Axlaq sayesinde indd
Yüklə 1,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ُﻪْﻨِﻣ َﻦ َﺴْﺣَا ٍءْ َﳾ ﱠﻞَﺟَوﱠﺰَﻋ ُﻪﻠﻟا َﻖَﻠَﺧ ّماِﻣ َنﺎﻛ ﺎﻣ ىﺮُﻳ ًﺎﻔْﻠَﺧ ُﻖَﻓﱢﺮﻟا َنﺎﻛ ْﻮَﻟ
- ماُﻬَﻘَﻓْرَا ِﻪﻠﻟا َﱃِا ماُﻬﱡﺒَﺣَاَو ًاﺮْﺟَا ماُﻬُﻤَﻈْﻋَا َنﺎﻛ ّﻻِا ِنﺎﻨْﺛا َﺐَﺤَﻄ ْﺻَا ﺎﻣ ِﻪِﺒِﺣﺎﺼِﺑ
- ُنﺎيمِ ْﻻا ُﻪَﻟ َﻢ ِﺴُﻗ ُﻖْﻓﱢﺮﻟا ُﻪَﻟ َﻢ ِﺴُﻗ ْﻦَﻣ
- ُﻪَﻧﺎﺷ ّﻻِا ٍءْ َﳾ ْﻦِﻣ َعِﺰُﻧ ﻻ و ُﻪَﻧاز ّﻻِا ٍءْ َﳾ ﲆَﻋ ْﻊ َﻀُﻳ ْﻢَﻟ َﻖْﻓﱢﺮﻟا ﱠنِا
- َﲆَﻋ ﻲِﻄْﻌُﻳ ﻻ ﺎﻣ ِﻖْﻓﱢﺮﻟا َﲆَﻋ ﻲِﻄْﻌُﻳ َﻖْﻓﱢﺮﻟا ﱡﺐِﺤُﻳ ٌﻖﻴِﻓَر ﱠﻞَﺟَوﱠﺰَﻋ َﻪﻠﻟا َنِا ِﻒْﻨُﻌْﻟا
- {ْﻢُﻬَﻨْﻴَﺑ ء َماَﺣُر ِرﺎﱠﻔُﻜْﻟا َﲆَﻋ ءاﱠﺪِﺷَأ} “Onunla birlikdə onlar kafirlərə qarşı sərt, bir- birinə (öz aralarında) isə mehribandırlar.”
- MƏNƏVİ TƏSİR AMİLLƏRİ Nə zaman öyüd-nəsihətlər başqalarına müsbət təsir bağışlayır
150 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат ُﻪْﻨِﻣ َﻦ َﺴْﺣَا ٍءْ َﳾ ﱠﻞَﺟَوﱠﺰَﻋ ُﻪﻠﻟا َﻖَﻠَﺧ ّماِﻣ َنﺎﻛ ﺎﻣ ىﺮُﻳ ًﺎﻔْﻠَﺧ ُﻖَﻓﱢﺮﻟا َنﺎﻛ ْﻮَﻟ “Əgər dostluq və mehribanlıq yaradılsaydı, Allah- Taalanın yaratdıqları içərisində ondan gözəli olmazdı.” 1 Göründüyü kimi, burada mehribanlıq xilqətin ən yüksək zirvəsi ilə müqayisə edilir. Bu o deməkdir ki, sərtlik insanın ruhunu alçaldan nə qədər təhlükəli bir sifətdir. 3. Peyğəmbəri-Əkrəm (s) buyurur: ماُﻬَﻘَﻓْرَا ِﻪﻠﻟا َﱃِا ماُﻬﱡﺒَﺣَاَو ًاﺮْﺟَا ماُﻬُﻤَﻈْﻋَا َنﺎﻛ ّﻻِا ِنﺎﻨْﺛا َﺐَﺤَﻄ ْﺻَا ﺎﻣ ِﻪِﺒِﺣﺎﺼِﺑ “İki dostdan hansı biri digərinə qarşı daha çox mehriban olsa, savabı daha çox və Allah yanında daha sevimlidir.” 2 Bu hədisə görə də həyatda dostluq və mehribanlığı artıq olanlar Allah yanında böyük savab və məhəbbətlə müjdələnirlər. 4. İmam Baqir (ə) buyurur: ُنﺎيمِ ْﻻا ُﻪَﻟ َﻢ ِﺴُﻗ ُﻖْﻓﱢﺮﻟا ُﻪَﻟ َﻢ ِﺴُﻗ ْﻦَﻣ “Hər kəsə dostluq nəsib olsa, iman da nəsib olar!” 3 Mərhum Feyz Kaşani “Vafi” kitabında dostluq və mehribanlığın imanla əlaqəsini belə izah edir: “Adətən, sərtlik insandan ixtiyarı alır və əsəb sistemini pozur. O zaman şəxs hər bir xəta və küfrə də yol verə bilər.” Bu əlaqəni başqa cür də izah edə bilərik. O da budur ki, adətən, sərtlik insanı Allahın məxluquna, sonra da Xaliqə qarşı bədbin edir və bunların heç biri kamil 1 . Yenə orada, səh.63. 2 . Yenə orada, 76-cı cild, səh.268. 3 . “Kafi”, 2-ci cild, səh.118. Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 151 imanla uyğun gəlmir. Başqa sözlə, həmişə sərt və qəzəbli adamların dostu az olur və bununla da onlar yavaş-yavaş cəmiyyətdən uzaq düşürlər. Cəmiyyətdən ayrılmağın özü məxluq və Xaliqə qarşı bədbinlik nişanəsidir və bu da yeni imanla ziddir. 5. İmam Baqir (ə) Peyğəmbəri-Əkrəmdən (s) belə nəql edir: ُﻪَﻧﺎﺷ ّﻻِا ٍءْ َﳾ ْﻦِﻣ َعِﺰُﻧ ﻻ و ُﻪَﻧاز ّﻻِا ٍءْ َﳾ ﲆَﻋ ْﻊ َﻀُﻳ ْﻢَﻟ َﻖْﻓﱢﺮﻟا ﱠنِا “Dostluq və mehribanlıq hər nəyə qoşulsa, onu zinətləndirər və hər nədən ayrılsa, o şey gözdən düşər.” 1 Bu hikmətli hədisə əsasən, sülh və dostluq hər şeyə gözəllik bəxş edir, sərtlik isə hər şeyi, hər işi və hər kəsi pis və çirkin göstərir. 6. İmam Baqir (ə) buyurur: َﲆَﻋ ﻲِﻄْﻌُﻳ ﻻ ﺎﻣ ِﻖْﻓﱢﺮﻟا َﲆَﻋ ﻲِﻄْﻌُﻳ َﻖْﻓﱢﺮﻟا ﱡﺐِﺤُﻳ ٌﻖﻴِﻓَر ﱠﻞَﺟَوﱠﺰَﻋ َﻪﻠﻟا َنِا ِﻒْﻨُﻌْﻟا “Allah-Taala möminlərin dostudur və mehribanlığı da sevir. Dostluq və mehribanlığa görə bağışladığını qəzəb və sərtliyə görə bağışlamaz.” 2 Bu hədisdə sülh, dostluq və mehribanlıq hətta Allahın Özünə nisbət verilir. Burada mühüm məsələ odur ki, çox vaxt İslam düşmənləri ona sərt don geyindirməyə, onda baş verən müharibələri bəhanə edərək, hər yerdə onu gözdən salmağa çalışırlar. Halbuki Peyğəmbərin (s) təkcə həmin müharibələrdəki onun qanına susayan, dəvəti müqabilində təhlükə 1 . “Kafi”, 2-ci cild, səh.119, hədis: 6. 2 . Yenə orada, hədis: 5. 152 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат yaradan düşmənləri, eləcə də əsirlər, məğlubiyyətə uğrayan qövmlər və müharibə meydanlarında yaralılarla rəftar və davranışı ilə tanış olduqda, İslamın sülh və dostluq münasibətlərindəki parlaq səhifələrinin şahidi olacaq, onun zor və sərtliyə qarşı qəti mövqeyi aydınlaşacaqdır. Bundan da mühüm məsələ odur ki, bəzən ruhaniləri orta əsrin qəddar xristian keşişlərinə bənzətməklə, yaxud ictimai dünyagörüşü aşağı olan bir sıra din xadimlərinin yönsüz fikir və rəftarlarını əldə dəstək etməklə həmin şübhələri daha da qabartmaq istəyənlər az deyildir. Demək, biz müsəlmanlar da sərtliyin tərkinə dair İslamın yetərli göstərişlərinə itaət etməli, cəmiyyət arasında davranışlarımıza diqqət yetirərək, İslamın sülh və dostluğa dair həqiqi simasını nümayiş etdirməli və müxalif qüvvələrin zəhərli təbliğatlarını öz əməllərimizlə beyinlərdən silməliyik. İslam müharibələrinə gəldikdə isə, onların müdafiə və yaxud azadlıq uğrundakı səbəblərini aydınlaşdırmaqla şübhələri aradan qaldırmaq çətin deyildir. Amma sülh, dostluq, mehribanlıq və ya sərt davranışa əl atmamaq dedikdə, zülmkarların, zor tətbiq edənlərin, inadkar düşmənlərin və istismarçıların müqabilində təslim olmaq nəzərdə tutulmur. Bu məsələ Qurani-Kərimin “Fəth” surəsinin 29-cu ayəsində belə açıqlanır: {ْﻢُﻬَﻨْﻴَﺑ ء َماَﺣُر ِرﺎﱠﻔُﻜْﻟا َﲆَﻋ ءاﱠﺪِﺷَأ} “Onunla birlikdə onlar kafirlərə qarşı sərt, bir- birinə (öz aralarında) isə mehribandırlar.” Beləliklə, müsəlmanlar inadkar və rəhmsiz düşmənləri müqabilində mütləq sərt mövqe Айятуллащ ял-цзма Мякарим Ширази 153 seçməli, dostlarına qarşı isə mərhəmətli olmalı və qələbə çaldıqları düşmənlərilə də onlar tərəfindən yeni hücum ehtimalı verilməyənə qədər mehriban davranmalıdırlar. 154 Яхлаг сайясиндя саьлам щяйат MƏNƏVİ TƏSİR AMİLLƏRİ Nə zaman öyüd-nəsihətlər başqalarına müsbət təsir bağışlayır? İctimai əxlaqda özünə yer alan məsələlərdən biri də insanlarda öyüd-nəsihətin təsiri, onların inam və etimadının cəlbidir. Bu sahəyə dair diqqəti cəlb edən bir çox parametrlər vardır ki, adətən, əxlaq alimləri deyilən xüsusi dəyəri nəzərə almadan, mövzunu sırf fəzilət baxımından araşdırırmışlar. Halbuki ruhi- psixoloji incəliklərlə dolu olan ictimai əxlaqın bu kateqoriyası ideoloqlar, təbliğatçılar üçün son dərəcədə əhəmiyyət kəsb edir və onsuz hər hansı bilik sahibi və ziyalı şəxsin səylərinin, tərbiyəvi və məqsədyönlü addımlarının uğursuzluqla üzləşməsi mümkün məsələdir. Hələ də bir çox elm və fəzilət sahiblərinin ictimai əxlaqın bu sahəsindəki təcrübəsizliklərindən cəmiyyətdən uzaq düşmələri az deyildir. Nə cəmiyyət onların elm və düşüncələrindən bəhrələnir, nə də özləri xalq arasında layiqli yer qazana bilirlər. Lakin çox vaxt onlardan səviyyədə aşağı olanlar bu üsullarla tanış olduqlarından cəmiyyətdə özlərinə hər cür mövqe qazanır, hələ layiq olmadıqları məqamlara da Yüklə 1,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|