Axlaq sayesinde indd
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İslam və rahiblik
- Psixoloji fakt
- ﻲِﺘﱠﻣُا ﺔﱠﻴِﻧﺎﺒﻫﱡر ﺎ ﱠنمِا َﺔﱠﻴِﻧﺎﺒﻫﱡﺮﻟا ﺎﻨْﻴَﻠَﻋ ْﺐُﺘْﻜَﻳ ْﻢَﻟ ﱃﺎﻌَﺗَو َكَرﺎﺒَﺗ َﻪﻠﻟا ﱠنِا ِﻪﻠﻟا ِﻞﻴِﺒَﺳ ِﰲ ُدﺎﻬِﺠْﻟا
- ٍﺖْﻴَﺑ ِﰲ َﺐﱠﻫَ َﱰَﻳ ْوَا ِضْرَ ْﻻا ِﰲ َﺢﻴ ِﺴَﻳ ْنَا ُﺢُﻠ ْﺼَﻳ ْﻞَﻫ ِﻢِﻠ ْﺴُﻤْﻟا ِﻞُﺟﱠﺮﻟا ِﻦَﻋ ﻻ :(ع) َلﺎﻗ ؟ُﻪْﻨِﻣ ُجﺮْﺨَﻳ ﻻ
- َماَﻓ ِﻪﱠﻠﻟا ِناَﻮ ْﺿِر ءﺎَﻐِﺘْﺑا ﱠﻻِإ ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻫﺎَﻨْﺒَﺘَﻛ ﺎَﻣ ﺎَﻫﻮُﻋَﺪَﺘْﺑا ًﺔﱠﻴِﻧﺎَﺒْﻫَرَو ﺎَﻬِﺘَﻳﺎَﻋِر ﱠﻖَﺣ ﺎَﻫْﻮَﻋَر
- Xristianlıqda rahiblik
Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 117 Fərdi həyat Fərd və cəmiyyətin geri qalmasında asketliyin rolu: Sosioloqların nəzərinə görə, hər bir halda cəmiyyətdən uzaq düşməyin həm fərdə, həm də cəmiyyətə vurduğu mənfi təsirləri inkarolunmazdır. Bu məsələ həm cəmiyyətdən uzaq düşüb tək-tənha yaşayanlar, həm də bir sıra ictimai-siyasi, yaxud coğrafi səbəblər üzündən ayrı yaşayan qəbilə və xalqlar üzərində sınaqdan keçib. Ros “Sosiologiyanın üsulları” kitabında kameralarda və təcridxanalarda yatan məhbusların üzərində cəmiyyətdən uzaq düşməyin təsirlərini araşdırarkən yazır: “Belələrinin 10%-i bir ildən sonra ya ölür, ya intihar edir, ya da dəli olur. Qalanları da bir növ ruhi-psixoloji nasazlıqlarla üzləşirlər...” Belələrinin ölümlə ictimai həyat arasındakı mübarizəsi doğrudan da qəribədir. Mümkündür, ona yalnız bir gül, yaxud bir hədiyyə verməklə onun birgə həyata olan susuzluğunu yatırmaq və ölümdən xilas etmək olar... Tərki-dünyalığı seçənlərdə ruhi düşkünlük, qəm- qüssə, süstlük, ümidsizlik və xəyallara qapılma halları daha çox müşahidə olunur.” 1 Bədəvi həyat sürən qəbilələrin də ictimai həyatın müsbət təsirlərindən məhrum qaldıqları təbii bir məsələdir. Onların əksər yönlərdə irtica və geriliyi belə həyat tərzinin nəticəsidir. Hətta bir sıra siyasi münasibətləri və iqtisadi əlaqələrini qıran ölkələr belə, bəzən bir çox sahələrdə müasir inkişafdan geri qalır. Hər halda bütün bunların özünəməxsus səbəbləri vardır ki, onları həmin xalqın mentaliteti və dövlətçiliyində 1 . “Sosiologiya”, Samuel Kinq, səh.428. 118 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат axtarmaq lazımdır. Amma ictimai xarakterli belə problemlər təkamül və tərəqqinin qarşısını alan ən böyük bəlalardan biridir. İslam və rahiblik İslam asketliyi, başqa sözlə, rahibliyi məhkum edir. Artıq bir şüara çevrilən məşhur “La rohbaniyyətə fil- İslam!” (İslamda rahiblik yoxdur!) – hədisi bir çox kitablarda nəql olunub. “Rühb” sözündən götürülən bu ifadə vəhşət və qorxu mənasını daşıyır. Bir termin kimi isə Allahdan qorxub ibadət üçün camaatdan ayrılıb, tək- tənha yaşayan kəsə deyilir. Tarixi fakt Əldə olan məlumatlara əsasən, rahiblik həyat tərzi qədim zamanlardan Hindistan yarımadasında peyda olur və sonralar isə xristianlar arasında da yayılmağa başlayır. Bəziləri bunu (xristianlar və yaxud yəhudilər arasında yayılmasını) dövrün diktator və zülmkar rejimi ilə əlaqələndirirlər. Deyirlər ki, hakim durumun ağır işgəncə, qətl və təqibləri yeni ayinin tərəfdarlarını səhralıqlara çəkilməyə vadar edir və beləliklə, çoxları fərdi həyatı seçərək onlara vəd olunan yeni peyğəmbərin zühurunun intizarı ilə yaşamağa məcbur olurlar. 1 Psixoloji fakt Məlum olduğu kimi, millətlər arasında məğlubiyyət, uğursuzluq və s. problemlər cürbəcür qarşılanır. Məsələn, bəziləri cəmiyyətdən ayrılıb fərdi həyata üz tutsalar da, bəziləri isə axıradək mübarizə yolunu 1 . “Vil Dürantın “Tarix” kitabına müraciət edə bilərsiniz. Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 119 seçirlər. Rahiblik həqiqətdə məğlubiyyətdən sonra çıxış yolu tapa bilməyənlərin reaksiyasıdır. Rahibliyin tarixi-psixoloji səbəblərinə diqqət yetirdikdən sonra İslamın bu məsələ ilə bağlı nəzərini açıqlayırıq. Belə nəql edirlər ki, Osman ibn Məzun adlı bir şəxs (övladını əldən verdikdən sonra) özünə təsəlli vermək məqsədilə cəmiyyətdən ayrılıb ibadətə qapılır. Peyğəmbəri-Əkrəmi (s) bundan xəbərdar edirlər. Həzrət onu bu işdən çəkindirərək buyurur: ﻲِﺘﱠﻣُا ﺔﱠﻴِﻧﺎﺒﻫﱡر ﺎ ﱠنمِا َﺔﱠﻴِﻧﺎﺒﻫﱡﺮﻟا ﺎﻨْﻴَﻠَﻋ ْﺐُﺘْﻜَﻳ ْﻢَﻟ ﱃﺎﻌَﺗَو َكَرﺎﺒَﺗ َﻪﻠﻟا ﱠنِا ِﻪﻠﻟا ِﻞﻴِﺒَﺳ ِﰲ ُدﺎﻬِﺠْﻟا “Allah-Taala bizə rahibliyi rəva bilmir. Həqiqətən, ümmətimin rahibliyi Allah yolunda cihaddır.” 1 İslam insanın rahiblik kimi maddi ləzzətlərdən üz döndərməsi hissini cihad kimi İslamın əsasını qoruyan, fərdi və ictimai problemləri həll edə bilən sərt qüvvə ilə dəyişdirilməsini təklif edir. Yaxud başqa bir hədisdə bir nəfər imam Kazimdən (ə) belə soruşur: ٍﺖْﻴَﺑ ِﰲ َﺐﱠﻫَ َﱰَﻳ ْوَا ِضْرَ ْﻻا ِﰲ َﺢﻴ ِﺴَﻳ ْنَا ُﺢُﻠ ْﺼَﻳ ْﻞَﻫ ِﻢِﻠ ْﺴُﻤْﻟا ِﻞُﺟﱠﺮﻟا ِﻦَﻋ ﻻ :(ع) َلﺎﻗ ؟ُﻪْﻨِﻣ ُجﺮْﺨَﻳ ﻻ “Müsəlman şəxsin biyabanlara və yaxud evin bir guşəsinə çəkilməsi məsləhətdirmi?” Həzrət buyurdu: “Xeyr!” 2 İslam hətta insanın evindən və əhli-əyalından ayrılıb, məlum olmayan səfər və səyahətlərə çıxması ilə də razılaşmır. Necə ki, mərhum Türeyhi “Məcməül- bəhreyn” kitabında “La səyahətə fil-İslam!” (İslamda 1 . “Biharul-ənvar”, 8-ci cild, səh.170, hədis: 112. 2 . “Biharul-ənvar”, 70-ci cild, səh.119, hədis: 10. 120 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат səyahət yoxdur!) – hədisini belə izah edir: “Burada müsəlmanın yaşadığı məntəqədən ayrılıb səhralıqlara üz tutması, kütləvi mərasimləri tərk etməsi nəzərdə tutulur.” Hər halda, verilən hədisdən belə başa düşülür ki, rahiblik və ya cəmiyyətdən uzaqlaşmaq – istər evin bir guşəsinə çəkilməklə, istərsə də əhli-əyal və ictimai həyatdan qaçaraq səyahətə çıxmaqla – İslamda məhkum və qadağandır. Məsələn, Qurani-Kərimdə xristianlar arasında yayılan rahiblik pis bir bidət sayılır və bu barədə buyurulur: َماَﻓ ِﻪﱠﻠﻟا ِناَﻮ ْﺿِر ءﺎَﻐِﺘْﺑا ﱠﻻِإ ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻫﺎَﻨْﺒَﺘَﻛ ﺎَﻣ ﺎَﻫﻮُﻋَﺪَﺘْﺑا ًﺔﱠﻴِﻧﺎَﺒْﻫَرَو ﺎَﻬِﺘَﻳﺎَﻋِر ﱠﻖَﺣ ﺎَﻫْﻮَﻋَر “Onlar özləri rahibliyi icad etdilər. Halbuki Biz yalnız Allahın razılığını qazanmağı tapşırmışdıq. Lakin onlar buna layiqincə riayət etmədilər.” 1 Bunlar İslamın rahibliyə qarşı mövqeyini tamamilə aydınlaşdırır. Xristianlıqda rahiblik Xristianların mövcud tarixi göstərir ki, rahiblik həyat tərzi xristianlığın ilkin əsrlərində deyil, onun miladi tarixi ilə üçüncü əsrdən sonra Roma imperatoru Disyusun həzrət İsanın (ə) tərəfdarları ilə qanlı mübarizələri dövründə yarandığı ehtimalı çoxdur. Onlar imperatora məğlub olduqdan sonra mövcud hakimiyyətin təzyiqlərindən dağlara və səhralara sığınırlar. 2 1 . “Hədid” surəsi, ayə 27. 2 . Bax: “İyirminci əsrin ensiklopediyası”, “rəhb” kökü. Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|