Avtomatlashtirish va boshqarish

Rasm 1.2
PLC kontrollerining asosiy elementlari 
Xotira maxsus funksiyalarga ega bo‘lgan bloklarga bo‘linadi. Xotiraning ba’zi qismlari kirish va 
chiqish holatlarini saqlash uchun foydalaniladi. Haqiqiy kirish holati maxsus xotira bitida 0 yoki 1 bo‘lib 
saqlanadi. Har bir kirish yoki chiqih portlarining xotirada mos ravishda bittadan biti bor. Xotiraning boshqa 
qismlari foydalanuvchi dasturida ishlatiladigan o‘zgaruvchilar uchun o‘zgaruvchi tarkiblarini saqlash 
uchun foydalaniladi. Masalan, taymer yoki hisoblovchi (counter) qiymatlari xotiraning ushbu qismida 
saqlanadi. 
PLC hajm jihatdan turlicha bo‘lishi mumkin. Ba’zilari uyali telefon hajmicha bo‘lsa, mukammal 
avtomatlashtirilgan jarayonni boshqaruvchi PLC lar bir muncha kattaroq hajmni talab eta 

---

2-Ma’ruza. Dasturlanuvchi mantiqiy kontrolleriga dasturlash asoslari.
Dasturlanuvchi mantiqiy kontrolleriga dasturlash usullari, vositalari, va qoidalari. Dasturlashda qo’llaniladigan 
mantiqiy, algeraik va o’zgartirish bloklari va ularning tavsifi. 
Ma’ruza mashg’ulotining maqsadi:
Talabalarni dars mashg’ulotida tayyorlash, talabalarga bilimni uzatish yo’li 
bilan o’quv jarayonini tashkillashtirish, mar’uza materiallari boyicha bilim va ko’nikma hosil qilish, ushbu 
mashg’ulotni o’zlashtirishi uchun izlanish, ularning bilim va ko’nikmalarini shakllantirish va rivojlantirish 
Reja: 
1.PLC kontrollerlarini dasturlash
2. Tizim bloklari (SFB, SFC, SDB)
 
3
 
Funksiya bloklari (FB) 
4. Funksiya (FC)
 
Ma'ruzaning maqsadi:primitivlar bilan ishlashning eng oddiy ko'nikmalarini olish. 
PLC kontrollerlari oddiy kompyuter orqali qayta dasturlanadi. Ammo shuningdek, LOGO! qurilmasi yordamida ham 
dasturlanishi mumkin. Bu kompyuterda mazsus dastur yordamida dasturlanadi. Bu dasturlar uchun misol bo‘lib, Simatic Manager 
S7, Syswin va boshqalar bo‘lishi mumkin Ishlab chiqarishni o‘zida ham PLC kontrollerlarini kompyuter yordamida dasturlash qulay 
hisoblanadi. Bu sanoat uchun juda muhimdir. Vaqt o‘tgani sayin PLC dasturi o‘zgarmaganligini tekshirish uchun ham yaxshidir. Bu 
ishlab chiqarish sexlarida turli noxush holatlarning kelib chiqishini oldini oladi. Misol uchun, ba’zi avtomobil ishlab chiqaruvchilar 
PLC dasturlarini doimiy tekshirib turish uchun kommunikatsion tarmoqni o‘rnatib qo‘yganlar. Bu esa faqat to‘g’ri dasturlarni 
ishlashini ta’minlaydi.Deyarli barcha PLC dasturlari tizimning kirish va chiqish liniyalari uchun tuziladi. Dasturchi kirish va chiqish 
qurilmalari uchun dasturga ixtiyoriy nom berishi, tizimdagi xatolarni topishda foydali bo‘la oladigan izohlarni yozib qo‘yishi 
mumkin. Izoh va belgilarni qo‘yishi har qanday texnikni zinapoya diagrammasi (ladder diagram)ni shundayniga o‘qiy olishga 
yordam beradi. Eski tizimda dasturni kim tuzgan bo‘lsa uning maxsus himoyasi bo‘lgan, ushbu dasturchidan boshqa hech kim bu 
dasturni qanday tuzilganini tushunmagan. To‘g’ri blok diagramma har qanday texnikni tizim qanday ishlayotganini tushunishga 
yordam beradi. 
STEP 7 dasturiy muhiti foydalanuvchi dasturi ishlab chiqilishi mumkin bo‘lgan bloklarning uch toifasini ta’minlaydi. User-
bloklari siz ma'lumotlar va dasturlarni yaratish va kiritish imkoniyatiga ega S7 manbalardir; Tizim bloklari S7 PLC operatsion 
tizimining bir qismi sifatida integratsiya qilingan bloklari hisoblanadi. Tizimli bloklar foydalanuvchi dasturidan ham chaqirilishi 
mumkin. 
Standard bloklari sizning dasturingizni o‘z ichiga olishi mumkin bo‘lgan “off-the-shelf ”bloklari hisoblanadi. Standard 
bloklari PID nazorat va kommunikatsiya drayverlar kabi ilovalarni ta’minlaydi. Standart bloklarning bir necha guruhlari Step 7 
kutubxonalari sifatida taqdim etiladi. Boshqalari esa alohida sotib olinishi mumkin bo‘ladi. 
Quyida keltirilgan resurs sizning dasturlaringizda foydalanilishi mumkin bo‘lsada, dasturlashtirilgan bo‘lishi mumkin bo‘lgan 
bloklarning haqiqiy raqami (masalan, FBs, FCS, DBS). yoki mavjud (masalan, Obs. SFCs va SFBs), CPUga bog'liq. Bundan 
tashqari, blok o‘lchami (ya'ni, bayt uzunligi) CPU ga bog'liq bo‘lishi mumkin. CPU uchun xarakteristikasini SIMATIC menedjeri 
onlayn darchasidan ko‘rishingiz mumkin. Buning uchun siz menyudan CPU tanlagandan so‘ng ,