Aşıq Şəmşirin anadan olmasının

 

 

 

 

73 

Yaman,  Mehmet  (Çev.)  (2000):  Buyruk  Alevi  İnanç-

İbadet ve Ahlak İlkeleri, Mannheim, Mannheim Alevi Kültür 

Merkezi Yayınları. 

Yavuz, M. Hakan (1999): “Alevîlerin Türkiye’deki Med-

ya Kimlikleri: “Ortaya Çıkış”ın Serüveni”, Tarihî ve Kültürel 

Boyutlarıyla  Türkiye’de  Alevîler  Bektaşîler  ve  Nusayrîler, 

İstanbul, Ensar Neşriyat, s. 57-87. 

Yetişen, Rıza (1986): Tahtacı Aşiretleri (Adet, Gelenek 

ve Görenekleri), İzmir - Narlıdere, y.b.. 

Yılmaz,  A.  (1948):  Tahtacılarda  Gelenekler,  Ankara, 

CHP Halkevi Neşriyatı. 

 

Ali Yaman 

FROM PAST TO PRESENT 

KIZILBASH-ALEVIS INSTITUTE  

OF DEDELIK AND ASUGLUG 

Summary:  The  society  Dedelik  as  one  of  the  basic 

societies within Alevism has been realising important deeds for 

centuries.  Such  structure  created  by  Dede  families  has  been 

known as Ocakzadelik within Alevi traditions. It also protected 

Alevis  from  outside  world  and  gained  the  role  of  managing 

societal  organizations,  resolving  problems  of  the  society  as 

well  as  contained  religious,  educational,  juridical,  social  and 

even  medical  roles.  Forthis  reason  it  is  of  great  importance  in 

understanding  Alevism.  Recent  20-30  years  have  been 

witnessing that the researches on the society Dedelik and ocak 

have  been  increasing  in  parallel  with  the  researches  on 

Alevism. However still researches on society Dedelik have not 

been  deepened,  due  to  the  fact  that  it  comes  from  oral  tradi-

tions  in  rural  areas.  The  society  Dedelik  besides  its  religious 

functions  is  connected  to  ashug  traditions  as  well.  Some  of 

---

 

 

 

 

74 

dedes  had  the  role  of  ashug  among  folk.  Dedelik  has  the 

characteristic of spiritual guide thus turning ashug activity into 

spiritual one. Great leaders and poets such as Pir Sultan Abdal, 

Kul  Himmet,  Kul  Huseyin  gained  legendary  characteristic 

among  Alevis  since  they  were  both  ashugs  and  dedes.  The 

paper  first  of  all  deals  with  Alivism  and  the  place  of  society 

Dedelik  within  Alevism  later  on  talking  about  the  functions, 

characteristic features of Dedelik and discussing the creation of 

society of  Dedelik within historical processes and its relations 

with Ashug traditions. 

Key words: The tradition of ashug, alevilik, dedelik 

 

Али Яман 

ОТ ПРОШЛОГО К НАСТОЯЩЕМУ 

КЫЗЫЛБАШ-АЛАВИТОВ ФУНКЦИЯ ИНСТИТУТА 

ДЕДЕЛИСТВО И АШЫГСТВО (АШЫГЛЫГ) 

Резюме:  Общество  деделик  одна  из  основных  об-

ществ  в  алевизме  был  реализация  важных  дел  в  течение 

столетий.  Такая  структура,  созданная  семьями  Деде  была 

известна  как  Очагзаделик  в  традициях  Алеви.  Он  также 

защищен  от  алеви  внешнего  мира  и  получило  роль  уп-

равления  социальными  организациями,  для  разрешения 

проблем  общества,  а  также  содержащие  религиозные,  об-

разовательные,  юридические,  социальные  и  даже  меди-

цинские  роли.  По  этиму  причином  она  имеет  большое 

значение  для  понимания  алевизм.  Последние  20-30  лет 

свидетельствуют,  о  том  что  исследования  об  обществе  и 

Деделикстве  Oчaге  ростли  параллельно  с  исследованиями 

на алевизм. Однако до сих пор исследования по обществу 

Деделик не углубились, связаны с тем, что оно происходит 

из  устных  традиций  в  сельской  местности.  Деделик 

---

 

 

 

 

75 

общества  помимо  своих  религиозных  функций  связан  с 

ашыгской  традицией.  Некоторым  из  Деде  выпала  роль 

ашыга среди народа. Деделик имеет характеристику духов-

ного наставника, тем самым превращая ашыгскою деятель-

ность  в  духовную.  Великие  лидеры  и  поэты  ,  такие  как 

Пир Султан Абдал, Куле Гиммет, Куль Хусейн получил и 

легендарные  характеристики  среди  алавитов,  так  как  они 

оба  были  ашыгов  и  Деде.  В  первую  очередь  имеет  дело 

алевизм  и  место  в  обществе  Деделик  позже  говорить  о 

функциях,  характерных  чертах  Деделик  и  обсуждение 

создания общества Деделик в исторических процессах и ее 

отношения с ашыгской традицей. 

Ключевые  слова:  ашыгская  традиция,  aлевилик, 

Деде. 

---

 

 

 

 

76 

Almaz HƏSƏNQIZI 

Bakı Dövlət Universiteti 

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent 

[e-mail]

 

 

QOPUZ AZƏRBAYCAN MÜHACİRƏT 

FOLKLORŞÜNASLIĞINDA 

 

Özət:  Azərbaycan  aşıq  sənəti  mühacirət  folklorşünaslı-

ğının daim diqqət mərkəzində olmuşdur, hətta qürbətə düşmüş, 

vətən həsrəti çəkən bu insanlar, belə demək mümkündürsə, bu 

yaradıcılıq sahəsinin tədqiqindən əvvəl, ilk günlər xalq ədəbiy-

yatından, xüsusən ozan sənətindən təskinlik ala bilmişlər.  

Ozan-aşıq  sənətinin  təşəkkülü,  inkişafı  və  dünya  mədə-

niyyətinə təsirilə bağlı mühacirətdə tədqiqat aparanlar arasında 

Məmməd  Sadıq  Sənanın,  Mehmet  Şakir  Ülkütaşırın,  Əhməd 

Cəfəroğlunun,  Mirzadə  Mustafa  Fəxrəddinin,  Mustafa  Haqqı 

Türkəqulun,  Səlim  Rəfiq  Rəfioğlunun,  Xavər  Aslanın,  Əbdül-

vahab  Yurdsevərin  və  başqalarının  fəaliyyəti  təqdirəlayiqdir. 

Onlar  həm  qopuzun  yaranma  tarixi,  yayılma  arealı,  həm  də 

ayrı-ayrı  aşıqların  həyatı  və  yaradıcılığı  ilə  bağlı  tədqiqatlar 

aparmış,  onların  əsərlərini  toplayaraq  tərtib  etmiş,  nəşrinə  və 

təbliğinə nail olmuşlar. 

Mühacir ziyalılar yalnız dövlət və kültür istiqlaliyyətinin 

birlikdə  xalqın  azadlığına  gətirəcəyinə  əminliyini  bildirmiş 

əgər bu iki mühüm amil bir-birindən təcrid edilərsə, hürriyyətin 

tam olmayacağına inanmışlar. Onların bu fikrinin doğruluğunu 

bütün  zamanlarda  yaranan  ədəbi  əsərlər  sübut  etmişdir,  çünki 

bir  çox  hallarda,  o  cümlədən  yaxın  keçmişimizdə  –  sovet 

dövründə  dövlət  istiqlaliyyətinin  olmaması  öz  təsirini  kültür 

sahəsində də göstərmişdir. 

---