Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

6.4
 
Oqimli shifrlash 
Oqimli shifrlashda esa shifrlash birligi bir bit yoki bir bayt bo‗ladi. Natija 
odatda undan oldin o‗tgan shifr oqimiga bog‗liq bo‗ladi. Bunday shifrlash sxemasi 
ma‘lumotlar oqimini uzatish tizimlarida qo‗llaniladi, ya‘ni bunda ma‘lumotni uzatish 
ixtiyoriy vaqtda boshlanishi va tugatilishi mumkin. 

---

46 
Simmetrik oqimli shifrlash algoritmining yaratilishi bir martali bloknotga 
asoslangan bo‗lib, undan farqli jixati – bardoshligi yetarlicha kichik (va 
boshqariladigan) kalitga asoslanishigadir. Ya‘ni, kichik uzunlikdagi kalitdan ochiq 
matn uzunligiga teng bo‗lgan ketma-ketlik hosil qilinadi va bir martali bloknot 
sifatida foydalaniladi. 
Oqimli shifr 
𝑛
bitli kalit
ni qabul qiladi va ochiqmatnni uzunligiga teng 
bo‗lgan ketma ketlik 
𝑆
ga uzaytiradi. Ketma – ketlik 
𝑆
esa ochiq matn 
𝑃
bilan 
𝑋𝑂𝑅
amalida qo‗shiladi va shifrmatn
hosil qilinadi. Bu o‗rinda ketma-ketlikni qo‗shish 
bir martali bloknotni qo‗shish kabi bir xil bo‗ladi. 
Oqimli shifrni quyidagicha sodda ko‗rinishda yozish mumkin: 
StreamCipher(K) = S, 
Bu yerda,
kalit va 
𝑆
esa natijaviy ketma-ketlik. Shuni esda saqlash zarurki, 
bu yerda ketma-ketlik shifrmatn emas, balki bir martali bloknotga o‗xshash oddiy 
qator. 

---

47 
Nazorat savolari 
1.
Simmetrik kriptotizim nima.
2.
Bir martali bloknot nima. 
3.
Vernam usulini izohlang. 
4.
Gammalash usulini tushuntiring. 
5.
Oqimli shifrlash algoritmlari. 

---

48 
7-
ma‘ruza 
Ochiq kalitli kriptotizimlar 
Reja: 
1.
Assimmetrik kriptotizimlar rivojlanishi. 
2.
Ikki kalitli assimmetrik algoritmlar. 
3.
Ochiq kalitli kriptotizim.