Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016
Yüklə 16,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sonuç ve Öneriler
Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1529
Foto 48: Kırgızların ve bütün Türk Dünyası’nın millî ve efsanevi kahramanı “Manas”ın Manas Üniversitesindeki konferans salonlarından birinin duvarındaki resmi 1530 * TAED
57
Cengiz ALYILMAZ
Foto 49: Manas Üniversitesindeki duvar resimlerinden birinin görüntüsü
Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesindeki Eski Türk Kültür ve Uygarlığı İle İlgili Eserler Üzerine TAED
57* 1531
Sonuç ve Öneriler: Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki tarihî kardeşliğin ve dostluğun nişanesi olarak 30 Eylül 1995 tarihinde kurulan Kırgızistan - Türkiye Manas Üniversitesi, bugün gelinen noktada kuruluşunun 20. yılını geride bırakmış; eğitim öğretim faaliyetlerinin yanı sıra bilim, kültür ve sanat alanlarında da Orta Asya coğrafyasının marka üniversitelerinden biri hâline gelmiştir. Manas Üniversitesinin seçkin akademik kurumlar arasında yer almasında verilen eğitim ve öğretimin kalitesinin, modern eğitim öğretim ortamlarının ve nitelikli insan kaynaklarının rolü büyüktür. Manas Üniversitesinde sürdürülen çağdaş eğitim ve öğretim anlayışının gereği olarak öğretim üyeleri ve öğrencilerin katılımıyla arkeolojik kazılar ve yüzey araştırmaları gerçekleştirilmekte; ortaya çıkarılan eserler de üniversite bünyesinde oluşturulan Arkeoloji - Etnografya Müzesinde sergilenmektedir. Manas Üniversitesi Arkeoloji - Etnografya Müzesinde eski Türk yaşayış ve inanışının ürünü Saka, Hun, Avar, (Kök)türk, Uygur, Kırgız, Karahanlı… dönemlerine ait birbirinden değerli pek çok eser bulunmaktadır. Ancak üniversiteye getirilen bazı eserler (taş babalar) Arkeoloji - Etnografya Müzesinin mevcut binasının yetersiz olması sebebiyle açık alanlarda örtüsüz ve korunaksız olarak muhafaza edilmektedir. Bu sebeple:
Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi bünyesinde son derece isabetli ve anlamlı bir şekilde kurulan Arkeoloji - Etnografya Müzesi için (içinde teşhir salonlarının, laboratuvarların, çalışma odalarının, konferans salonlarının… bulunduğu) özel bir mekân oluşturulmalıdır.
albümleri ve katalogları hazırlanmalıdır.
Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesinde eski Türk dili, Türk tarihi, Türk kültür ve medeniyeti, Türk arkeolojisi, Türk antropolojisi ve etnolojisi ile ilgili bilimsel araştırma projelerine ağırlık verilmeli; anılan konularda araştırma ve incelemeler yapan bilim adamları desteklenmelidir. Bu bağlamda üniversitede 2004 yılında başlatılan ve alt yapısı tamamlanan “Orta Asya’daki Kültür ve Uygarlıkların Araştırılması” projesinin güncellenerek uygulamaya konulması yararlı olacaktır. 1532 * TAED
57
Cengiz ALYILMAZ
Kırgızistan’daki ve Orta Asya’daki tarihî eserlerin ve kültürel varlıkların korunması, bu eserlerin yok olma sürecinin önüne geçilmesi, bilim dünyasında ve kamuoyunda duyarlılık ve farkındalık oluşturulabilmesi için Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesi önderliğinde popüler ve bilimsel eserler (kitaplar, albümler, kataloglar, belgeseller) hazırlanmalı; hazırlanan eserlerin her seviyeden okuyucuya ulaştırılmasına özen gösterilmelidir.
merkezi hâline getirilmeli; bu amaçla üniversite bünyesinde Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü açılmalı; söz konusu enstitüde farklı bilim dallarında (Türk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı, Türk Tarihi Ana Bilim Dalı, Türk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı, Türk Dünyası Halk Bilimi Ana Bilim Dalı…) yüksek lisans ve doktora seviyelerinde eğitim ve öğretim yapılmasına imkân verilmelidir. 22
(Kök)türk harfli yazıtların en fazla bulunduğu ülkelerden biri de Kırgızistan Cumhuriyeti’dir. Nitekim büyük bölümü Batı (Kök)türklere (Oğuzlara, Türgişlere ve Karluklara) ve (çok azı ise) Kırgızlara ait 23 Talas ve Koçkor Yazıtları Kırgızistan Cumhuriyeti’nde bulunmaktadır. Ülke sınırları içinde Arap harfli yazıtlar başta olmak üzere farklı alfabe ve dillerle yazılmış binlerce yazıt vardır. Hem Kırgızistan’daki yazıtlarla hem de Asya coğrafyasındaki diğer yazıtlarla ilgili araştırma ve incelemelerin akademik seviyede yapılabilmesi için Manas Üniversitesi bünyesinde Yazıt Bilimi Merkezi / Epigrafi Merkezi
açılmalıdır. Manas Üniversitesi bünyesinde Yazıt Bilimi Merkezinin açılmasına diğer Türk Cumhuriyetleri de mutlaka destek vermelidirler. Zira yazıtlar bütün Türk devletlerinin ve topluluklarının ortak kültürel mirasıdır. Yazıt Bilimi Merkezinin kuruluş aşamasında konuyla ilgili bilim adamlarının (başta yazıt bilimciler olmak üzere) deneyimlerinden ve birikimlerinden yararlanılmalı; bu amaçla faaliyet gösteren enstitülerin ve merkezlerin faaliyetleri ciddi biçimde araştırılıp incelenmeli; Türk Dil Kurumu Yazıt Bilimi Kolu ile de iş birliği yapılmalıdır.
22 Türkiye’deki bazı Türkiyat Araştırmaları Enstitülerinin yüksek lisans ve doktora seviyelerinde eğitim öğretim yaptırmalarına (kadro yetersizliği nedeniyle) YÖK tarafından izin verilmemektedir. Kırgızistan- Türkiye Manas Üniversitesinde Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü açılırken bu durum göz önünde buldurulmalı; ana bilim dalları için gerekli olan öğretim üyeleriyle önceden anlaşmalar yapılmalıdır. 23 IX. yüzyıldan sonra Türk birliği üzerinde egemenlik kuran Kırgızlar, tarihî, sosyal, kültürel ve stratejik bakımdan büyük önem taşıyan ve aralarında bir zamanlar “Batı (Kök)türklerinin kağanlık merkezinin de bulunduğu topraklara (başta bugünkü Kırgızistan coğrafyası olmak üzere) yerleşirler. Kırgızların önceki yurtları / ana vatanları Kögmen Dağları’nın kuzeyi ile Yenisey Irmağı’nın kollarından Kem havzası arasında bulunmaktaydı. Anılan coğrafyada vücuda getirilen ve konunun uzmanlarınca Yenisey Yazıtları diye adlandırılan (Kök)türk harfli eski Türk yazıtlarının büyük bir kısmının Kırgızlara ait olması da Kırgızların ana vatanlarının bugün yaşadıkları yerler olmadığını açıkça kanıtlamaktadır (Alyılmaz, 2006, s. 17). Yüklə 16,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|