Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016

1598

* TAED

 

57            

 

     

         

 

 

                                   Hakan SARAÇ 

 

Karadut,  D.  (2012).  Türk  söylence  sözlüğü.  E-kitap  tanıtım  ve  dağıtım  grubu:  

http://www.dizge24.org/tr/belgeler/turk-soylence-sozlugu.pdf 

Krasnıh, V. V. (2001). Osnovı psikholingistiki i teori kommunikatsii. Moskva: Gnozis. 

Lakoff, d. Dzhonson, M. (1980). Metaphors we live By. Chicago: University of Chicago  Press. 

Minnetoğlu,  İ.,  Saraçbaşı,  M.  E.  (2002).  Örnekli  ve  açıklamalı  Türkçe  deyimler    sözlüğü. 

İstanbul: Bilge Sanat yayınevi.  

Molotkova,  A.  (1986).  Frazeologiçeskiy  slovar' russkogo  yazıka:  svışe  4000    slovarnıh statey. 

Moskva: Russkiy yazık.  

Ögel, B. (1971). Türk mitolojisi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınevi. 

Özdemir, E. (2000). Açıklamalı – örnekli deyimler sözlüğü. Ankara: Bilgi yayınevi.  

Sarıtaş, 

S. 

Mitoloji 

ve 

Animizm, 

Fetişizm. 

Türkiye 

Bilimler 

Akademisi: 

http://www.acikders.org.tr/pluginfile.php/2491/mod_resource/content/2/4.%20HAFTA.

pdf, 14.03.2016  

Sergey, A. T. (1991). Mifı narodov mira. ensiklopediya. Moskva: Sovetskaya. 

Teliya,  V.  N.  (1993).  Kul’turno-natsional’nıye  Konnotatsii  Fazeologizmov  (ot  Mirovideniya  k 

Miroponimaniyu).  Moskva:  Slavyanskoye  yazıkoznaniye.    Mejdunarodnoy  s’yezd 

slavistov.  

Teliya, 

V.N. 

(1996). 

Russkaya 

frazeologiya: 

semantiçeskiy, 

Pragmatiçeskiy 

i 

lingvokul’turologiçeskiy aspektı. Moskva: Yazıki russkoy kul’turı.  

Teliya,  V.N.  (2006).  Bol’shoy  frazeologiçeskiy  slovar’  russkogo  yazıka.  znaçenıye. 

Upotrebleniye. Kul’turologiçeskiy kommentary. Moskva: AST-PRESS KNIGA.  

Tolstoy,  N.  (1995).  Slavyanskiye  Drevnosti.  Etnolingvistiçeskiy  Slovar’.  Moskva:  

Mejdunarodnıye otnoşenıye.  

Yelena, Y. S. (1994). K Opisaniyu Yazıkovoy Kartinı Mira.  Russkiy Yazık za Rubejom. 1 (3), 

47-57. 

Rusça Ulusal Derleme sözlüğü: http://www.ruscorpora.ru/index.html, 19.05.2016  

Türk Dil Kurumu: http://www.tdk.gov.tr/ 12.03.2016. 

---

A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, ERZURUM             

    

    2016, 1599-1618 

 

“DAĞ”IN TÜRKÜLERE MİTİK BİR ÖGE OLARAK YANSIMASI 

Cengiz GÖKŞEN



 

Rukiye GÖKŞEN 

Öz 

Türküler,  halkın  hayatından  kaynaklanan  ürünlerdir.  Halkın  günlük 

hayatta yaşadığı veya şahit olduğu olay, durum, tutum ve davranışlarla ilgili 

duyguları, düşünceleri, sevinçleri, kederleri, nefretleri, ümitleri, inançları açık 

bir şekilde  türkülere  yansır.  Bu özelliklerinden dolayı türküler,  halk kültürü 

ürünleri  içinde  en  yaygın  türlerin  başında  gelir.  Türk  milletinin  bütün 

özelliklerini ve Türk kültürünü oluşturan maddi ve manevi unsurların hemen 

hepsi türkülerde görülebilir. Bu bağlamda, geçmişten günümüze Türk kültürü 

içinde  ayrı  bir  yere  sahip  olan  dağlar  da  türkülerde  çeşitli  rol  ve 

fonksiyonlarda karşımıza çıkar. 

Dağlar,  İslamiyet  öncesi  Türk  inanç  sistemi  içinde  tabiatla  ilgili  inanç 

ögelerinden  biridir.  Yeryüzünün  bu  devasa  kamburları  sahip  olduğu 

özellikler  sebebiyle  öteden  beri  insanoğlu  için  gizemli  bir  mekân  ve  varlık 

olmuştur.  Dağlar,  yükseklikleri,  yücelikleri,  ihtişamları,  başlarında  karın, 

boranın  eksik  olmaması,  üzerlerinde  yaşayan  hayvanlara  barınma  ve 

beslenme  imkânları  sunmaları,  konargöçer  Türk  yaşam  biçiminin 

vazgeçilmez  bir  unsuru  olmaları  gibi  birçok  sebebe  bağlı  olarak  Türklerin 

toplumsal  hayatında  canlı  ve  yüce  bir  varlık  inancı  oluşturmuşlardır.  Bu 

inanç,  tabii  olarak,  doğrudan  halkın  hayatından  kaynaklanan  ürünler  olan 

türkülere de yansımıştır.  

Halk, yaşadığı olaylara bağlı olarak dağları nasıl algılamışsa türkülere de 

aynı şekilde yansıtmıştır. Dağlar, türkülerde genellikle yüce, kutsal, irade ve 

kudret  sahibi  bir  varlık  olarak  karşımıza  çıkar.  İnsanlar,  bir  kısım  istek  ve 

dileklerinin  karşılanması  için  dağlara  yalvarır.  Bazı  türkülerde  dağların  ya 

kendisi  engeldir  ya  da  yaptıklarıyla  kişilerin  isteklerinin  gerçekleşmesini 

engellerler.  Bunların  yanında,  dağlar  bazen  de  ata,  koruyucu,  besleyici, 

dertleşilen,  kendisine  sığınılan,  yücelerden  veya  uzak  diyarlardan  haber 

alınan  bir  varlıktır.  Bu  bağlamda,  Türkülerde  geçen  “dağ”  sembolü 

incelenmiş  ve  mitik  bir  unsur  olarak  Türk  halk  kültürü  içinde  türkülerde 

varlığını devam ettirdiği tespit edilmiştir.   

Anahtar Sözcükler: Türküler, dağ, Türk kültüründe dağ. 

REFLECTION OF THE MOUNTAIN AS A MYSTICAL ELEMENT 

TO FOLK SONGS 

Abstract 

Folk songs are products originating from the life of the people. Feelings, 

attitudes and behaviors, thoughts, joys, sorrows, hatred, hopes, beliefs about 

Event, situation, and attitudes and behaviors where people lived or witnessed 

in everyday  life, clearly are reflected in in the folk song. Folk song because 

                                                           



  Doç.  Dr.;  Osmaniye  Korkut  Ata  Üniversitesi  Fen  Edebiyat  Fakültesi  Türk  Dili  ve  Edebiyatı  Bölümü, 

[e-mail]

.  

 

---