Axolini xisobga olish axborot tizimini yaratish mundarija kirish 3 ma`lumotlar bazasi haqida 5

SELECT – bitta yoki bir nechta ustunlardan iborat bo`lgan ro`yxatni ochish;
* - barcha ustunlarni tanlash;
DISTINCT – qaytarilgan satirlarni olib tashlash;
stolbets | vыrajenie – ko`rsatilgan ustunni yoki ifodani tanlash;
sinonim – tanlash natijasida ustunni sarlavxasi;
FROM tablitsa – ustunlar olingan jadval ko`rsatiladi.
1. Misol: SELECT operatordan so`ng * (yulduzcha) qo`yilgan xolda jadvalning barcha ustunlarni tanlab olishingiz mumkin. Ko`rsatilgan jadvaldan barcha ma`lumotlarni tanlaymiz:
SQL> SELECT *
2 FROM departments;
Ekvivalent so`rov:
SELECT department_id, department_name, manager_id, location_id
FROM departments;
2. Misol: jadvalning barcha satirlarini tanlash shart emas, siz ko`rsatilgan yoki kerak bo`lgan ustunlarni tanlashiz mumkin. Buning uchun SELECT kalitli so`zdan so`ng kerak bo`lgan ustunlarni, vergul bilan ajratib, ketma-ket yozishingiz mumkin:
SQL> SELECT department_id, location_id
2 FROM departments;

2.2. DELPHI bo`yicha umumiy ma`lumotlar

Del`fi MBBT relyatsion ma`lumotar bazasini boshqaruvchi tizim sanalib, lokal ma`lumotlar bazasini yaratish uchun barcha instrumental vositalar, hamda foydalanuvchi dastur tuzish imkoniyatlari mavjud.
Del`fi MBBT o`z ichiga turli ob`yektlarni yaratish uchun avtonom vositalarga ega:

• 
  Grafik konstruktsiyalar vositasi ma`lumotlar bazasi ob`ektlarini grafik elementlar yordamida qurish imkoniyatiga ega;
  
• 
  Dialog vosita ma`lumotlar bazasini qayta qurish va tashkillashtirish uchun turli vazifalarni bajaruvchi masterlar yordam beradi;
  
• 
  MBBT ning dasturlash vasitasi o`z ichiga SQL.
  

DELPHI ob`ektlari
Ma`lumotlar bazasi quyidagi ob`ektlarni o`z ichiga oladi:

• 
  jadvallar, so`rovlar, ma`lumotlar sxemasi;
  
• 
  formalar, hisobotlar, makroslar, modullar;
  

Formalar, hisobotlar va betlar ma`lumotlarni yangilash, ko`rish, kriteriya bo`yicha qidirish va hisobot olish uchun ishlatiladi.
Ob`ektlarga murojatni avtomatlashtirish uchun dastur kodi modul va formada beriladi. Har bir ob`ekt va boshqaruv elementi hossalar tuplamiga ega.
Jadvallar ma`lum bir narsa haqida ma`lumotlarni saqlash uchun foydalanuvchi tomonidan yaratiladi – yagona information obektda ma`lumotlar modeli predmetli sohasi. Jadval qator va ustunlardan iborat. Har bir ustun bir harakteristik information obekt predmet sohasi. Bu erda bir informatson obekt ekzemplyari haqidagi ma`lumotlar saqlanadi. Bir vaqtni o`zida 2048tagacha jadval ocha oladi. Jadvallarni quyidagi ma`lumotlar bazasidan import qilsa bo`ladi dBase, FoxPro, Paradox va boshqa programma va elektron jadvallardan.
Tanlash so`rovi bog`langan jadvallarda kerakli ma`lumotlarni tanlash uchun kerak. So`rovning javobi tanlangan jadvaldagi so`ralgan narsani ko`rsatadi. So`rovda jadvalni qaysi satrini tanlashni ko`rsatish mumkin . So`rovni QBE so`rovlar yordamida shakllash mumkin.
Ma`lumotlar sxemasi qaysi satr bilan jadval bog`langanligini ko`rsatadi, qaysi yo`l bilan ular bog`lanishi, bog`langandan keyin tekshirish kerak kerakmasligini va jadvallarda kalitlarni o`zgarishini ko`rsatadi. Ma`lumotlar sxemasi faqat server ma`lumotlar bazasi bilan ishlayatganda Access ob`ektlar panelida ko`rinadi.
Formalar muloqot interfeysi ilovasining asosiy vositasi.Forma ekranda o`zaro bog`langan jadvallarni ko`rish uch istalgan qulay bo`ladi.Tugmali formalar boshqarish panelini yaratish uchun ishlatish mumkin. Formalarga rasmlar, diagrammalar, tovush fragmentlari, video qo`yish mumkin.Formalarda xodisalarni qayta ishlash mumkin.
Xisobot foydalanuvchi masalasining natijalari va kiritish va chop etishlarni o`z ichiga olgan hujjatlarni farmatlaydi.
Ma`lumotlarga kirish betlari muloqot Web-saxifasi hisoblanadi.Ular ma`lumotlar bazaasi bilan dinamik aloqani taminlashadi , ko`rib chiqish, redaktsiyalash va ma`lumotlarni bazaga kiritish imkoniyatini beradi.
Ma`lumotlar bazasini yaratishdan avval relatsion ma`lumotlar bazasini loyixalash, xolatini aniqlash ma`lumotlarni mantiqiy tuzilishini va jadvallar aro aloqani aniqlash lozim bo`ladi. Quyida ma`lumotlar bazasini loyihalash va yaratish bosqichlari keltirilgan:
1.Ma`lumotlar bazasi tuzilishini yaratish
2.Jadvallarni tasvirlash
3.Jadval qatorlarini tasvirlash
4.Del`fi dasturlash tilida jadvallarni yaratish
5.Jadvallarni ma`lumotlar bilan to`ldirish

2.3. DELPHI da ma`lumotlar sxemasi

Ma`lumot sxemasi ma`lumotlar bazasinig mantiqiy structurasini yaqqol namoyish etadi hamda undagi mavjud vositalar orqali ma`lumotlarni qayta ishlashni amalgam oshiradi.
Shunday imkoniyatlardan biri bog`liqlik birligi bo`lib, uning yordamida bog`liq jadvalda ham asosiy jadvaldagi o`zgarishlarni uchirish, qo`shish, o`zgartirish amalgam oshirish mumkin.
Ma`lumot sxemasida har qanday bir hil tipli maydonlari mavjud jadvallarni birlashtirish mumkin.
Ma`lumotlar sxemasi ma`lumotlar ombori bilan ishlayotganda tizimda aktiv ishlatiladi. Bir necha bog`langan jadvallar bilan ishlayotganda tizim ma`lumotlar sxemasida saqlab qo`yilgan bog`lanishlardan foydalanadi. Ma`lumotlar sxemasida ko`rsatilgan har qanday bog`lanish tizim orqali avtomatik tarzda foydalaniladi.
Kanonik ma`lumotlar modeliga mos ravishda yaratilgan realasion ma`lumotlar ombori normallashtirilgan jadvallardan tashkil topgan bo`ladi. Bunaqa ma`lumotlar omborida bog`langan jadvallar o`rtasida yozuvlarning qaytarilishiga yo`l qo`yilmaydi, bu esa saqlanayotgan ma`lumotlarning hajmini minimallashtirishga olib keladi. Yuklanish prosesida va ma`lumotlar omborini korrektirovka qilishda yoki bo`lmasa so`rovlar orqali ma`lumotlar olishda, hisobot chiqarishda bir vaqtning o`zida bir necha bog`langan jadvallardan baravariga foydalish kerak bo`ladi. Ma`lumotlar sxemasinig yaratilishi ko`p jadvalli formalarni qilishni, so`rovlarni, hisobotlarni qilishni osonlashtiradi va yana bog`langan jadvallarni korrektirovka qilishda ma`lumotlarning butunligini ta`minlaydi.
Ma`lumotlar sxemasi grafik ko`rinishda alohida oynada aks ettiriladi, unda jadvallar maydonlar ro`yhati ko`rinishda, jadvallar orasidagi bog`lanishlar esa jadvallar maydonlari orasidagi chiziqlar orqali aks ettirilgan. Ma`lumotlar sxemasi normalizasiya talablariga javob beruvchi jadvallar bilan ishlash uchun yo`naltirilgan bo`lib unda jadvallar o`rtasida birga- ko`p (1:M) yoki bo`lmasam birga-bir (1:1) bog`lanishlar o`rnatilgan bo`lishi mumkin. Bunaqa jadvallar uchun bog`lanish butunligi avtomatik tarzda ta`minlanishi mumkin.
Ma`lumotlar sxemasini qurilayotganda Access avtomatik tarzda tanlangan maydon orqali jadvallar orasidagi bog`lanishlar tipini aniqlaydi. Agar bog`lanish o`rnatilishi kerak bo`lgan maydon bitta jadvalda ham unikal bo`lib ikkinchi jadvalda ham unikal bo`lsa u holda bunday bog`lanish birga-bir (1:1) bo`ladi. Agar bog`lanuvch maydon bitta jadvalda unikal bo`lib (bosh jadvalda) ikkinchi jadvalda (bo`ysunuvchi jadval)u maydon kluchevoy kalit bo`lmasa u holda Access bu bog`lanishni birga - ko`p (1:M) bog`lanish sifatida aniqlaydi. Faqat shu holdagina bog`lanishlarning butunligini avtomatik tarzda saqlab qolish mumkin.