arasından seçilen 4 üye ve Senato tarafından senatörler arasından seçilen 2 üye (Any. m. 187). Temsilciler Meclisi (Sejm) Genel Kurulu Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 116 117 arası işbirliğini sağlama ve faaliyetlerin eşgüdümü gibi çeşitli görevleri bulunmaktadır. Divanın en önemli görevlerinden birisi, Sejm İçtüzüğü’nü yorumlama (İçtüzük ve Milletvekili İşleri Komisyonuna danıştıktan sonra) ve böylece bağlayıcı yorum/karar ortaya koymaktır. Danışma Meclisi, bağlayıcı olmayan tavsiye kararları alan bir organ olarak Parlamentonun çalışmalarına dair özellikle genel kurul çalışma programının taslağını oluşturma, Sejm oturumlarının gündem taslağını oluşturma ile Sejm faaliyetleri ve iş akışı konusunda siyasi parti grupları arasında eşgüdüm sağlama gibi bazı görevler üstlenmiştir. Üyeleri arasında Sejm başkanı, başkanvekilleri, siyasi parti grup başkanı veya başkanvekilleri bulunmaktadır. 38 Komisyonlar ağırlıklı olarak yasama sürecinde genel kurulda tartışmaya açılacak konuların önceden müzakere edildiği yardımcı organlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca Sejm’in denetim faaliyeti ile bağlantılı olarak komisyonlar, çeşitli kamu kurumlarının, yerel yönetimlerin ve diğer kamu kuruluşlarının kanunları ve parlamento kararlarını uygulamasına ilişkin denetimde de bulunur. Daimi komisyonlar usul gereği bakanlık teşkilatlarına göre düzenlenir ve her yasama döneminde sayıları değişir. Komisyon üyeleri yasama döneminin başında belirlenmekte olup her komisyonun üye sayısı 20 ilâ 42 arasında değişmektedir. Uygulamada, komisyon üyelerinin belirlenmesinde siyasi parti gruplarının parlamentoda temsil oranları dikkate alınır. 39 Komisyonlar daha etkin çalışabilmek için alt komisyonlar kurabilir ve görüşlerini almak üzere ilgili konuda uzmanları komisyona davet edebilir. Ayrıca her yasama döneminde daimi komisyonlar dışında belli görevleri yerine getirmek üzere olağanüstü komisyonlar ve soruşturma komisyonları da kurulabilmektedir. 40 4.1.2. Senato Yasama erki, Sejm ile birlikte Senato tarafından kullanılmaktadır (Any. m. 10/2 ve 95/1). 100 senatörün tamamı dört yıllığına, doğrudan ve gizli seçimlerle dar bölge seçim usulüne göre seçilirler. Senato üyeliğine seçilebilmek için en az 30 yaşında olmak gereklidir. Yasama dönemi Sejm’e 38 “Sejm bodies”, Sejm İnternet Sitesi, http://opis.sejm.gov.pl/en/organysejmu.php, Erişim: 08.06.2013. 39 Üç komisyonun kendilerine dair düzenlemeleri olup üye sayıları da buna göre değişmektedir: İstih- barat Komisyonunun 9, AB İşleri Komisyonunun 45, Milletvekili Etik Komisyonunun 6 üyesi bulun- maktadır. (Ziemer, Das politische System Polens, s. 43). 40 Ziemer, “Das Zweikammer-Parlament: Sejm und Senat”; “Sejm bodies”. Polonya TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı 116 117 paralel düzenlenmiştir. Böylece Sejm’in erken seçime gitmesi Senatonun da otomatik olarak yeniden seçilmesini gerekli kılmaktadır. Senatonun iç yapılanması (başkan, başkanlık divanı, danışma meclisi, siyasi parti grupları, komisyonlar vs.) Sejm’e uygun olarak düzenlenmiştir. 41 Senatonun önemli yetkilerinin başında kanun teklifi verme yetkisi gelmektedir. İkinci önemli görevi ise Sejm’den gelen kanun teklif ve tasarılarını normal hallerde 30 gün, ivedi kanun olması durumunda ise 14 gün içerisinde inceleyerek Sejm’e tekrar göndermektir. Senato bir kanuni düzenlemeyi kabul edebilir, değiştirebilir ya da reddedebilir. 42 Senato, cumhurbaşkanına devlet için özel önem taşıyan konuları ülke genelinde halkoylamasına götürebilmesi için yetki verebilmektedir. Ayrıca, bazı ulusal kurumlara üye seçebilmekte/atayabilmekte ve bunları görevden alabilmektedir. Bunlardan bazıları şöyledir: Ulusal Yargı Konseyi’ne kendi üyeleri arasından iki kişi seçer ve bu kişileri görevden alır; Vatandaş Hakları komiseri ve Yüksek Denetleme Kurulu 41 Ziemer, “Das Zweikammer-Parlament: Sejm und Senat”. 42 Halkın iradesini yansıtması açısından özellikle 1989 seçimlerinde önemli bir yeri bulunan Senato- nun 1992 Küçük Anayasasına kadar geri gönderdiği kanunlar Sejm tarafından ancak üçte iki gibi yüksek bir çoğunlukla reddedilebilirken, artık salt çoğunlukla reddedilebilmektedir. (Ziemer, “Das Zweikammer-Parlament: Sejm und Senat”; “Der Senat im System der Verfassung”, Polonya Senatosu İnternet Sitesi, http://ww2.senat.pl/k7eng/historia/n/n02senatwsystemie.pdf, Erişim: 08.06.2013, s. 2). Senato Genel Kurulu Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|