CAPPADOCIA JOURNAL OF HISTORY AND SOCIAL SCIENCES VOL.13-october 2019
ISSN-2199-353X
Online only at http://www.cahij.com/
8
Tang ile uyumlu ilişkiler sürdüren Silla, kısa zamanda vergi veren bir devlet haline gelmiştir. 8. ve 9.
yüzyıl boyunca Silla Korelileri, sıkı bir şekilde kendi öz kültürlerini korurken yoğun bir şekilde Tang
modeli siyasi ve yasal kurumlarını alıntılayarak Çin kültürünü benimseme konusundaki çabalarını da
iki katına çıkarmıştır (Lew, 2000: 9).
Birleşik Silla döneminde Budizm devlet dini olarak kabul edilmiş ve toplumun hem üst hem de
alt sınıflarından büyük ilgi görmüştür. Kyongju
18
’daki her ikisi de 751 yılında yapılmış olan
Sokkuram
19
ve Bulguksa
20
Tapınağı, zirvesinde olduğu dönemlerde Silla’nın
Budist kültüründeki
görkeminin kanıtıdır. 682’de Ulusal Konfüçyüs Okulu
21
’nun kurulmasından da anlaşılacağı üzere Silla
hükümdarları tarafından Konfüçyüsçülük de ilgi görmüştür. Birleşik Silla döneminde birçok Silla
bilgini, rahibi ve tüccarı dini hakikat, ün ve servet arayışı içinde, Tang Hanedanlığının Çinli
olmayanlara karşı yürüttüğü kozmopolit politikadan yararlanarak Çin’e seyahat etmiştir. Tang’ın
başkentindeki Silla rahiplerinden biri olan Hyech’o
22
, 8. yüzyıl başlarında Budist ilkeleri arayışı
içerisinde Hindistan’a seyahat etmiş ve ünlü seyahatnamesi
Beş Hint Ülkesine Yolculuk Hikâyesi
23
ni
yazmıştır. 10. yüzyılda Koreli bir tüccar-maceracı olan Chang Po-go
24
, Shandong
25
Yarımadası’nda bir
servet kazanarak Sarı Denize hâkim olan çok zengin bir tüccar olmuştur.
18
Kyongyu: Bkz. bu makale dipnot no: 17, Gyeongju maddesi (Kim, 2017: 169).
19
Sokkuram (Seokguram) Tapınağı: Silla döneminde (M. S. 668-935) inşa edilen tapınak Bulguksa Tapınağı ile
yan yanadır. Seokguram Tapınağı çeşitli mimari, matematiksel özelliklere sahip Budist taş sanatını temsil eden
Antik Kore Silla Hanedanı’nın en önemli alanıdır. Evrensel değeri ve Kore Budist kültürünü dünya çapında
temsil eden bir şaheser olması nedeniyle Aralık 1995’te Unesco tarafından Dünya Mirası Listesi’ne dâhil
edilmiştir (Park; Kim, 2017: 379 -384).
20
Bulguksa Tapınağı: Olağanüstü öneme sahip dini mimari bir kompleks olan tapınak 774 yılında inşa
edilmiştir. Taştan terasların üzerinde çok sayıda ahşap binadan oluşmakta ve aynı
zamanda da bir Budist
tapınağıdır. Ancak asit yağmurları, hava kirliliği, Doğu Denizi’nden gelen yoğun tuz içeren hava ve taşların
yüzeyinde zamanla oluşan yosunlar tapınağın yapısını tehdit etmektedir. Bu durum ise yetkililer tarafından
izlenmekte olup, gerekli önlemler alınmaktadır.
21
Ulusal Konfüçyüs Okulu: Konfüçyüs azizleri, kraliyet tarihi ve krallar hakkında bilgiler öğretilmektedir.
Budizm’in Konfüçyüs doktrini tarafından kötü şekildeki değerlendirilmesinden
itibaren üst düzey resmi
yetkililerin ortaya çıkan ağır yaptırımlarından dolayı Konfüçyüs Akademisi Budist tapınağına
dönüştürülememiştir (Han, 2014: 178). Joseon Dönemi (1392-1910) süresince Kore siyasetinde heteronomik
gücü temsil etmiştir. Ayrıca okul çift yönlü eğitime sahip oluşu, bürokrat ve en parlak
öğrencileri bir araya
getirmesinin desteğiyle farklı fikirlere sahip uygar bir toplumun oluşumuna yardımcı olmuş; böylelikle de
öğrenim ve hanedanlık ideolojisi yönetimini muhafaza ederek en üst seviyede bir eğitim kurumu olmayı
sürdürmüştür (Han, 2014: 185).
22
Hyecho (Hye Ch’o): Kore doğumlu,
Silla rahiplerinden Hyecho, 724 yılı civarında denizyolu ile Çin’den
Hindistan’a gitmek üzere yola çıkmış ve üç yılın ardından karayolu ile Çin’e dönmüştür. Söz konusu üç yıl
içerisinde ise modern dönem öncesi bile hiç bir Budist rahibin dahi gidemeyeceği kadar uzağa seyahat etmiştir
(Lopez, 2017: XV).
23
Beş Hint Ülkesine Yolculuk Hikâyesi: Kore bir Budist rahip olan Hyecho’nun 8. yüzyılda ülkesi Çin’den
Hindistan’a yolculuğunu konu alan günlüğünden esinlenilerek yazılan bir kitaptır. Kitapta, döneme ait İpek Yolu
toplumları, Orta Asya’daki siyasi durumlar ve Hindistan’daki Budist eyaletler konu edilmiştir. Hyecho ayrıca
bölgede bu süreçteki Müslüman kültürünün etkisinden de bahsetmiştir. İngilizce ’ye çevrilmiş olan eser, Hint ve
Orta Asyalı tarihçiler kadar Budizm’in tarihine genel anlamda ilgi duyan kesimin dikkatini çekmektedir (Hye
Ch’o, ty: sy).
24
Chang Po-go (?-846): İsmi, 9. yüzyılın başlarında Kore’nin doğu Asya’daki denizcilik egemenliği ile
eşanlamlı olan gezgin ve tüccar prenstir. Bir zamanlar Çin, Kore ve Japonya arasındaki
okyanus ticaretini
kontrol altında tutan ve sayısı 10 bini geçen mürettebata sahip olan özel bir donanma kurmuştur. 837 yılında
ülkedeki taht mücadelesinde yer almıştır. Öldüğü, daha doğru bir ifadeyle cinayete kurban gittiği tarih her ne
kadar geleneksel olarak 846 olarak verilse de, olayın bunun birkaç yıl öncesinde gerçekleşmiş olması
muhtemeldir (www. britannica.com)
25
Shandong Yarımadası: Shandong, Çin’in kıyı bölgesidir. Yarımada Sarı Deniz ve Bahai Denizi ile karşı
karşıya olup, Sarı Nehir Deltası’nı da içermektedir. Sarı Nehir’e uzanan oldukça bereketli bir araziye sahiptir.
CAPPADOCIA JOURNAL OF HISTORY AND SOCIAL SCIENCES VOL.13-october 2019
ISSN-2199-353X
Online only at http://www.cahij.com/
9
Daha önceki hiçbir hanedanlıkta Koreliler, Silla Korelilerinki kadar Doğu Asya’da adlarını
duyuramamışlardı. 10. yüzyıldan sonra hem Çin hem de Kore sınırlarının dışındaki dünyaya karşı
daha içe dönük bir politika benimsemişlerdir (Lew, 2000: 11).
Kore tarihinde varlığını en çok sürdüren hanedanlık
olan Silla, yarımada üzerinde zengin ve
yoğun bir hâkimiyet sürmüş ancak dokuzuncu yüzyılın ortalarına doğru zayıflamaya başlamıştır.
Krallığın gerilemesi kısmen kemik sınıfı sistemiyle ilgili zorluklardan kaynaklı idi. Dokuzuncu
yüzyılın sonlarına doğru Silla, Geç Bekje (892-936), Geç
Koguryo (901-918) ve Birleşik Silla olarak
tanımlanan üç bölge arasındaki mücadeleyi içeren bir iç savaş durumuna girmiştir. Toplu olarak bu üç
yapı ‘
Geç
Üç Krallık
’ olarak bilinmektedir. Sonraki Koguryo’nun devlet başkanlığı yapan ve nüfuzlu
bir
general olan Wang Kon
26
(Kral Taejo, 918-943) ise bu kargaşalı dönemin (892-936) nihai galibi
olmuştur (Lew, 2000: 13).
Dostları ilə paylaş: