Atatürk üNİversitesi TÜRKİyat araştirmalari enstiTÜSÜ dergiSİ Sayı / Number 57 Güz / Autumn 2016
Yüklə 16,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Sözcükler
1618 * TAED
57
Cengiz GÖKŞEN – Rukiye GÖKŞEN
Sönmez, S. (2008). Dağ kültü inancının altay, tıva ve şor destanlarındaki yansımaları üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tanyu, H. (1973). Dinler tarihi araştırmaları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fak. Yayınları. TDK, (2005). Türkçe sözlük. Ankara. Vural, F. G. ve Vural, T. (2012). Niğde kültürünün sesi: Niğde türküleri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 8(3), 645-657. Yakıcı, A. (2007). Halk şiirinde türkü. Ankara: Akçağ Yayınları. Yardımcı, M. (2002). Başlangıcından günümüze türk halk şiiri. Ankara: Ürün Yayınları. www.türküler.com/sözler 25.05.2016
A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 57, ERZURUM
2016, 1619-1636
Öz Mâni söyleme geleneği, geniş bir coğrafyada hayat sürdüren Tatar Türkleri için asırlarca yaşayan ve en yaygın olan geleneklerden biridir. Mânilerde ümit, sevgi, dostluk, hoşgörü gibi konuların yanında özlem, kadere boyun eğme gibi hayatın içinden alınan konular da işlenmiş olup onlara daha çok kadınların hayatını anlatan mânilerde rastlarız. Hangi coğrafyada yaşarlarsa yaşasınlar hayatlarını hep aynı uğraş -su kenarında çamaşır tokaçlama, tandır başında yufka açma, ormanda odun toplama, tarlada ekin biçme ve harmanlama, kışın uzun akşamlarında ip eğirme- ile geçiren bütün Türk kadınları gibi Tatar kadınları da içlerine attıkları dertlerini ve hayat karşısındaki ezilmişliklerini mânilerde dile getirmişlerdir. Tatar kadınlarının zor kaderini anlatan mânileri konu bakımından incelediğimizde içtimai ve şahsi sıkıntıları dile getiren mâniler olarak ayırabiliriz. İçtimai nedenlerden en çok karşılaştığımız, kadınların toplum içinde kısıtlanan özgürlükleridir. Bu sebep aslında doğrudan onların şahsi sıkıntılarına da yol açmıştır. Maddi sıkıntılardan dolayı genç kızlar, aileleri tarafından yaşça büyük veya sevmedikleri birileriyle evlendirilmekteydiler. Bu durum, ana babaya ve sılaya hasret ile de örülmekteydi. Fakat mutlu bir evlilik yaptıkları sırada bile kızları güvey evinde yaşanan ve bazen trajik bir renk alan kaynanayla anlaşamama, hor görülme sıkıntısı da beklemekteydi. Ayrıca, kadınların en içten çığlıklarını dile getiren mânilerde yaşanan yoğun duygularla birlikte Tatar Türklerinin kültürel değerleriyle ilgili kayda değer birçok bilgi de verilmektedir. Anahtar Sözcükler: Kazan Tatarları, folklor, mâni, kadın, talihsizlik, kader.
TRAGEDY OF WOMAN’S LIFE IN SHORT TATAR SONGS Abstract Short songs for the Kazan Tatars - is the most common tradition of living here for many centuries. In short songs along with themes such as hope, love, friendship, and a very common theme of fate and submission to it, which can be stretit often in short songs telling about the female share.
No matter what geographic region lived Tatar women, their life was the same and like all Turkic women, they reflected their own personal experiences and suffering in the short songs.
In the study of short songs, reflecting the difficult fate of Tatar women, with a thematic point of view, they can be regarded as a song reflecting the social motives, and songs that reflect the hardships of his personal life. the most common social theme in kotorkih songs - a restriction of the freedom of
Bu çalışma, 19-22 Aralık 2012 tarihinde Denizli Pamukkale Üniversitesinde gerçekleştirilen V. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu’nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. Yrd. Doç. Dr.; Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri, chulpancetin@gmail.com .
1620 * TAED
57
Çulpan ZARİPOVA ÇETİN
women in public life. However, this was the reason and cause for their personal tragedies.
Due to financial problems, parents are often married off the daughter of a wealthy older man, whom she did not love. However, even with a loved one to marry, the girl could be waiting in the house of the groom-in-law problem, which often took on tragic overtones.
In addition to the short songs that reflect the hardships of the female share, together with women duschevnym anguish can be found and interesting facts related to the cultural values of the Tatar people. Keywords: Tatars of Kazan, folklore, short song, woman, tragedy, fate. Mâni söyleme geleneği, Orta İdil civarlarından Ural dağlarına ve uzak Sibirya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada hayat sürdüren Tatar Türkleri için asırlarca yaşayan ve en yaygın olan geleneklerden biridir. Tatarlarda elli bine yakın halk türküsünün olduğunu düşünürsek, onun kırk sekiz bini, kıska cırlar olarak adlandırılan mânilerdir. Onları Tatar halkı hem köy sokaklarında hem şehirlerde hem çalışırken hem oturmaya gittikleri evlerde hem de meclislerde söylemişlerdir (Nadirov, 1976, s. 7-8). Kazan Tatar mânileri konu bakımından birkaç kolda incelenmektedir: hayat ve maişetle ilgili düşünceleri, içtimai ve şahsi sıkıntıları, ümidi ve beklentileri içeren mâniler, yiğitlik ve beceri gibi sıfatları dile getiren mâniler, gurbette bahtını arayan, sürgünde olan ve madenlerde çalışanlar hakkında mâniler, asker ve esirlerin ortaya çıkardığı mâniler, sılaya hasret çekenlerin duygularını dile getiren mâniler, kadınların kaderini anlatan mâniler, medresede eğitim görenlerin yarattığı mâniler, dostluk, akrabalık ve meclis mânileri, insan ömrü üzerine mâniler, aşk mânileri, şaka ve hiciv mânileri, mektup mânileri ve içtimai lirik mâniler (Nadirov, 1976, s. 15-27). Mânilerde ümit, sevgi, dostluk, hoşgörü gibi konuların yanında özlem, kadere boyun eğme ve hüzün gibi hayatın içinden alınan konular da işlenmiş olup, onlara daha çok kadınların hayatını anlatan mânilerde rastlarız. Hangi coğrafyada yaşarlarsa yaşasınlar hayatlarını hep aynı uğraş -su kenarında çamaşır tokaçlama, tandır başında yufka açma, ormanda odun toplama, çeşmeden su getirme, tarlada ekin biçme ve harmanlama, kışın uzun akşamlarında ip eğirme, çocuk bakma, gelin vazifelerini yerine getirme- ile geçiren bütün Türk kadınları gibi Tatar kadınları da içlerine attıkları dertlerini ve hayat karşısındaki ezilmişliklerini mânilerde dile getirmişlerdir. Bu tür mânilerin merkezinde yer alan kız bala (kız çocuğu), halkın gönlüne kök salan en güzel karakterlerden birisidir. Bir taraftan o, saf ve pak gönüllü, insaflı ve çekingendir. Yüklə 16,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|